Etik İlkeler, Sorumluluklar ve Politikalar

Etik anlayışının bilinirliğinin artması, yayınlaşması ve daha fazla benimsenmesi ile etik günlük yaşantımızın vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Dergimize gönderilen tüm bilimsel yazılarda COPE (Committee on Publication Ethics)’un Editör ve Yazarlar için Uluslararası Standartları dikkate alınmalıdır:

COPE International standards for editors and authors:

https://publicationethics.org/resources/resources-and-further-reading/international-standards-editors-and-authors

Ayrıca, makale yazarlarının araştırmalarının planlanmasından, uygulanmasına, verilerin toplanmasından verilerin analizine kadar olan tüm süreçte “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” (https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Kurumsal/mevzuat/bilimsel-arastirma-ve-etik-yonetmeligi.aspx) kapsamında uyulması belirtilen tüm kurallara uyması gerekmektedir. Yönergenin ikinci bölümü olan “Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler” başlığı altında belirtilen eylemlerden hiçbiri gerçekleştirilmemiş olması ve yazarların makalelerinin Yöntem bölümünde bu kapsamda beyanda bulunmaları gerekmektedir. 


Gerek üst yönetim düzeyinde, örneğin T.C. Başbakanlık Kamu Görevlileri Etik Kurulu (http://etik.gov.tr/tr-tr), gerekse yerel yönetim düzeyinde, örneğin Kocaeli Üniversitesi Etik Kurulu (http://etikkurul.kocaeli.edu.tr), etik ile ilgili politikalar, mevzuatlar, yönergeler, rehberler vb. yayınlanmaktadır. Bu çerçevede, bilim insanlarının T.C. Başbakanlık Kamu Görevlileri Etik Kurulu tarafından yayınlanan şu iki makaleyi özenle okumasını öneriyoruz:
Bilimsel Araştırma ve Yayınlarda Etik İlkeler – Prof . Dr. Şevket RUACAN, Onkoloji Enstitüsü, Hacettepe Üniversitesi, http://etik.gov.tr/wp-content/uploads/2019/03/sevketruacan-bilimselarastirmaveyayinlardaetik.pdf
Bilimsel Yayın Etiği (Örneklerle Bilimsel Yanıltma Türleri) – Doç. Dr. Yeşim Işıl Ülman, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, İstanbul Üniversitesi http://etik.gov.tr/wp-content/uploads/2019/03/yesimisilulman-yayinetigi.pdf
Bu çerçevede, bilim alanında da meslek etik ilke ve değerlerinin bilim alanına hizmet eden tüm kişi ve kuruluşlar tarafından benimsenmesi ve doğru davranışların uygulanması önem arz etmektedir. Aşağıda ifade edilen sorumluluklar bu çerçevede, yukarıda bahsedilen kaynaklardan derlenerek hazırlanmıştır:

Yazarların Etik Sorumlulukları
Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi “Çift Kör Hakemlik Süreci”’ni benimsemiştir. Bu çerçevede makalelerin başvuru ve değerlendirme süreçleri DergiPark sistemi üzerinden gerçekleştirilmektedir. Alan Editörleri tarafından hakemlere değerlendirilmek üzere atanan makaleler sistem üzerinden Kör Hakemliği garanti edecek şekilde (Word belgesinden kişisel bilgiler vb. silinerek) iletilmektedir. Bu kapsamda bir çalışmayla ilgili gerçekleştirilecek iletişimler Alan editörü aracılığı ile gerçekleştirilir.
Bir çalışmanın sorumlu yazarı tüm iletişim gereksinimleri için Alan Editörü tarafından açılan iletişim penceresini kullanabilir. Bütün değerlendirme ve yorumlar DergiPark platformu üzerindeki iletişim penceresi aracılığı ile gerçekleştirilir. Hakem tarafından iletilen değerlendirme formları, yorumlar ve gerekli dosyalar Alan Editörü tarafından çalışmanın sorumlu yazarına kör hakemliği ihlal etmeyecek şekilde iletilir.

Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi'ne çalışma gönderen yazar(lar)ın aşağıdaki etik sorumluluklara uyması gerekmektedir:
• Çalışmanın yazarları arasında yer alabilmek için şu üç koşulun gerçekleşmesi gerekmektedir: “a) çalışmanın planlanması, tasarımı, analizi veya yorumlanmasına katkıda bulunmak, b) yayını hazırlamak veya önemli oranda düşünsel katkı yaparak düzeltmek, ve c) yayınlanacak son biçime onay vermek” (Ruacan, t.y., s. 2). Bu çerçevede, makalenin üretilmesinde içeriğe yukarıda bahsedilen üç maddenin tamamı göz önünde bulundurularak katkı sağlamayan kişilere çalışmanın yazarı olarak yer verilmemelidir. Makale şablonunda “Araştırmacıların Katkı Oranı” başlığı altında araştırmacıların katkı oranları beyan edilmelidir.
• Dergiye gönderilen çalışmaların daha önce hiçbir yerde yayınlanmamış olması gerekmektedir. Bu anlamda, yazarların Dergi’ye gönderdikleri çalışmaların özgün olması gerekmektedir. Makale şablonunda “Destek ve Teşekkür” başlığı altında “Makalenin bir bölümünün daha önceden sunulduğu konferans vb. var ise beyan edilmelidir. Makale daha geniş kapsamlı bir araştırmanın / projenin bir bölümü ise araştırmanın ya da projenin başlığı da yazılarak beyan edilmelidir. Örneğin, bir yüksek lisans tezinin bir bölümü makale olarak gönderildi ise tezin başlığı da yazılarak beyan edilmelidir. Eğer araştırma bir kurum tarafından desteklenen bir projeden (BAP Projesi, TÜBİTAK Projesi gibi) vb. üretildi ise proje numarasına, proje adı ve projenin bitiş tarihi (proje bitmedi ise devam eden proje olduğu ifade edilerek) yazılarak beyan edilmelidir.”
• Yazarlar intihalden (plagiarism) kesinlikle kaçınmalıdır. Bilimsel etik sorunlarının en başında gelen intihal, daha önce yayımlanmış bir yayının (bu yazarın daha önce yayınladığı kendi yayını da olabilir) tümünün ya da bir kısmının kaynak gösterilmeden alınarak yeni yayın gibi yeniden yayınlanmasıdır. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi intihali önlemek için yazarlardan yaygınlığı kabul görmüş bir intihal yazılımını kullanarak intihal raporu göndermelerini talep eder. Makale gönderim aşamasında yazar(lar) özgünlük raporunu göndermek zorundadırlar. Rapor kaynakça hariç en fazla %20’nin altında olmak zorundadır.
• Yazar(lar)ın intihalden kaçınmak için yararlandıkları çalışmalara metin içerisinde eksiksiz ve doğru şekilde atıfta bulunmaları ve kaynakçada yine eksiksiz ve APA kurallarına uygun şekilde yer vermeleri gerekmektedir.
• Dergiye gönderilen makalenin yazar(lar)ı ile çıkar çatışması olabilecek tüm durumlar açıkça ifade edilmelidir. Yazarlar, makale şablonunda yer alan “Çatışma Beyanı” başlığı altında mutlaka beyanda bulunmak zorundadırlar.
• Makalenin değerlendirme sürecinde, makalenin sağlıklı bir şekilde değerlendirilebilmesi için ek bilgi, doküman ya da veri talebinde bulunulabilir. Yazar(lar)ın talep edilen bilgi ve belgeleri yayın kurulu ya da bilim kuruluna sunmaları gerekmektedir.
• Makalenin veri toplama süreci için gerekli veri toplama izni, araç/ölçek vb. kullanım izni, katılımcılar ya da deneklerin rızasının alındığını gösteren izin belgesi ile analizlerin gerçekleştirilmesi için kullanılan yazılımların lisanslı olmasının sağlanması gibi gerekli izin ve kullanım yetkinliğine sahip olduklarını gerekli durumlarda belgeleyebilmeleri gerekmektedir. Bu kapsamda araştırmacılar makale şablonunda zorunlu tutulan “Araştırma Etiği” başlığı altında beyan bulunmak ve etik kurul izin bilgilerine (Etik değerlendirmeyi yapan kurul adı, Etik değerlendirme kararının tarihi, Etik değerlendirme belgesi sayı numarası) yer vermek zorundadırlar.
• İlk gönderim aşamasından, makale yayınlandıktan sonraki duruma kadar olan tüm süreçte yazar(lar) çalışmayla ilgili fark ettikleri tüm hata ve yanlışları Dergiye bildirmekle yükümlüdür. Gerekli durumlarda, yayının düzeltilmesi veya geri çekilerek yayından kaldırılması durumlarından yayıncı ve editörle işbirliğinde bulunmakla yükümlüdür.
• Başka bir dergiye değerlendirilmek üzere gönderilmiş çalışmalar Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisine değerlendirilmek üzere gönderilemez. Benzer şekilde Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisine değerlendirilmek üzere gönderilen çalışmalar eş zamanlı olarak başka bir dergiye gönderilemez. Bilimsel bir dergiye değerlendirilmek üzere çalışma gönderilebilmesi için diğer dergideki değerlendirme sürecinin tamamlanmış olmazı gerekmektedir.
• Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisine değerlendirilmek üzere gönderilen bir çalışmanın yazarlarına ait imla hataları dışındaki değişiklik talepleri dikkate alınmaz. Diğer bir ifade ile değerlendirme süreci başlamış ise, yazar ekleme, yazar çıkartma, yazar sırası değiştirme gibi talepler dikkate alınmaz.
• Kör hakemlik sürecini sekteye uğratacak süreçlerden kaçınılması adına gerekli özenin gösterilmesi gerekmektedir. Kör hakemliğin ihlal edildiği durumlarda çalışma ile ilgili olarak ilgili hakemin değerlendirmesi, ihlalin anlaşıldığı anda iptal edilir ve çalışma başka bir hakeme atanır.

