Okul Müdür ve Müdür Yardımcıları Arasında Yaşanan Çatışmaların İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 20 Sayı: 2, 320 - 338, 31.08.2023

Mehmet Ali Akın , Halil Karadaş , Ahmet Kılıç

https://doi.org/10.33437/ksusbd.1210315

Öz

Bu araştırmanın amacı, okul yöneticilerinin algılarına göre okul müdür ve müdür yardımcıları arasındaki çatışma alanlarını, nedenlerini, etkilerini ve çözüm yollarını değerlendirmektir. Araştırmanın çalışma grubunu, Batman, Mardin ve Siirt illerindeki ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan 18 okul müdürü ve 24 müdür yardımcısı oluşturmaktadır. Çalışma grubunun belirlenmesinde maksimum çeşitlilik örnekleme tekniği kullanılmıştır. Nitel araştırma olarak tasarlanan çalışmanın verileri yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmış, veriler içerik analizi yöntemi ile çözümlenmiştir. Araştırma bulgularına göre, okul müdür ve müdür yardımcıları arasındaki çatışmaların birden çok kaynağının olduğu, çatışma kaynakları konusunda okul müdür ve müdür yardımcılarının algılarının ayrıştığı ve yöneticilerin mesleki tecrübelerinin çatışmaların azaltılmasında önemli bir role sahip olduğu söylenebilir. Araştırma sonucuna göre, okul müdür ve müdür yardımcıları arasındaki çatışmalar okul kültür ve iklimini olumsuz etkilemekte ve okul başarısını düşürmektedir. Okul müdür ve müdür yardımcıları arasındaki çatışmaların yıkıcı etkisi göz önüne alındığında, çatışmaların azaltılmasına yönelik önlemler alınmasının yararlı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Okul müdürü, okul müdür yardımcısı, çatışma, okul

