Gender Roles in Children's Literature Translations: An Analysis on Little Mr. and Mrs. Series and AI-Based Solutions

Year 2024, Volume: 14 Issue: 3, 57 - 79, 30.12.2024

Cem Sezer , Dolunay Kumlu

Abstract

Children's literature has an important position in the personal development of the child's feelings, thoughts and interests and in the acquisition of reading habits through works that deal with childhood. In terms of the language used in children's literature and the themes chosen, the concept of “being suitable for children” is a prominent phenomenon. One of the elements within the concept of relevance to the child, which is underlined within the framework of this phenomenon, is the way gender roles are handled and presented in works of children's literature. Because children's literature plays an important role in shaping gender roles. Translations, on the other hand, enable the transfer of these roles across cultures. The aim of this study is to emphasize that in translating gender roles in works of children's literature, the translator assumes the role of a cultural mediator beyond being a translator between languages and to draw attention to the need to make conscious choices by considering gender equality while translating. By examining sample translations made with artificial intelligence tools in addition to human translation, it is also aimed to enlighten issues such as how the translator can benefit from prompt engineering and how he/she can carry gender perception to the right places with his/her translations within the scope of children's literature. The works selected as the sample in the study are the children's literature series Mr. Men and Little Miss by Roger Hargreaves; the target texts translated by Canan Bolel under the title Küçük Bay ve Bayanlar were published by Doğan Egmont Publishing House. From a methodological point of view, the translations made with the artificial intelligence tool Google Gemini 1.5 Pro were analyzed with the descriptive method. The descriptions were based on the concepts of “acceptable” translation and “adequate” translation put forward by Gideon Toury in the context of the translator's antecedent norms, which are included in the theoretical framework and ensure that the study proceeds in a targeted manner on solid foundations. According to the findings, it has been observed that AI translations created using prompt engineering have shown promising results in reducing gender bias and using a more neutral language. The study emphasized the importance of translators and AI systems using conscious strategies in the translation process.

Keywords

Children, Gender Studies, Artificial Intelligence Tools, Children

ÇOCUK EDEBİYATI ÇEVİRİLERİNDE TOPLUMSAL CİNSİYET ROLLERİ: KÜÇÜK BAY-BAYANLAR SERİSİ ÜZERİNE BİR İNCELEME ve YAPAY ZEKÂ DESTEKLİ ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Abstract

Çocuk edebiyatı, çocukluk dönemini konu alan eserler yoluyla çocuğun duygu, düşünce ve ilgi alanlarıyla ilgili kişisel gelişiminde ve okuma alışkanlığı kazanmasında önemli bir konumda bulunmaktadır. Çocuk edebiyatında kullanılan dil ve seçilen temalar bakımından “çocuğa görelik” kavramı öne çıkan bir olgudur. Bu olgu çerçevesinde altı çizilen çocuğa görelik kavramının içinde yer alan unsurlardan biri de çocuk edebiyatı eserlerinde toplumsal cinsiyet rollerinin ele alınış ve sunuluş biçimidir. Çünkü çocuk edebiyatı toplumsal cinsiyet rollerinin şekillenmesinde önemli bir rol oynar. Çeviriler ise bu rollerin kültürler arası aktarımını sağlar. Bu çalışmanın amacı, çocuk edebiyatı eserlerinde yer alan toplumsal cinsiyet rollerinin çevirisinde çevirmenin diller arası bir aktarımcı olmasının ötesinde kültürel bir arabuluculuk rolü üstlendiğini vurgulamak ve çevirilerini gerçekleştirirken toplumsal cinsiyet eşitliğini gözeterek bilinçli seçimler yapması gerektiğine dikkat çekmektir. İnsan çevirisinin yanında yapay zekâ araçlarıyla yapılmış örnek çeviriler de incelenerek çevirmenin istem mühendisliğinden nasıl faydalanabileceği ve çocuk edebiyatı kapsamında yaptığı çevirilerle toplumsal cinsiyet algısını doğru yerlere ne şekilde taşıyabileceği gibi konuların da aydınlatılması amaçlanmıştır. Çalışmada örneklem olarak seçilen eserler çocuk edebiyatı serisi Roger Hargreaves tarafından yazılan Mr.Men ve Little Miss başlıklı kitap serisidir; Canan Bolel tarafından Küçük Bay ve Bayanlar başlığıyla çevrilen erek metinler Doğan Egmont Yayınevi tarafından yayımlanmıştır. Metodolojik açıdan bakıldığında, Canan Bolel tarafından Küçük Bay ve Bayanlar başlığıyla çevrilen ve bu çalışmada insan çevirisi olarak değerlendirilen erek metinler ile yapay zekâ aracı olan Google Gemini 1.5 Pro modeli kullanılarak yapılan çeviriler birincil kaynaklar kabul edilerek yazılı doküman analiz yöntemi ve betimleyici bir yaklaşımla analiz edilmiştir. Betimlemeler, kuramsal çerçevede yer alan ve çalışmanın sağlam temeller üzerinde hedeflenen biçimde ilerlemesini sağlayan Gideon Toury’nin çevirmenin öncül normları bağlamında ortaya koyduğu “kabul edilebilir” çeviri ve “yeterli” çeviri kavramları esas alınarak yapılmıştır. Bulgularla varılan sonuçlara göre, istem mühendisliği kullanılarak oluşturulan yapay zekâ çevirilerinin, cinsiyet yanlılığını azaltma ve daha nötr bir dil kullanma konusunda umut verici sonuçlar ortaya koyduğu gözlemlenmiştir. Çalışma, çevirmenlerin ve yapay zekâ sistemlerinin, çeviri sürecinde bilinçli stratejiler kullanmasının önemini vurgulamıştır.