Hakemlerin Etik Sorumlulukları
Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi “Çift Kör Hakemlik Süreci”’ni benimsemiştir. Bu çerçevede makalelerin başvuru ve değerlendirme süreçleri DergiPark sistemi üzerinden gerçekleştirilmektedir. Alan Editörleri tarafından hakemlere değerlendirilmek üzere atanan makaleler sistem üzerinden Kör Hakemliği garanti edecek şekilde (Word belgesinden kişisel bilgiler vb. silinerek) iletilmektedir. Bu kapsamda bir çalışmayla ilgili gerçekleştirilecek iletişimler Alan editörü aracılığı ile gerçekleştirilir.
Hakemler Alan Editörü tarafından açılan iletişim pencerelerini kullanabilirler. Bütün değerlendirme ve yorumlar DergiPark platformu üzerindeki iletişim penceresi aracılığı ile gerçekleştirilir. Hakem tarafından iletilen değerlendirme formları, yorumlar ve gerekli dosyalar Alan Editörü tarafından çalışmanın sorumlu yazarına kör hakemliği ihlal etmeyecek şekilde iletilir.
KUJE’de hakem olarak görev alan araştırmacıların aşağıdaki etik sorumluluklara uyması beklenmektedir:
• Değerlendirilmek üzere kendisine gönderilen bir çalışmanın kör hakemlik sürecini ihlal edecek bilgiye sahip olması durumunda ilgili alan editörünü bilgilendirmesi ve hakemlik sürecinin iptal edilmesi adına gerekli işlem sürecini başlatması gerekmektedir.
• Uzmanlık alanıyla doğrudan ilgili çalışmaları değerlendirmelidir. Uzmanlık alanı ve yetkinliği dışındaki çalışmalar için hakem davetini kabul etmemelidir.
• Değerlendirme sürecini objektif şekilde çalışmanın içeriği ve bilimselliği açısından ve çerçevesince gerçekleştirmelidir. Bir çalışmanın milliyet, cinsiyet, dini inançlar, siyasal inançlar, ticari kaygılar vb. değerlendirme sürecine etki etmesine müsaade etmemelidir.
• Bir çalışmanın değerlendirilmesi sürecinde tarafsız olmalıdır ve gizlilik içerisinde kalmalıdır. Değerlendirdiği çalışmayla ilgili olarak üçüncü kişilere bilgi vermemelidir.
• Gizlilik ilkesi gereği, değerlendirdiği çalışmaya ait dosyaları vb. silmelidir.
• Çalışmanın değerlendirme sürecinde çıkar çatışması ile karşılaşması durumunda hangi aşamada olursa olsun, çalışmanın değerlendirme sürecini reddetmeli ve alan editörünü bu kapsamda bilgilendirmelidir.
• Değerlendirme sürecinde çalışmanın kalitesini arttırmaya yönelik yapıcı ve yönlendirici yorumlarda bulunması gerekmektedir. Bir çalışmanın reddedilmesi durumunda ise çalışmanın bilimsel çerçevede hangi gerekçelerle reddedildiğine yönelik yorum ve açıklamalara yer vermesi gerekmektedir.
• “Hakem değerlendirme raporları, şekil incelemesinin yanı sıra, bilimsel değerlendirme yapıldığını gösterecek biçimde olmalıdır (makale üzerinde hakem notları, değerlendirme formunda bilimsel değerlendirme notları vb. gibi)”
• Değerlendirme sürecine yönelik yorum ve eleştirilerini yapıcı, nezaket kurallarına uygun bir dille gerçekleştirmelidir. Hakaret, iftira, düşmanlık ya da ırkçılık vb. gibi aşağılayıcı yorumlar yapmamalıdır.
• Çalışmanın değerlendirme sürecini zamanında gerçekleştirir.
• Bir çalışmanın değerlendirme süreci burada belirtilen etik sorumluluklar ya da belirtilmeyen genel evrensel etik kurallar çerçevesince gerçekleştirmelidir.

