Dua ve Dinî Başa Çıkma: Şehit Aileleri, Gaziler ve Gazi Aileleri Örneği

Yıl 2019, Sayı: 33, 35 - 64, 30.06.2019

Nesibe Esen Ateş

https://doi.org/10.35209/ksuifd.558288

Cited By: 8

Öz

Din, travma ile mücadele etmeye çalışan insan için
birtakım destekleyici öğelere sahiptir. Bunların en başında dua gelmektedir.
Dua genellikle, dinî başa çıkmanın fiilen başladığı an olarak
değerlendirilmektedir. Birey dua ederek yalnızlık hissine çözüm bulabilmekte,
Tanrı’nın yardımını isteyerek yaşadığı problemleri çözecek gücü
toplayabilmektedir. Bu bağlamda dua en çok kullanılan başa çıkma yöntemlerinden
biridir. Çalışma şehit ailelerinin, gazilerin ve gazi ailelerinin yaşadıkları
başa çıkma sürecinde duanın işlevini görmeyi amaçlamaktadır. Araştırma sonucuna
göre duaya en çok rahatlamak, huzur bulmak ve sabır için müracaat edilmektedir.
Şehit yakınları yaşadıkları kayıp acısının dua ederken hafiflediğini
söylemektedir. Gaziler, çocuklarının iyiliği ve uğruna yaralandıkları millî
değerlerin selameti için dua etmektedirler. Gazi yakınları dualarında,
çocuklarını, sabrı ve millî değerleri vurgulamaktadırlar. Dua etmek, bireysel
bağlamda farklı yansımalar göstermekle birlikte, başa çıkmaya olumlu yansımakta
ve travma yaşamış kişinin duygusal yönden daha güçlü olmasına katkı
sağlamaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, dua, başa çıkma, şehit, gazi, aile