Kaynakça

• Abacıoğlu, M. (2005). Okul müdürlerinin çatışma yönetimi stilleri ile okul kültürü arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Acar, H. (2006). Ortaöğretim okul müdürlerinin çatışma yönetim stilleri ve bu çatışma yönetim stillerinin öğretmenlerin stres düzeylerine etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi.
• Açıkalın, A. (1998). Toplumsal kuramsal ve teknik yönleriyle okul yöneticiliği. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Ağaoğlu, A. (2017). Çağdaş okul yönetiminde eğitimciler arasındaki çatışmanın iletişime etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Arslantaş, İ & Özkan, M. (2012). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin görüşlerine göre okul müdürlerinin çatışma yönetimi yaklaşımlarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 555-570.
• Aydın, M. (2005). Eğitim yönetimi. Hatipoğlu Yayınları.
• Bağdatlı, F. (2015). Okul yöneticilerinin çatışma yönetimi stilleri ile örgüt kültürü arasındaki ilişki (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Bayar, A. (2015). Bir örgüt olarak okulda meydana gelen çatışma nedenleri ve çözüm yollarına yönelik okul müdürlerinin görüşleri. Sakarya University Journal of Education, 5(3), 130-141.
• Baykal, K. & Kovancı, A. (2008). Yönetici ve astlar arasındaki anlaşmazlıkların çözümüne yönelik bir araştırma. Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi, 3 (3), 21-38
• Bildir, D. (2018). İlkokullarda öğretmen-yönetici çatışmaları ve çözüm yöntemleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kültür Üniversitesi.
• Boyraz, S. (2015). Öğretmenlerin çatışma yönetim stratejileri ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Bursalıoğlu, Z. (2010). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F.(2014), Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Pegem Akademi Yayınları.
• Canlı, S. (2016). Okul müdürlerinin öğretmenlere güveninin öğretmenlere etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi.
• Cemaloğlu, N. (2014). Veri toplama teknikleri: nitel- nicel (Edit. Abdurrahman Tanrıöğren). Bilimsel araştırma yöntemleri (s. 129- 160). Anı Yayıncılık.
• Çobanoğlu, İ. H. (2020). Araştırma örnekleminin belirlenmesi (Edit. Ebru Oğuz). Eğitimde araştırma yöntemleri (s. 119- 140).
• Doğrul, A. (2015). Meslek liselerinde yöneticiler ile öğretmenler arasındaki örgütsel çatışma ve uzlaşma alanları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mevlâna Üniversitesi.
• Ekiz, D. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri (5. Baskı). Anı Yayıncılık.
• Eren, E. (2004). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. Beta Yayıncılık.
• Erol, E. (2009). İlköğretim okulu yöneticilerinin çatışma yönetim stratejileri ve bu çatışma yönetim stratejilerinin öğretmenlerin stres düzeyine etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Uşak Üniversitesi.
• Ertürk, M. (2001). İşletme biliminin temel ilkeleri (5. baskı). İstanbul: Beta Yayınevi.
• Ertürk, M. (2009). İşletmelerde yönetim ve organizasyon. (Genişletilmiş 4.Baskı). İstanbul: Beta Basım A.Ş
• Eshraghi, H. & Salehi, L. (2010). The effect of organizational communications system on ınterpersonal conflict in physical education offices of ısfahan province, IRAN. World Academy of Science, Engineering and Technolog, (66). 683-689.
• Göçer, O. (2021). Ortaokul müdürlerinin çatışmalara ilişkin görüşleri ve çatışma yönetimi stratejileri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Alaaddin Keykubat Üniversitesi.
• Göçer, O., & Şahin, A. (2022). Ortaokul müdürlerinin çatışmalara ilişkin görüşleri ve çatışma yönetimi stratejileri. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 44-61.
• Gülşen, C & Gökyer, N. (2012). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. (2.Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Gümüşeli, A. İ. (1994). İzmir ilköğretim okulları yöneticilerinin öğretmenler ile aralarındaki çatışmaları yönetme biçimleri (Doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Hamurcu, H. & Sargın, N. (2011). Lise öğrencilerinin boyun eğme davranışları ile psikolojik ihtiyaçları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(31), 171-187.
• İpek, C. (2000). Örgütsel çatışma ve çatışma yönetiminde uygulanabilecek örgüt geliştirme aracıları (Ed. C. Elma, K. Demir), Yönetimde Çağdaş Yaklaşımlar, Uygulamalar ve Sorunlar (s. 219-242), Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kapıcı, S. (2015). Eğitim örgütlerinde çatışa ve çatışa yönetimi üzerine bir araştırma: İzmir Balçova örneği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi.
• Kara, İ. (1995). Orta dereceli okullarda görevli okul yöneticilerinin örgütsel çatışmaya ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dicle Üniversitesi.
• Karakaş, S. (2017). Prof. Dr. Sirel Karakaş psikoloji sözlüğü. https://www.psikolojisozlugu.com/conflict-catisma (Erişim Tarihi: 07.09.2021).
• Karip, E. (2003). Çatışma yönetimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Kavrayıcı, C. & Kesim, E. (2021). Covid-19 salgını sırasında okul yönetimi: Nitel bir çalışma. Eğitim Yönetimi: Teori ve Uygulama , 27 (1), 1005-1060.
