An Introduction to Style in Kurdish Literary Studies

Year 2024, Issue: 9, 5 - 24, 29.06.2024

Şerif Güzel Hemin Omar Ahmad

https://doi.org/10.55118/kurdiyat.1461410

Abstract

This article explores the definition and significance of style within Kurdish literature, exploring its components such as linguistic usage, expressive manner, and emotional expression. Style encompasses various tools and techniques writers employ to craft their texts, including word selection, grammatical structure, stylistic devices, and tone. Through these tools and techniques, the writer or narrator crafts a unique style for their work and narration. The article presents various definitions of style and examines related literature in Kurdish studies. In this way, the article wants to draw attention to the place, meaning, and effect of style in Kurdish literature. The stylistic situation of Kurmanji Kurdish literature and the importance of its research determines the scope of this study. Additionally, the history of the style is briefly discussed in this article. Of course, we will focus on academic and scientific activities in the North. In summary, it seeks to establish that style is one of the essential elements of literature and illustrates the author's distinctive narrative. The article also provides suggestions for future research.

Keywords

Language, Kurdish/Kurmanji Literature, Poetry, Style, History of Style

Destpêkek ji bo Şêwazê di Lêkolînên Edebî yên Kurdî de

Abstract

Di vê gotarê de pênase û giringiya şêwazê û lêkolînên girêdayî wê di wêjeya kurdî de hatine lêkolînkirin. Şêwaz ji hêmanên wekî awayê bikaranîna ziman, şêweya vegotinê û vegotina hestan a nivîskar pêk tê. Di vê çarçoveyê de şêwaz pêk tê ji wan alav û teknîkan ku nivîskar ji bo afirandina nivîsa xwe bi kar tîne, wekî bijartina peyvan, bikaranîna rêzimanê, ristesazî û deng. Bi saya van alav û teknîkan nivîskar an jî vegêr vegêraneke şexsî û taybet dide berhem û vegotina xwe. Ev gotar hewl dide ku pênaseyên cuda yên şêwazê ragihîne û bide zanîn ka di wêjeya kurdî de li ser şêwazê çi lêkolîn hatine kirin. Bi vî awayî gotar dixwaze balê bikişîne ser cih, wate û bandora şêwazê di edebiyata kurdî de. Rewşa edebiyata kurdiya kurmancî û giringiya lêkolînên li ser wê ji hêla şêwazê ve çarçoveya vê xebatê diyar dike. Digel wê ev gotar bi kurtî behsa dîroka şêwazê jî dike. Helbet di çarçoveya teng de em dê li ser xebatên akademîk û zanistî yên li bakur rawestin. Di encama vê xebatê de jî dê îşaret pê bike ku şêwaz yek ji hêmanên bingehîn ên wêjeyê ye û vegêrana taybet a nivîskar nîşan dide. Her wiha gotar ji bo lêkolînên siberojê pêşniyazan xwe jî pêşkêş dike.

Keywords

Ziman, Edebiyata Kurdî/Kurmancî, Helbest, Şêwaz, Dîroka Şêwazê

Kürt Edebiyatı Çalışmalarında Üslup: Bir Giriş Denemesi

Abstract

Bu makalede, edebiyatta üslubun tanımı, önemi ve Kürt edebiyatındaki ilgili çalışmalar incelenmektedir. Üslup, bir yazarın dili kullanma biçimi, anlatım biçimi ve duygu aktarımı gibi öğelerden oluşur. Bu bağlamda üslup bir yazarın metnini oluşturmak için kullandığı kelime seçimi, dilbilgisi kullanımı, cümle bilgisi ve ses gibi unsurlardan oluşan araçların ve tekniklerin tümüdür. Yazar ya da anlatıcı bu araç ve teknikler sayesinde eserine ve anlatısına has bir üslup oluşturur. Makalede, üslubun farklı tanımları sunulmakta ve Kürtçe’deki ilgili literatur incelenmektedir. Bu şekilde makale, üslubun Kürt edebiyatındaki yeri, anlamı ve etkisine dikkat çekmek istemektedir. Kürtçe/Kurmanci edebiyatının üslup açısından durumu ve üzerinde yapılan araştırmaların önemi bu çalışmanın kapsamını belirlemektedir. Ayrıca bu makalede üslubun tarihçesi kısaca ele alınmaktadır. Bu anlamda çalışma sadece Kuzey'deki akademik ve bilimsel faaliyetlere yönelmektedir. Bu çalışma sonucunda üslubun edebiyatın temel unsurlarından biri olduğu ve yazarın özgün anlatımını yansıttığına dikkat çekilecektir. Makalede ayrıca gelecekte yapılacak araştırmalara yönelik öneriler de sunulmaktadır.

