DEVLETSİZ YÖNETİŞİMİN YENİ EKONOMİK ENSTRÜMANI: KRİPTO PARA VE GELECEĞİ

Year 2022, Volume: 12 Issue: 1, 23 - 48, 31.01.2022

Halil İbrahim Yanar Mehmet Şirin Çetin Veysi Kılıç

Abstract

Milenyum çağına girerken son çeyrekte gelişmiş ülkelerde klasik yönetim anlayışında bir dizi farklılaşma yaşandığı görülmüştür. Artık klasik yönetim anlayışı çok aktörlü grupları da içine alacak şekilde bir dizi katılmalı yönetişim anlayışına yerini bırakmıştır. Ancak bilgi iletişim teknolojilerindeki hızlı gelişme bununla da kalmayarak günümüzde bu süreci biraz daha değiştirip yönetişimden dijital yönetişime geçişi zorunlu kılmıştır. Zamanla, paradigma değişiklikleri (birçok ülke dahil) teknolojik bilginin etkisi altında dijitalleşmeye dönüşmüştür. Bu süreçte dijital yönetişim, e-devlet, e-demokrasi vb. uygulamalarla sağlanan kamu hizmetlerinin verimliliğinin artırılması amaçlamaktadır. Yönetişimden dijital yönetişime geçerken aynı zamanda devletsiz yönetişimin de yavaş yavaş temelleri atılmaktadır. Bu yenilikçi süreçte ilerlerken bir anda devletsiz ekonominin göz kamaştıran yeni bir enstrümanı karşımıza çıkmaktadır. Bu yeni enstrüman henüz emekleme çağında bile olmayan sanal para denilen kripto paralardır. Araştırmada bu yeni sürecin hukuki düzenlemelerle geleceği, avantajları ve dezavantajları, dünyadaki ve Türkiye’deki uygulamaları göz önünde bulundurularak aktarılmaya çalışılacaktır. Ayrıca güncel durumdaki sürece de değinilip genel bir çerçeve sunulması amaçlanmaktadır.

