Those Who Choose Not to Age: Reconstruction of the Female Body with Anti-Aging Applications and Aesthetic Operations

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 828 - 859, 30.11.2024

Berfin Varışlı , İris Kurdoğlu

https://doi.org/10.33708/ktc.1521505

Öz

This study investigates today's popular anti-aging discourse, which constructs staying young and healthy as a process of struggle that can be carried out, and the healthy life suggestions surrounding this discourse, as well as the practices and application areas of these discourses and suggestions, based on the conceptual framework of "biopolitics" and "medicalization" literature and qualitative research is considered on its basis. In this framework, the study aims to discuss in a sociological context the transformation, which is one of the ordinary cycles of human life, into a phenomenon that should be avoided, prevented and/or delayed by defining it as an individual and social problem today, in line with the views of 40 women from different age groups and different socio-economic status living in İstanbul, reached through purposive sampling and snowball technique. Avoiding the symptoms of aging has become an important problem for individuals because the current life strategy in today's conditions is to deconstruct death in a sense. In this context, the popular anti-aging discourse, which has been dominant especially in recent years and the healthy life recommendations surrounding that discourse, talk about healthy or young-looking bodies through many different channels in daily life and construct physical health as a concrete indicator of preferences or non-preferences. As a result of all these, individuals today aim to overcome the negativities that may occur during the aging process through active life strategies such as regular health checks, nutrition regulation, weight control and exercise, as well as aesthetic operations and anti-aging applications. Within these considerations, the aim of this study is to focus on how social perceptions, values and daily life practices regarding the body have changed on the basis of current popular discourses and proposals in today’s society and examine the transformed meaning of the body within the consumer society.

Anahtar Kelimeler

Anti-Aging, Body, Aesthetics, Consumer Society, Old Age

Yaşlanmamayı Seçenler: Yaşlanma Karşıtı Uygulamalar ve Estetik Operasyonlarla Kadın Bedeninin Yeniden İnşası

Öz

Bu çalışma, genç ve sağlıklı kalmayı yürütülebilecek bir mücadele süreci şeklinde kurgulayan günümüzün popüler yaşlanma karşıtı söylemi ve bu söylemi çevreleyen sağlıklı yaşam önerileri ile bu söylem ve önerilere ilişkin pratik ve uygulama alanlarını “biyopolitika” ve “tıbbileştirme” literatürünün kavramsal çerçevesinden hareketle ve nitel bir araştırma temelinde ele almaktadır. Bu çerçevede çalışma, amaçlı örnekleme yolu ve kartopu tekniği ile ulaşılan, İstanbul’da yaşayan farklı yaş gruplarından ve farklı sosyo-ekonomik statüden 40 kadının görüşleri doğrultusunda insan yaşamının olağan döngülerinden biri olan yaşlılığın günümüzde bireysel ve sosyal bir sorun olarak tanımlanıp kaçınılması, önlenmesi ve/veya geciktirilmesi gereken bir olguya dönüştürülmesini sosyolojik bağlamda tartışmayı hedeflemiştir. Yaşlanma süreci ile ortaya çıkan belirtilerden kaçınmak bireyler için önemli bir soruna dönüşmüştür zira günümüz koşullarında mevcut yaşam stratejisi ölümü bir anlamda yapısöküme uğratmak olmuştur. Bu bağlamda özellikle son yıllarda hâkim olan popüler yaşlanma karşıtı söylem ve o söylemi çevreleyen sağlıklı yaşam önerileri, gündelik hayatta birçok farklı kanaldan geçerek sağlıklı veya genç görünen bedenlerden söz etmekte ve beden sağlığını tercihlerin veya tercih edilmeyenlerin somut bir göstergesi olarak kurgulamaktadır. Tüm bunların bir sonucu olarak günümüzde bireyler düzenli sağlık kontrolleri, beslenmenin düzenlenmesi, kilo kontrolü, egzersiz gibi aktif yaşam stratejileri ile estetik operasyonlar ve yaşlanma karşıtı uygulamalar aracılığıyla yaşlanma sürecinde oluşabilecek olumsuzluklarının üstesinden gelmeyi hedeflemektedir. Bu hususlar dahilinde bu çalışmanın amacı, günümüz toplumsallığında mevcut popüler söylemler ve öneriler temelinde bedene ilişkin toplumsal algıların, değerlerin ve gündelik hayat pratiklerinin nasıl değiştiğine odaklanıp bedenin tüketim toplumu içinde dönüşen anlamını irdelemektir.

Anahtar Kelimeler

Yaşlanma Karşıtlığı, Beden, Estetik, Tüketim Toplumu, Yaşlılık

Etik Beyan

Etik Kurul Onay Belgesi yüklenmiştir.