Kaynakça

• Albayrak, Ahmet. "Dindarlık Tipleri Açısından Dua Formları". Marife Dergisi 7/2 (2007): 189-201.
• Albayrak, Ahmet. Gençlerde Dua Psikolojisi, Üniversite Gençlerinin Dua Tutum ve Davranışları. İstanbul: Düşünce Kitapevi, 2013.
• Argyle, Michael. "İbadet ve Dua". Trc. Mustafa Koç. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2/21 (2006): 317-338.
• Arıcı, Asude. Ergenlerde Dini Başa Çıkma Yöntemi Olarak Dua. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, 2005.
• Aydın, Özlem. Yaşamı Sürdürmede Dinî İnancın Rolü. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, 2011.
• Ayten, Ali - Göcen, Gülüşan - Sevinç, Kenan - Öztürk, Eyüp Ensar. "Dini Başa Çıkma, Şükür ve Hayat Memnuniyeti İlişkisi: Hastalar, Hasta Yakınları ve Hastane Çalışanları Üzerine Amprik Bir Araştırma". Din Bilimleri Akademik Araşrıma Dergisi 12/2 (2012): 45-79.
• Ayten, Ali - Yıldız, Refik. "Dindarlık, Hayat Memnuniyeti İlişkisinde Dinî Başa Çıkmanın Rolü Nedir? Emekliler Üzerine Bir Araştırma". Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 16/1 (2016): 281-308.
• Ayten, Ali. Tanrı’ya Sığınmak: Dini Başa Çıkma Üzerine Psiko-Sosyal Bir Araştırma. İstanbul: İz Yayıncılık, 2012.
• Baş, Selma. "Manevi Danışmanlıkta Duanın Bir Destekleme Metodu Olarak Kullanımı". Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 52 (Haziran 2017): 161-198.
• Çağırıcı, Mustafa. "Dua: Literatür". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 9: 536-539. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1994.
• Çarkoğlu, Ali - Ersin Kalaycıoğlu. "Türkiye’de Dindarlık: Uluslararası Bir Karşılaştırma". Sabancı Üniversitesi Araştırma Raporu. İstanbul: Sabancı Üniversitesi, 2009.
• Carrel, Alexis. Dua. Trc. M. Alper Yücetürk. İstanbul: Yağmur Kitabevi, 2001.
• Cilacı, Osman. "Dua". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi : 9: 529-530. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1994.
• Efe, Mehmet. "İlahi Dinlerde İbadet ve Namaz". İslam Araştırmaları Dergisi 2/3 (2009): 17-26.
• Erkan Yaman - Yunus Emre Temiz. “Dua Ölçeği’nin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Değerler Eğitim Dergisi 12/28 (2014): 193-219.
• Eryücel, Sema. Yaşam Olayları ve Dinî Başa Çıkma. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, 2013.
• Gashi, Feim. "Dua ve Hayat Memnuniyeti Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma (Kırklareli Üniversitesi İlahiyat Fakültesi ve Fen-Edebiyat Fakültesi Öğrencileri Örneği)". Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 25 (2016/2): 1-29.
• Güzel,Sümeyra. Telkin ve Terapide Duanın Önemi. (Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, 2009).
• Hayta,Akif. "U. Ü. İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin İbadet ve Ruh Sağlığı (Psiko-Sosyal Uyum) İlişkisi Üzerine Bir İnceleme". Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 9/9 (2000): 1-12.
• Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1996.
• Işık, Zehra. Ebeveyni Ölen Yetişkinlerde Dinî Başa Çıkma. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2013.
• Karaca, Faruk. Din Psikolojisi. Erzurum: Eser Ofset Matbaacılık, 2011.
• Karacoşkun, Mustafa Doğan. "Okul Öncesi Dönem Çocuklarında Dua". Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi IX/1 (Haziran 2005): 101-124.
• Karagöz, Sema. Otistik Çocukların Anne Babalarında Anlamlandırma ve Dinî Başaçıkma. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2010.
• Karaman, Fikret - Karagöz, İsmail - Paçacı, İbrahim - Canbulat, Mehmet - Gelişgen, Ahmet - Ural, İbrahim. Dinî Kavramlar Sözlüğü. 128. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2006.
• Kavas, Erkan. Dini Tutum-Stresle Başaçıkma İlişkisi. Doktora tezi, Süleymen Demirel Üniversitesi, 2013.
• Kaya Mevlüt - Küçük,Nurettin. "İbadetler İle Hayatın Anlamı ve Psikolojik İyi Olma Arasındaki İlişkinin İncelenmesi". Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 42 (2017): 17-44.
• Kayıklık, Hasan. Din Psikolojisi: Bireysel Dindarlık Üzerine. Adana: Karahan Kitabevi, 2011.
• Kayıklık, Hasan. Dini Yaşayış Biçimleri: Psikolojik Temelleri Açısından Bir Değerlendirme. Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2000.
• Kimter, Nurten. "Dinî İnanç, İbadet ve Duanın Umutsuzlukla İlişkisi Üzerine". Gençlik, Din ve Değerler Psikolojisi. Ed. Hayati Hökelekli. 183-208. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2005.
• Koç, Mustafa. "Din Psikolojisi Açısından Ergenlik Döneminde Dua ve İbadet Psikolojisinin Gelişimi". Ekev Akademi Dergisi 9/25 (2005): 75-88.
• Koç, Mustafa. "Ergenlik Döneminde Dua ve İbadet Algılarının Ruh Sağlığına Etkileri Üzerine Bir Alan Araştırması". Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10 (2004): 113-157.
• Kula, M. Naci. "Deprem ve Dinî Başa Çıkma". Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi 2002/1 (2002): 234-255.
• Kula, M. Naci. Bedensel Engellilik ve Dini Başa Çıkma. İstanbul: Dem Yayınları, 2005.
• Marinier, Pierre. Dua Üzerine Düşünceler: Psikofizyolojik Sebepleri ve Sonuçları. Çev. Sadık Kılıç. İzmir: Nil Yayınları, 1990.
• Masters, S. Kevin - Spielmans, I. Glen. "Prayer and Health: Review, Meta-Analysis, and Research Agenda". Journal Of Behavioral Medicine 30 (2007): 329-338.
• Örnek, Sedat Veyis. "Dua". Budunbilim Terimleri Sözlüğü. 23. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1973.
• Pargament, Kenneth I. - Ishler, Karen - Dubow, Eric - Stanik, Patti - Rouiller, Rebecca - Crowe, Patty - Cullman, Ellen - Albert, Michael - Royster, Betty. "Methods of Religious Coping with the Gulf War: Cross-Sectional and Longitudinal Analyses". Journal for The Scientific Study of Religion 33 (1994): 347–361.
• Pargament, Kenneth I. The Psychology of Religion and Coping: Theory, Research, Practice. New York: The Guilford Press, 1997.
• Parladır, Selahattin. "Dua: İslam'da Dua". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 9: 530-535. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1994.
• Şeriati, Ali. Dua. Çev. Mustafa Saruhan. İstanbul: Yeni Zamanlar Yayınları, 2006.
• Spilka, Bernard – Ralph W. Hood - R. W., Bruce Hunsberger - Richard Gorsuch. The Psychology of Religion an Empirical Approach. New York: Guilford Press, 2003.
• Temiz, Yunus Emre. Yetişkinlerde Dini Başa Çıkma Yöntemi Olarak Dua. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, 2014.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. Sünen-i Tirmizî Tercemesi. Trc. Osman Zeki Mollamehmetoğlu. İstanbul: Yunus Emre Yayınevi, 1975.
• Topuz, İlhan. Dini Gelişim Seviyeleri ile Dini Başaçıkma Tutumları Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma. Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, 2003.
• Uludağ, Süleyman. "Dua: Tasavvufta Dua Anlayışı". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 9: 535-936. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1994.
• Wachholtz, Amy - Sambamoorthi, Usha. "National Trends in Prayer Use as a Coping Mechanism for Health Concerns: Changes from 2002 to 2007". Psychology of Religion and Spirituality 3/2 (2011): 67-77.
• Yapıcı, Asım. "Güdü ve içerik Açısından Çocuk Duaları ve Dualara Yansıyan Sorunlar". Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/2 (2005): 57-93.