Keywords

Yönetişim, Dijital Yönetişim, E-Para, Kripto Para, Bitcoin

References

• Acet, H., & Diken, A.Ö. (2019). Kripto para bitcoin ve Türkiye’deki bitcoin piyasası. Session IC: para ve bankacılık. DOI:10.36880/C11.02345, 265-270.
• Akbaş, Y. (2017). Kripto paranın avantajları. http://www.bitcoinakademi.org/kripto-paranin-5-avantaji/ (Erişim: 20.04.2018).
• Akşehirlioğlu, O. (2002). Elektronik para ve ekonomi üzerindeki etkileri (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 111154).
• Alex, H. (2013). Bitcoins price tumbles after warning from chines central bank. The Guardian. https://www.theguardian.com/technology/2013/dec/05/bitcoin-price-tumbles-chinese-central-bank-warning (Erişim Tarihi: 26.12.2018).
• Alex, H. (2014). Chinese bitcoin exchange closes deposits after central bank clampdown. The Guardian. https://www.theguardian.com/technology/2014/apr/03/chinese-bitcoin-exchange-closes-after-central-bank-clampdown. (Erişim: 26.12.2018).
• Alptekin, E. (2017). Blockchain ve kripto paralar dünya ekonomisini dönüştürüyor. İzmir Ticaret Odası Yayını, 6-12.
• Atik, M., Köse, Y., Yılmaz, B., & Sağlam, F. (2015). Kripto para: bitcoin ve döviz kurları üzerine etkisi. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(11), 247-261.
• Balcısoy, E. (2017). Yüksek performanslı bitcoin madenciliği için SHA256 özet algoritmasının eniyilenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 459548).
• Bayramoğlu, S. (2002). Küreselleşmenin yeni siyasal iktidar modeli: yönetişim. Praksis Dergisi, 7(Yaz), 85-116.
• Bayramoğlu, S. (2003). Düzenleyici devlet düzenlenirken: OECD Türkiye raporu üzerine eleştirel bir çözümleme. Praksis Dergisi, 9(Kış-Bahar), 143-162.
• Bayramoğlu, S. (2005). Yönetişim zihniyeti. İstanbul: İletişim Yayınları.
• BDDK Basın Açıklaması, Sayı 2013/32. https://www.bddk.org.tr/WebSitesi/turkce/Duyurular/Basin_Aciklamalari/12574bitcoin_hk_basin_aciklamasi.pdf (Erişim: 25.11.2013).
• Belçika Merkez Bankası. (2014). https://www.nbb.be/doc/ts/enterprise/press/2014/cp140114en.pdf (Erişim: 24.12.2018). Bitcoin’in ülkelere göre yasal statüsü. (2017). https://teknochain.com/bitcoinin-ulkelere-gore-yasal-statusu/ (Erişim: 27.12.2018).
• Bozkuş, B. (2009). Türk kamu yönetiminde yönetişim tartışmaları ve yönetişimin kamu yönetiminde uygulanabilirliği (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 249695).
• Bunjaku, F., Gjorgieva-Trajkovska O., & Miteva-Kacarski, E. (2017). Cryptocurrencies – advantages and disadvantages. Journal of Economics, 2(1), ISSN:1857-9973, 31-39.
• Çarkacıoğlu, A. (2016). Kripto para-bitcoin. Ankara. Sermaye Piyasası Kurulu Araştırma Dairesi Raporu.
• Çavuşoğlu, C. (2015). Elektronik paranın gelişimi ve merkez bankası bilançosu ile para politikası uygulamaları üzerine etkisi (Uzmanlık Yeterlik Tezi). Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası. Ankara.
• Çetiner, M. (2018). Bitcoin (kripto para) ve blok zincirin yeni dünyaya getirdikleri. İstanbul Sosyal Bilimler Dergisi, ISSN:2147-3390, 1-16.
• Demirci, M. (2013). Yönetişim, otorite ve meşruiyet. Fatma Neval Genç, (Ed.), Yönetişim Türk kamu yönetimine yansımaları içinde (1-62). Konya: Çizgi Kitabevi.
• Demirel, D. (2010). Yönetişimde yeni bir boyut: e-yönetişim. Türk İdare Dergisi, S:466, 65-94.
• Dilek, Ş. (2018). Blockchain teknolojisi ve bitcoin. Seta Analiz, S:231, 2018.
• Doğan, K.C. (2017). Yönetişim kavramı ve Türkiye’de demokratikleşme reformları: kamu denetçiliği kurumu (ombudsman) örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 47, 267-287.
• Dunleavy, P., Margetts, H., Bastow, S., & Tinkler, J. (2005). New public management is Dead-Long live Digital-Era governance. Journal of Public Administration Researchand Theory, 16(3), 467-494.
• Eroğul, C. (1999). Devlet yönetimine katılma hakkı. Ankara: İmge Yayınevi.
• Fransa Merkez Bankası. The dangers linked to the emergence of virtual currencies: the example of bitcoins. Focus, No.10-5. https://www.banque-france.fr/sites/default/files/medias/documents/focus-10_2013-12-05_en.pdf (Erişim: 24.12.2018).
• Güler, B.A. (2003). Yönetişim: tüm iktidar ve sermaye. Praksis Dergisi, 9 (Kış-Bahar), 93-116.
• Güzelsarı, S. (2003). Neo-liberal politikalar ve yönetişim modeli, Amme İdaresi Dergisi, 36(2), 17-34.
• Hameed, S. & Farooq, S. (2016). The art of crypto-currencies a comprehensive. (IJACSA) Internaional Journal of Advanced Computer Science and Applications, 7(12), 426-435.
• Hollanda Merkez Bankası. (2013). Consumer should be aware of the risk of virtual currencies. https://www.dnb.nl/en/news/news-and-archive/nieuws-2013/dnb300672.jsp (Erişim: 24.12.2018). Hürriyet Gazetesi, http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/kobi/kripto-paralarin-avantajlari-ve-dezavantajlari-40747869 (Erişim: 20.04.2018).
• Investaz, https://www.investaz.com.tr/blog/kripto-paralarin-gelecegi/ (Erişim: 25.12.2018).