Keywords

Çocuk Edebiyatı, Toplumsal Cinsiyet, Yapay Zekâ Araçları

References

• Birhane, A., Kasirzadeh, A., Leslie, D., & Wachter, S. (2023). Science in the age of large language models. Nature Reviews Physics, 5 (5), 277-280. Butler, J. (1990). Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity. Routledge, New York, 33.43
• Çınar, B. (2015). A Performative view of gender roles: Judith butler. International Journal of Media Culture and Literature, 1 (1), 153-160. 59
• Demirhan, Handegül. (2022) “Translating gender and sexuality in children’s literature: Turkey as a case study.”
• Demirhan, H. (2020). Children’s literature, feminism, adaptation, and translation. In The Routledge Handbook of Translation, Feminism and Gender (pp. 528-539). Routledge.
• Even-Zohar, I. (2005). Polysystem theory (revised). Papers in culture research, 38-49.
• Gao, Y., Wang, R., & Hou, F. (2023). How to design translation prompts for ChatGPT: An empirical study. arXiv preprint arXiv:2304.02182.
• Gürses, S., Şahin, M., Hodzik, E., Güngör, T., Dallı, H., & Dursun, O. (2024). Çeviribilim Çalışmalarında Çevirmenin Üslubu ve Makinenin Üslubu. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, (36), 100-124.
• Gambier, Y., & Van Doorslaer, L. (Eds.). (2010). Handbook of translation studies (Vol.1). Amsterdam: John Benjamins Publishing Company.
• Güner, S. P. (2023). Çevirmen-bilgisayar etkileşiminin kilit bileşeni: doğal dil işleme. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Uluslararası Filoloji ve Çeviribilim Dergisi, 5 (1), 56-79.
• Güner, S. P., & Güner, E. S. (2023). Çeviri iş akışında makine çevirisi sistemleri ve sohbet robotlarının bütünleşik kullanımı. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (Ö12), 739-757.
• Lakoff, R. T. (1975). Langllage and Women: S Place.
• Mathisen, A. V. (2021). Performative Heroes and Heroines: Examining the Subversion of Gender Norms in the Modern Fairy Tales Howl’s Moving Castle and Stardust (Master's thesis).
• Mallan, K. (2009). Gender dilemmas in children’s fiction. Springer.
• McCabe, J., Fairchild, E., Grauerholz, L., Pescosolido, B. A., & Tope, D. (2011). Gender in twentieth-century children’s books: Patterns of disparity in titles and central characters. Gender & society, 25 (2), 197-226. Moslem, Y., Haque, R., Kelleher, J. D., & Way, A. (2023). Adaptive machine translation with large language models. arXiv preprint arXiv:2301.13294.
• Oittinen, R. (2000). Translating for Children (1st ed.). Routledge. 3
• Peterson, S. B., & Lach, M. A. (1990). Gender stereotypes in children's books: Their prevalence and influence on cognitive and affective development. Gender and education, 2 (2), 185-197.
• Pourkamali, N., & Sharifi, S. E. (2024). Machine Translation with Large Language Models: Prompt Engineering for Persian, English, and Russian Directions. arXiv preprint arXiv:2401.08429.
• Pownall, M., & Heflick, N. (2023). Mr. Active and little miss passive? The transmission and existence of gender stereotypes in children’s books. Sex roles, 89 (11), 758-773.
• Simon, S., & Von Flotow, L. (1997). Gender in translation: cultural identity & the politics of transmission. University of Toronto Quarterly, 67 (1), 149.
• Stephens, J. (1996). Gender, genre and children's literature. Signal, 79, 17-30.
• Toury, G. (1995) Descriptive Translation Studies and Beyond. Benjamins, Amsterdam, Philadelphia.
• Trites, R. S. (1997). Waking Sleeping Beauty: Feminist voices in children's novels. University of Iowa Press.
• von Flotow, L. (2010). Gender in translation. In Y. Gambier & L. Van Doorslaer (Eds.), Handbook of translation studies (Vol. 1, pp. 129-138). John Benjamins.
• Yıldırım, A., & Simsek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11 baski: 1999-2018).
• Zipes, J. (2012). The irresistible fairy tale: The cultural and social history of a genre. Princeton University Press.
• Zhang, B., Haddow, B., & Birch, A. (2023, July). Prompting large language model for machine translation: A case study. In International Conference on Machine Learning (pp. 41092-41110). PMLR.