• Kaya, O. (1998). İlköğretim okulu yöneticilerinin öğretmenlerle aralarında çıkan çatışmaları yönetme biçimleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İzzet Baysal Üniversitesi.
• Kaya, S. (1992). Hastanelerde örgütsel çatışmanın nedenleri, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 1 (l), 71-99.
• Kayhan, N. (2014). Öğretmenlerin iletişim becerileri ile çatışma yönetimi stratejileri arasındaki ilişki Gaziantep il örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Zirve Üniversitesi Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Kilmann, R. H., & Thomas, K. W. (1978). Four perspectives on conflict management: an attributional framework for organizing descriptive and normative theory. The Academy of Management Review, 3(1), 59-68.
• Koçak, S. (2012). Öğretmenler arası çatışmalar ile okul müdürü- öğretmen çatışmalarında kullanılan yöntemlerin ve etkililik düzeylerinin karşılaştırılması (Uşak ili örneği) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi.
• Koçel T. (2001). İşletme yöneticiliği-yönetici geliştirme organizasyon ve davranış, Beta Yayın. Koçel, T. (2013). İşletme yöneticiliği. Beta Yayıncılık.
• Korkmaz, A. (2013), İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin çatışma yönetimi stratejileri ve iş doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Okan Üniversitesi.
• Kökdemir, D. ve Sığrı, Ü. (2021). Çatışma Teorisi (Edit. Yeşilırmak A., Kekeç E. K. ve Bulur A.) Temel Arabuluculuk Eğitimi Katılımcı Kitabı (s. 11- 24). Ankara: Arcs Matbaacılık.
• Merriam, S.B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. (Çev. Ed. S.Turan). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Millî Eğitim Bakanlığına Bağlı Eğitim Kurumları Yönetici ve Öğretmenlerinin Norm Kadrolarına İlişkin Yönetmelik (2014). Türkiye Cumhuriyeti Resmî Gazete, Sayı: 29034, 18 Haziran 2014.
• Ören, D. (2021). Okul müdürü ile öğretmenler arası çatışmalarda yöneticiler tarafından kullanılan çatışma yönetim tarzlarının incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Okan Üniversitesi.
• Övün, Y. (2007). Okul müdürlerinin algılanan çatışma yönetim stilleri ve öğretmenlerde oluşturduğu stres düzeyi (Gebze örneği). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
• Özgan, H. (2006) İlköğretim okulu öğretmenlerinin çatışma yönetimi stillerinin incelenmesi (Gaziantep Örneği) [Doktora tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
• Özkalp, E & Kırel, Ç. (2010). Örgütsel davranış. Ekin Yayın Dağıtım.
• Özmen, F. & Aküzüm, C. (2010). Okulların kültürel yapısı içinde çatışmalara bakış açısı ve çatışmaların çözümünde okul yöneticilerinin liderlik davranışları. Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 2(2), 65-75.
• Öztaş, U. & Akın, O. (2009). Örgütsel çatışma yönetiminde cinsiyet farklılıkları: Antalya serbest bölgesinde bir araştırma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(1), 9- 24.
• Öztay, S. (2008). İlköğretim okulu yöneticilerinin çatışma yönetimi stilleri (bağcılar ilçesi örneği). [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
• Sakızlı, İ. (2007). Okul müdürü öğretmen çatışması ve okul müdürlerinin bu çatışmayı yönetme yeterlilikleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Sarpkaya, R. (2002). Eğitim örgütlerinde çatışma yönetimi ve bir örnek olay. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, (31), 414-429.
• Solmuş, T. (2001). Örgütlerde kişiler arası ve gruplar arası çatışmalar ve yönetimi. Türk Psikoloji Bülteni (20), 40-49.
• Şimşek, M. Ş. & Çelik, A. (2008). Çağdaş yönetim ve örgütsel başarım. Eğitim Kitabevi Yayınları.
• Tepe, N. & Yılmaz, G. (2020). Öğretmenlerin okul iklimi algılarının yordayıcısı olarak okul yöneticilerinin toksik liderlik davranışları. Opus international Journal of Society Resarches, 15(25). 3360- 3381.
• Topaloğlu, C. & Boylu, Y. (2006). Örgüt içi çatışmaların türleri: otel işletmeleri açısından ayrıntılı bir inceleme. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16.
• Turgut, Y. (2014). Verilenin kaydedilmesi, analizi, yorumlanması: Nitel ve Nicel (Edit. Abdurrahman Tanrıöğen). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (s. 190- 248). Anı Yayıncılık.
• Türkel, A. (2000). Grup dinamiği ve çatışma yönetimi (1. Baskı). Türkmen Kitabevi.
• Uğurlu, F. (2001). İlköğretim okulu müdürlerinin çatışma yönetme stilleri [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Ural, A. (1997). İlköğretim okulu yöneticilerinin öğretmenlerle aralarındaki çatışma yönetme yöntemleri, [Doktora tezi]. İzzet Baysal Üniversitesi.
• Uysal, İ. (2004). Örgütsel çatışma yönetimi ve Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’na yönelik bir uygulama (Uzmanlık Yeterlilik Tezi). Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Üngüren, E., Cengiz, F & Algür, S. (2009). İş tatminine örgütsel çatışma yönetimi arasındaki ilişkinin belirlenmesi: Konaklama işletmeleri üzerinde bir araştırma. Electronic Journal of Social Sciences, 8(27), 36- 56.
• Yeniçeri, Ö. (2009). Örgütlerde çatışma ve yabancılaşma yönetimi. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yurdunkulu, A. (2016). İlkokul okullarındaki öğretmenlerin çatışa durumları ve çatışma yönetimi stillerinin incelenmesi (Düzce, merkez ilçe örneği). İzzet Baysal Üniversitesi.