Destekleyen Kurum

Yok

Teşekkür

Yok

Kaynakça

• Adak, N. (2011). Sosyal Bir Kurum Olarak Sağlık. Güçlü, S. (Ed.) Kurumlara Sosyolojik Bakış içinde (s. 336-371). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Allan, K. (2020). Çağdaş Sosyal ve Sosyolojik Teori. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Aries, P. (1991). Batılının Ölüm Karşısında Tavırları. Ankara: Gece Yayınları.
• Arpacı, M. (2016). Foucault, Biyopolitika ve Biyotarih: Tarihsel Çalışma Alanları Olarak Tıp, Beden ve Nüfus. ViraVerita E-Dergi, 3, 80-98.
• Arslantürk, G. (2019). Yaşlanma Sürecinin Biyopolitikası: Alternatif Medya ve Ana Akım Medyada Yaşlanma Temsilleri. Doktora Tezi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Genel Gazetecilik Anabilim Dalı.
• Bakacak, A. G. (2018). Sağlık. Sağlam, B. E., Boyacıoğlu, A. Ö. & Bakacak, A. G. (Ed.) Sosyoloji içinde (s.348-364). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Baran, A. G. (2019). Yaşlanma. Sağlam, B. E., Boyacıoğlu, A. Ö. & Bakacak, A. G. (Ed.) Sosyoloji içinde (s.588-605). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Bauman, Z. (1997). Postmodernlik ve Hoşnutsuzlukları. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2000). Ölümlülük, Ölümsüzlük Ve Diğer Hayat Stratejileri. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2006). Küreselleşme-Toplumsal Sonuçları (Çev. Abdullah Yılmaz). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Belek, İ. (2001). Sosyal Devletin Krizi ve Sağlığın Ekonomi Politiği. Ankara:Sorun Yayınları.
• Bingöl, O. (2015). Estetik Cerrahi Müdahaleler ve Modern Beden: Samsun İli Örneği. Doktora Tezi. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
• Bozok, N. (2009). Bedenle Mücadeleye Dönüşen Bir Yaşlanma Pratiği. Doğu-Batı, 48, 173-182.
• Bozok, N. (2009). Yaşlanmayan Beden Fikrine Eleştirel Bir Bakış. VI. Ulusal Sosyoloji Kongresi, 1190-1204.
• Bozok, N. (2011). Biyoiktidara Özgü Bir Özne(l)leşme Pratiği Olarak Popüler Sağlıklı Yaşam Söylemi. Toplum ve Bilim, 122, 37-52.
• Cankurtaran, M. (2008). Geriatriye Karşı Anti-Aging. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 28(6), 110-114.
• Cihan, E. (2019). Akışkan Zamanın Cisimleşen Deneyim Alanı Olarak Beden Üzerine Sosyolojik Bir Tartışma. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(38), 51-77.
• Çabuklu Y. (2006). Bedenin Farklı Halleri. İstanbul: Kanat Yayınları.
• Çakır, H. (2020). Sosyal Medyada Bedensel Dış Görünüm Söyleminin Kadın Bedenini İnşası: Sosyolojik Bir Değerlendirme. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 3 (2), 261-272.
• Çarboğa, H. (2022). Beden Tüketimi Bağlamında Estetik Cerrahi Operasyonların Sosyolojik Analizi: Ankara Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı.
• Değerli, H. & Yiğit, A. (2020). Sağlığın Korunması ve Geliştirilmesinde Bireylerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranış Düzeyinin Belirlenmesi. Vizyoner Dergisi, 11(27), 573-586.
• Demez, G. (2012). Gençlik İdeali: Anti Aging Uygulamaları ve Değişen Yaşlılık Algılarının Medyada Temsili. Ethos: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, 5(1), 94-120.
• Demir, S. T. (2022). Küresel Sağlık Söyleminin Sosyolojik Eleştirisi: Çağdaş Kültürün Metaforu Olarak Salgın. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi 41(2), 199-219.
• Erbuğ, E. (2021). Ölüm Sosyolojisi: Geleneksel ve modern toplumda ölümün anlamı. Toplum ve Kültür Araştırmaları Derneği, 8, 46-61.
• Ergenekon, B. (2006). Estetik Cerrahiye Başvurmanın Kültüre Bağlı Nedenleri: Kendi İstekleriyle Ameliyat Olan Bireyler Üzerine Sosyal Antropolojik İnceleme. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Antropoloji Anabilim Dalı.
• Ertan, C. (2019). Akışkan Zamanın Cisimleşen Deneyim Alanı Olarak Beden Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21 (38), 51-77.
• Featherstone, M. (1996). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü. (çev. Mehmet Küçük). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2002). Kliniğin Doğuşu. Ankara: Epos Yayınları.
• Foucault, M. (2003). Cinselliğin Tarihi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2017). Deliliğin Tarihi. Ankara: İmge Kitabevi.