Dil Editörlerinin Görev ve Etik Sorumlulukları
Dil Editörü yayına kabul edilmiş bir çalışmanın Dilbilgisi açısından son kontrolünü gerçekleştirir. Bu kapsamda, dil editörü çalışmanın içeriğinden öte çalışmanın bilimsel dilbilgisi açısından değerlendirmesini gerçekleştirir.


Alan Editörlerinin Görev ve Etik Sorumlulukları
Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisinin alan editörleri dergimize gönderilen tüm bilimsel yazılarda COPE (Committee on Publication Ethics)’un Editör ve Yazarlar için Uluslararası Standartları’nı dikkate alınmalıdır: COPE International standards for editors and authors: https://publicationethics.org/resources/resources-and-further-reading/international-standards-editors-and-authors
Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi “Çift Kör Hakemlik Süreci”’ni benimsemiştir. Bu çerçevede makalelerin başvuru ve değerlendirme süreçleri DergiPark sistemi üzerinden gerçekleştirilmektedir. Alan Editörleri tarafından hakemlere değerlendirilmek üzere atanan makaleler sistem üzerinden Kör Hakemliği garanti edecek şekilde (Word belgesinden kişisel bilgiler vb. silinerek) iletilmektedir. Bu kapsamda bir çalışmayla ilgili gerçekleştirilecek iletişimler Alan editörü aracılığı ile gerçekleştirilir.
Hakemler Alan Editörü tarafından açılan iletişim pencerelerini kullanabilirler. Bütün değerlendirme ve yorumlar DergiPark platformu üzerindeki iletişim penceresi aracılığı ile gerçekleştirilir. Hakem tarafından iletilen değerlendirme formları, yorumlar ve gerekli dosyalar Alan Editörü tarafından çalışmanın sorumlu yazarına kör hakemliği ihlal etmeyecek şekilde iletilir.
KUJE’de Alan Editörü olarak görev alan araştırmacıların aşağıdaki etik sorumluluklara uyması beklenmektedir:
• Derginin Baş-Editörü ya da Editör Yardımcısı tarafından değerlendirme süreci için atanan alan editörü kendisine atanan çalışmanın uzmanlık alanıyla ilgili bilimsel ön-değerlendirmesini gerçekleştirir.
• Ön-değerlendirme aşamasında bir çalışmanın bilimsel alan yazına katkısı, okuyucuya katkısı, Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisine katkısı ve çalışmanın bilimsel ölçütlere uygunluğu açısından nesnel şekilde değerlendirir.
• Çalışmanın bilimsel ön-değerlendirme aşamasını karşılaması durumunda çalışmayla ilgili uzmanlık alanında ve en az doktora derecesine sahip iki hakem atamasını kurumsal çeşitliliği göz önünde bulundurarak gerçekleştirir.
• Çalışmaların değerlendirme süreçlerinin kör hakemliği garanti altına alacak şekilde gerçekleştirilmesine özen gösterir. Bu kapsamda gerek yazar ile gerçekleştirilen iletişimlerde, gerekse hakem ile gerçekleştirilen iletişimlerde çift kör hakemliğin ihlal edilmediğinden emin olur. İhlal edildiği durumlarda ilgili hakem değerlendirme sürecini iptal ederek yeni bir hakem değerlendirme süreci başlatır.
• Gönderilen çalışmaların bilimsel ölçütler çerçevesince düşünce özgürlüğünü ihlal etmeyecek şekilde, akademik geleneklere uygun şekilde ve çerçevede, fikri ve mülkiyet haklarına riayet ederek değerlendirme sürecini tamamlamalarını sağlar.
• Bir çalışmanın değerlendirme sürecinin zamanında gerçekleştirilmesini sağlar.
• Bir çalışmanın değerlendirme sürecinde burada belirtilen etik sorumluluklar ya da belirtilmeyen genel evrensel etik kurallar çerçevesince gerçekleştirilmesini sağlar.
• Committee on Publication Ethics (COPE) tarafından yayınlanan "COPE Code of Conduct and Best Practice Guidelines for Journal Editors" (http://publicationethics.org/files/Code_of_conduct_for_journal_editors_Mar11.pdf ) ve "COPE Best Practice Guidelines for Journal Editors" (http://publicationethics.org/files/u2/Best_Practice.pdf) rehberlerinde tarif edilen etik görev ve sorumlulukları yerine getirir.
• Bir çalışmanın değerlendirme sürecinin çalışmanın kalitesini arttırmaya yönelik yapıcı ve yönlendirici yorumlarla gerçekleşmesini sağlar. Bir çalışmanın reddedilmesi durumunda ise çalışmanın bilimsel çerçevede hangi gerekçelerle reddedildiğine yönelik yorum ve açıklamalara yer verilmesini sağlar. Yazarların bu kapsamdaki itirazlarını değerlendirir ve hakemlere iletir. Bu süreci çift kör hakemlik sürecine sadık kalarak nesnel bir şekilde tamamlar.
• Eğer bir çalışma hakemlerden bir kabul bir ret kararı aldı ise çalışmanın üçüncü hakem değerlendirme sürecini başlatır.
• Bir çalışmanın kabul –ret bildirimini gerçekleştirir.