• Jamali, R., Li S., & Pantoja R., Cryptocurrency: digital asset class of the future - bitcoin vs etherium?. The Economist, https://www.economist.com/sites/default/files/economist_case_comp_ivey.pdf (Erişim:28.12.2018).
• Karpuz, E. (2012). Ödeme sistemleri ve araçlarının artan kullanımı: kredi kartı kullanımının para politikası etkinliğine etkisi (Uzmanlık Yeterlik Tezi). Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Ankara.
• Kesebir, M. ve Günceler. B. (2019). Kripto para birimlerinin parlak geleceği. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 17, 605-625.
• Köse, H.Ö. (2003). Küreselleşme sürecinde devletin yapısal ve işlevsel çözümü. Sayıştay Dergisi, S.49, 3-46.
• Kuşoğlu, İ. (2021). 2 milyar dolarlık kripto para vurgunu: Thodex'in kurucusu Faruk Fatih Özer Tayland'a mı kaçtı?. https://www.cnnturk.com/dunya/thodex-kripto-para-borsasinda-yeni-tosuncuk-olayi-mi (Erişim: 25.04.2021).
• Kuzgun, Ş. (2013). Yönetişim ve sivil toplum. Özel İhtisas Komisyonu Raporu.
• Marian, O. (2016). Kripto para birimi üstün vergi cenneti mi?. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, S:2, 919-930.
• Münzer, J. (2014), Bitcoins: supervisory assessment and risks to users. https://www.bafin.de/SharedDocs/Veroeffentlichungen/EN/Fachartikel/2014/fa_bj_1401_bitcoins_en.html (Erişim: 24.12.2018).
• Nagarajan, M. (2018). An analysis of cryptocurrency govarnance. Joseph Wharton Scholars. https://repository.upenn.edu/joseph_wharton_scholars/51 (Erişim: 27.12.2018).
• Okçu, M. (2007). Yönetişim tartışmalarına katkı: Avrupa Birliği için yönetişim ne anlama geliyor?. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(3), 299-312.
• Özer, M.A. (2017). Yönetişimden dijital yönetişime: paradigma değişiminin teknolojik boyutu. Emek ve Toplum Dergisi, (6)16, 457-479.
• Özdemir, O. ve Kükmen, K. (2020). Türkiye’de ödeme ve elektronik para kuruluşları ve mali analizi. Yavuz Demirdöğen (ed.). Dijital dönüşüm ve finansal teknolojilere yansımaları içinde (157-182). Ankara: Nobel Bilimsel Eserler.
• Öztaş, N. ve Acar, M. (2004). Ağbağ analizine giriş: kavramlar ve yöntemler. Muhuttin Acar-Hüseyin Özgür (Ed.), Çağdaş kamu yönetimi-2: konular, kuramlar, kavramlar içinde (288-315). Ankara: Nobel Yayınları.
• Öztürk, N., & Koç, A. (2006). Elektronik para, diğer para türleriyle karşılaştırılması ve olası etkileri. Sakarya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6(11), 207-243.
• Polat, R.K. (2006). E-belediyecilik kılavuzu: yerel yönetim vatandaş etkileşimi. İstanbul: TASAM Yayınları, (Erişim Tarihi; 05.08.2021), https://tasam.org/tr-TR/Icerik/4148/e-belediyecilik_kilavuzu_yerel_yonetim_vatandas_etkilesimi_raporu
• Reserve Bank of India. (2013). RBI cautions users of virtual currencies against risks. https://rbidocs.rbi.org.in/rdocs/PressRelease/PDFs/IEPR1261VC1213.PDF (Erişim: 24.12.2018).
• Resmi Gazete. Ödemelerde kripto varlıkların kullanılmasına dair yönetmelik. S:31456. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/04/20210416-4.htm (Erişim:16.04.2021).
• Sobacı, M.Z. (2007). Yönetişim kavramı ve Türkiye’de uygulanabilirliği üzerine değerlendirmeler. Yönetim Bilimleri Dergisi, 5(1), 219-235.
• Sobacı, M.Z. (2014). İdari reform ve politika transferi yeni kamu işletmeciliğinin yayılışı. Bursa: Dora Yayınları, 2. Basım.
• Tabak, Ş.Ş. (2002). Elektronik para ve merkez bankacılığı. (Uzmanlık Yeterlilik Tezi). Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Ankara.
• Taşdemir, İ.O. (2018). Bitcoin özelinde kripto para. Ekonomi ve Politika Araştırmalar Merkezi, (Erişim: 27.01.2018), https://epam.istinye.edu.tr/uploads/bitcoin-ozelinde-kripto-para.pdf
• Taşpınar, Y. (2021). E-yönetişim, Yasin Taşpınar (Ed.), Dijitalleşme: multidisipliner bir bakış içinde (85-104). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Thakur, K.K., & Banik, G.G. (2018). Cryptocurrency: its risks and gains and the way ahead. IOSR Journal of Economics and Finance (IOSR-JEF), ISSN:2321-5925, 9(2), Ver.1, 38-42.
• Today Online. (2014). MAS Advises caution on transactions involving bitcoin. https://www.todayonline.com/tech/mas-advises-caution-transactions-involving-bitcoin (Erişim: 26.12.2018).
• Tüfek, B.Ü. (2017). Elektronik ödeme araçları ve geleceğin yaklaşımı kripto para (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 473422).
• Uçkan, Ö. (2003). E-devlet, e-demokrasi ve Türkiye. İstanbul: Literatür Yayınları.
• Uzel, E. (2006). Küresel çevresel yönetişim (iyi yönetim) (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 186076).
• Yüksel, A., & Bozkurt, E. (2015). Elektronik para, sanal para, bitcoin ve linden Doları’na hukuki bir bakış. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 73(2), 173-220.
• Zabcı, F.Ç. (2002). Dünya bankasının küresel pazar için yeni stratejisi: yönetişim. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Dergisi, 57(3), 151-179.
• Zengin, B., & Güngördü, A. (2013). Elektronik ödeme sistemlerinin olası etkileri üzerine bir inceleme. Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 15(3), 129-150.