The basis of social life is culture. Depending on the changing times, this basis has begun to be formed by ideologies. Literary activities are considered the most effective tools used to spread and establish ideologies. The Soviet revolution, which took place in Russia in 1917, aims to achieve a new social order type at the center of its own ideology. The Kazakhs, who were under Russian exploitation at that time, were also affected by this. The Soviet ideology wants to shape the literary activities of this society as it wishes in order to be accepted in the Kazakh social life. Russians want to shape Kazakh literature by using force and turning the facts upside down. Cüsipbek Aymavituly, one of the Kazakh intellectuals, is one of the concrete examples of what ideological shaping can do. Aymavituly, one of the first Kazakh intellectuals who was unfairly accused and killed for ideological reasons, wrote many works in the narrative genre. In the story Eles (Ghost), the author attempts to search and question the understanding of literature of his period. The story examines what is done, what is not done, and what is expected to be done in literary environments.
Toplumsal hayata yön veren düzenin temeli kültürdür. Değişen zamana bağlı olarak bu temel, ideolojilerce de oluşturulmaya başlanmıştır. Edebiyat faaliyetleri ideolojik temelin yayılmasında, yerleşmesinde ve taşınmasında kullanılan en verimli araçlar olarak değerlendirilmektedir. Rusya’da 1917 yılında gerçekleşen Sovyet devrimi kendi ideolojisi merkezinde yeni bir toplumsal düzeni ve insan tipini hedefler. O tarihte Rusların sömürüsü altındaki Kazak toplumu da bundan etkilenir. Sovyet ideolojisi, Kazak toplum hayatında kabul görmek için bu toplumunun edebiyat faaliyetlerini dilediğince biçimlemek ister. Ruslar; Kazak edebiyatını zor kullanarak, gerçekleri tersyüz ederek kullanmak ister. Kazak aydınlarından biri olan Cüsipbek Aymavıtulı, ideolojik biçimlendirme hareketinin neler yapabileceğinin somut örneklerinden biridir. İdeolojik nedenlerle haksız yer suçlanıp öldürülen ilk Kazak aydınlarından biri olan Aymavıtulı, anlatı türünde pek çok eser kaleme alır. Romanları da bulunan yazar, kaleme aldığı Hayalet (Eles) başlıklı hikâyesinde döneminin edebiyat anlayışına yönelik arayış ve sorgulama çabası içerisine girer. Aymavıtulı, ideolojik temelli edebiyat faaliyetlerine yönelik arayış ve sorgulamalarında şuurlu biçimde muhayyel bir karakter kullanır. Sovyet devriminin ortaya çıkardığı yeni edebî ortam kadar, bu ortamın aydın insan tipinin de sorgulandığı eser; gelecekte oldukça etkili olacak sosyalist realizm akımını öngören ironik bir öngörü olarak da değerlendirilebilir. Anlatıcının arayış, hayalî karakterin ise sorgulama fiilinin öznesi konumunda olduğu eser; edebî ortamlarda yapılanları, yapılmayanları ve yapılması beklenilenleri irdeler.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | North-West (Kipczak) Turkic Dialects and Literatures |
Journal Section | Araştırma Makaleleri |
Authors | |
Early Pub Date | August 31, 2024 |
Publication Date | August 31, 2024 |
Submission Date | May 11, 2024 |
Acceptance Date | August 15, 2024 |
Published in Issue | Year 2024 Volume: 21 Issue: 2 |
DERGİPARK bünyesinde yayın hayatını sürdüren KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi ULAKBİM-TR Dizin tarafından dizinlenen hakemli ve bilimsel bir dergidir.