Baş-Editörün ve Editör Yardımcısının Görev ve Etik Sorumlulukları
Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisinin Baş-Editörü ve Editör Yardımcısının derginin ulusal ve uluslararası kalitesini yükseltmek ve gelişimini sağlamak birincil sorumluluğudur. Derginin tüm süreçlerinde etik kurallara uygun şekilde, çift kör hakemliği garanti altına alan nesnel bilimsel değerlendirme süreçlerinin uygulandığını sağlamak adına gerekli süreçleri yönetmeleri gerekmektedir. Bu kapsamda KUJE’de Editörü olarak görev alan araştırmacıların aşağıdaki etik görev ve sorumluluklara uyması beklenmektedir:
• Derginin tüm süreçlerinde etik kuralların uygulanmasını sağlamak adına gerekli süreçleri gerçekleştirmek ve gerekli yönergeleri hazırlamak ve güncellemek.
• Çalışmaların bilimsel ölçütler çerçevesince değerlendirme süreçlerini tamamlanmasını sağlamak adına alan editörü seçiminde ve görevlendirmesinde liyakate önem vermek.
• Committee on Publication Ethics (COPE) tarafından yayınlanan "COPE Code of Conduct and Best Practice Guidelines for Journal Editors" (http://publicationethics.org/files/Code_of_conduct_for_journal_editors_Mar11.pdf ) ve "COPE Best Practice Guidelines for Journal Editors" (http://publicationethics.org/files/u2/Best_Practice.pdf) rehberlerinde tarif edilen etik görev ve sorumlulukları yerine getirme.
• Açık erişim politikasını ve yayın şeffaflığı sağlamak.


Last Update Time: 7/15/20, 1:31:24 PM



22176

Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi 2020 yılı itibariyle TR-Dizin tarafından dizinlenmektedir.