Keywords

Dil, Kürtçe/Kurmancca Edebiyat, Şiir, Üslup, Üslup Tarihi

References

• Acun, R. (2016). Îmaj di Helbesta Kurdî ya Nû ya Bakur de (Teza Masterê ya Çapnebûyî), Zanîngeha Mardîn Artûklûyê, Mêrdîn.
• Adak, A. (2017). “Dengê Ahengê di Helbestên Melayê Cizîrî de” Mukaddîme, 8(3), 41-76.
• Ahmad, H. O., Ertekin, N. (2020). “Taybetiyên Sebka Iraqî di Helbestên Îbn Adem(Wacim) da”, Bingöl Üniversitesi Yaşayan Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi, 6(11), 35-56.
• Ahmed, A. N. (2019). Di Xezelên Wefayî yên Kurdî de Rengvedana Taybetmendiyên Sebka Iraqî (Teza Masterê ya Çapnebûyî), Zanîngeha Van Yüzüncüyılê, Wan.
• Aksan, D. (1995). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: TDK Yayınları.
• Aktaş, Ş. (2014). Edebiyatta Üslûp ve Problemleri. Ankara: Kurgan Edebiyat.
• Anday, M. C. (2015). Şiir Yaşantısı Şiir Yazıları. İstanbul: Everest Yayınları.
• Aristoteles. (1996). Retorik. (Wer: Mehmet. H. Doğan), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Arsalan, A. H. A. (2021). Şêwaz di Helbestên Abdulla Peşêw de (Teza Masterê ya Çapnebûyî), Zanîngeha Van Yüzüncüyılê, Enstîtuya Zimanên Zindî, Wan.
• Artemêt, M. (2020), Îmaj di Helbesta Fêrîkê Ûsiv da (Teza Masterê ya Çapnebûyî), Zanîngeha Bîngolê, Bîngol. Botanî, B. (1995). “Hunermendê Ahengbêj Beşîr Zaxoyî”. Helwest, 1, 45-46.
• Çetin, N. (2019). Şiir Çözümleme Yöntemi. İstanbul: Akçağ Yayınları.
• Çoban, A. (2004). Edebiyatta Üslûp Üzerine. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Çobanoğlu, Ş. (2018). Modern Şiir Dilinde Sapmalar. Ankara: Hece Yayınları.
• Divlekçi, C. (2007). “Tarihsel Süreç İçerisinde Üsluba İlişkin Tanım Çabaları ve Bir Tanım Denemesi”, AÜİFED XLVIII, II, 117-133.
• Eaglaton, T. (2011). Şiir Nasıl Okunur? (Wer: Kaya Genç), İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Ebdulla, Î. (2010). Şêwaz û Şêwaznasî. Hewlêr: Kolêjî Zimanî Zankoy Selaheddîn.
• Eminoğlu, N. (2022). “Estetîk û Cureyên Wê di Şiîrên Melayên Cizîr de”, Nûbihar Akademî, 5(17), 101-115. https://doi.org/10.55253/2022.nubihar.1111890
• Gîwî M. (1999). Ferhengî Kurdistan, Hewlêr: Weşanxaneya Aras.
• Hareem H. S. (2017). Hozanetî di Hozanên Sebrî Botanî da (Teza Masterê ya Çapnebûyî), Zanîngeha Van Yüzüncüyılê, Wan.
• Hawar. (1932). 11, 2. Stenbol: Weşanên Belkî.
• Hejar. (1369). Henbaney Borîne. Tehran: Sirûş.
• Hemin K. M. S. (2016). Runbêjî di Helbestên Ehmed Muxtar Caf de (Teza Masterê ya Çapnebûyî), Zanîngeha Van Yüzüncüyılê, Wan.
• Hough, G. (1969). Style and Stylistic. London: Routledge & K. Paul.
• Karabulut, M. (2019). Üslupbilim (Stilistik) ve Necip Fazıl Kısakürek’in Şiirleri Üzerinde Stilistik Bir İnceleme. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Karakaya, Z. (1996). “Üslup ve Üslupbilim Kuramları”, Akademik Açı, Hj. 2.
• Mevlevi, T. (1994). Edebiyat Lügatı. İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Moran, B. (2014). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Orhan, Ö. (2020). Temayên Bingehîn ên Poetîkaya Şikoyê Hesen (Teza Masterê ya Çapnebûyî), Zanîngeha Van Yüzüncüyılê, Wan.
• Özel, İ. (2014). Şiir Okuma Klavuzu. İstanbul: Tam İstiklal Yayıncılık Ortaklığı.
• Paz, O. (1995). Yay ve Lir-1: Şiir Nedir? İstanbul: Era Yayıncılık.
• Rohanî, M. M., Senendecî, M., Peşabadî, Y. Kerîmyan, M., Emînî M. J. (1397). Ferhengî Zanistgay Kurdistan. Senendec: Pexşangay Zanistgay Kurdistan.
• Altınörs, S. A. (2012). “Rosseau’nun Dilin Kökeni Meselesine Yaklaşımı”, Bilig, hj.63.
• Rozhhelat, S. O. G. (2023). Şêwazên Derbirîna Hizrê -Mînak: Devera Duhokê (Teza Masterê ya Çapnebûyî), Zanîngeha Van Yüzüncüyılê, Wan.
• Selah S. (1998). Qamûsa Seaheddîn Îngilîzî-Kurdî.
• Spitzer, L. (1964). Üslûb Tedkikleri ve Muhtelif Memleketler (Wer. Fikret Elpe). İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 13, 151-164.
• Subaşı, K. (2016). “Vegotina Hêmayî û Metaforîk di Mamikên Kurdî de” Nûbihar Akademî, 1 (1), 71-90.
• TDK. (2011). Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu. Ankara.
• Yıldırımçakar, M. (2017). “Heyranok ji Hêla Ziman, Şêwaz û Naverokê ve: Nimûneya Herêma Wanê”, Nûbihar Akademî, 2 (7), 79-91.
• https://zimannas.com/ferheng/%C5%9F/%C5%9F%C3%AAwe (Dîroka pêgihîştinê: 20.09.2022).