• Foucault, M. (2020). Hapishanenin Doğuşu. İstanbul: Penguen.
• Giddens A. (2012). Sosyoloji. İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Giddens, A. & Sutton, P. W. (2020). Sosyolojide Temel Kavramlar. Ankara: Phoenix.
• Güçlü, İ. (2021). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nika Yayınları.
• Gürler, G. (2018). Estetik Müdahale Görmüş Bireyler Üzerine Bir Alan Araştırması. Sosyoloji Dergisi, 38, 141-172.
• Illıch, İ. (2019). Sağlığın Gaspı. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-80.
• Kurtdaş, M. C. (2016). ‘‘Sağlıklı Yaşam’’ Sloganı Etrafında Şekillenen Yeni Tüketim Biçimleri. Sosyolojik Düşün, 1(1), 1-10.
• Kurtdaş, M. C. (2017). Medikalizasyon süreci, sağlığın ticarileşmesi ve bedenin denetlenmesine sosyolojik bir bakış. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(27), 983-1012.
• Kurtdaş, M. C. (2024). Kadınlar Hasta Olur, Erkekler Ölür: Sağlıkta Cinsiyet Temelli Farklılıkların Sosyolojik Analizi. Sosyolojik Bağlam, 5/1 (Nisan 2024), 1-26Kümbetoğlu, B. (2019). Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Marshall, G. (2021). Sosyoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat.
• Müftüler, H. (2018). İstanbul’da Yaşlılık ve Yaşlılığın Yapısal Değişim. Yıldız Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1), 58-80.
• Rasimoğlu, C. İ. (2020). Tıp Tarihyazımı: Karşıtlıklar, Etkileşimler. Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 21, 2, 123-143.
• Sağır, A. (2013). Modern Dünya ve Ölüm: Batılının Ölüm Karşısında Tavırları. Tarih, Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 2, 4, 213-221.
• Sarıgül, A. (2022). Kadın Bakış Açısından Kadın Bedeninin Estetik İnşasında Instagram’ın Rolü Üniversitesi Örneği. Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı.
• Silverman, D. (2006). Interpreting Qualitative Data. Londra: Sage.
• Soydemir, Ş. N. (2022). Bedenin Yeniden Üretme Aracı Olarak Sosyal Medyanın Estetik Müdahalelerdeki Rolü. Yüksek Lisans Tezi. Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı.
• Seneca, L. A. (2019). Mutlu Bir Yaşam Üzerine. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Sontag, S. (2015). Metafor olarak Hastalık Aids ve Metaforları. İstanbul: Can Yayınları.
• Özcan, B. (2007). Postmodernizmin Tüketim İmajları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1), 261-273.
• Özmakas, U. (2021). Biyopolitika: İktidar ve Direniş. İstanbul: İletişim Yayınları. Taylor, S. & Field, D. (2007). Sociology of Health Care. UK: Blackwell Publishing.
• Timurtürkan, M. (2016). Yeni Bir Tüketim Alanı Olarak Tıbbileştirme: Beslenme Rejimlerinin Tıbbileşmesi. Sağlık Sosyolojisinde Güncel Tartışmalar (ed. Nurşen Adak) içinde (s.85-102). Ankara: Nobel.
• Timurtürkan, M. & Demez, G. (2018). Bir Toplumsal İktidar Alanı Olarak Beden ve Yaşlanan Bedenin Yeniden İnşası. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 441-456. Turner, B. S. (2017). Tıbbi Güç ve Toplumsal Bilgi. Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Turner, B. S. (2020). Beden ve Toplum. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Yaylagül, N. K., Yazıcı, S., Gündüz, G. & Güzeller, C. O. (2016). Yaşlanmadan Yaşamak: Farklı Gelir Düzeyindeki Kadınların Anti-Aging Davranışları Üzerine Bir Araştırma. Sosyoloji Dergisi, 36(2), 393-410.
• Yetim, G. (2019). Sağlıklı Yaşlanma Temelli Planlı Davranış Teorisi, Niyet Ve Davranış İlkesi. Doktora Tezi. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Spor Yöneticiliği Anabilim Dalı.
• Yumul, A. (2020). Bitmemiş Bir Proje Olarak Beden. Toplum ve Bilim Dergisi. 84, 37-50.
• Yumul, A. (2012). Ötekiliği Bedenlere Kaydetmek. Ayrımcılık Çok Boyutlu Yaklaşımlar içinde (ed. K. Çayır ve M. Ayhan) içinde (s. 89-96). Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Yüksel, M (2022). Modernlik ve Ölüm: Ölüm Stratejileri Üzerine Sosyolojik Bir İnceleme. Mavi Atlas, 10(1), 264-279.
• ISAPS. (2022). Aesthetic/Cosmetic Procedures.https://www.isaps.org/media/a0qfm4h3/isaps-global-survey_2022.pdf. Erişim Tarihi: 22.01.2024.