Menengiç (Pistacia terebinthus L.) Bitkisinin In vitro Çoğaltımı Üzerine Farklı Eksplant Kaynaklarının, Metatopolin ve PEG’in Etkisi

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 200 - 212, 31.12.2023

Ali Tunç , Sevil Sağlam Yılmaz

Öz

Anacardiaceae (Sakızağacıgiller) familyasından olan menengiç (Pistacia terebinthus L.) bitkisi küçükbaş hayvanların beslenmesinde, akaryakıt amaçlı biyodizel yapımında, kozmetik sanayinde, çevre kirleticilerinin önlenmesinde, kahve yapımında, kuruyemiş ve gıda boyası olarak gıda sanayinde, antibakteriyel ve antioksidan üretiminde tıbbi ve aromatik bitki olarak geniş bir kullanım alanına sahiptir. Ancak bu kadar çok alanda kullanıma sahip olan menengiç gerek bilinçsiz otlatma ve sökümler, gerekse küresel iklim değişiklikleri vb. sebeplerden dolayı yokolma tehlikesi altındadır. Yokolma tehlikesi altında olan bitki gen kaynaklarının gerek klasik yöntemlerle gerekse biyoteknolojik yöntemlerle çoğaltılması sağlanmalıdır. Ayrıca menengiç bitkisi ülkemizde yabani olarak yetişmekte olduğundan ve aşılanarak Antep fıstığına dönüştürülme potansiyeli olmasından dolayı çoğaltma yöntemlerinin araştırılması ve geliştirilerek üretiminin sağlanması son derece önemlidir. Bu çalışmada menengiç tohumlarının in vitro ve in vivo koşullarda çimlendirme denemeleri kurulmuş ve PEG polimerinin çimlenmeye etkisi araştırılmıştır. Bitkinin sürgün ucu, boğum ve yaprak eksplantlarından sürgün rejenerasyonu üzerine 2,4,5-T ve metatopolinin etkileri araştırılmıştır. Elde edilen veriler menengiç bitkisinin gerek çoğaltım ve ıslah çalışmalarına gerekse sekonder metabolitlerin üretimi amacıyla yapılması planlanan yeni çalışmalara ışık tutacaktır.

Anahtar Kelimeler

Menengiç, mikroçoğaltım, doku kültürü

Etik Beyan

Gerekmemektedir.

Destekleyen Kurum

Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi

Proje Numarası

ZRT.A4.23.014

Teşekkür

Bu çalışma Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından (ZRT.A4.23.014 numaralı proje) desteklenmiştir. Destekleri için teşekkür ediyoruz. Çalışma Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarımsal Biyoteknoloji A.B.D.’nda devam eden “Menengiç (Pistacia terebinthus L.)’in In Vitro Rejenerasyonu Üzerine Araştırmalar” adlı Yüksek Lisans tezinden üretilmiştir.

Effect of Different Explant Sources, Metatopolin and PEG on In Vitro Propagation of Terebinth (Pistacia terebinthus L.)

Öz

Terebinth (Pistacia terebinthus L.) plant, which is from the Anacardiaceae family, is used as a forage plant in the nutrition of small ruminants; as an industrial plant in the production of biodiesel for fuel oil, in the cosmetic industry, in the prevention of environmental pollutants; it has a wide range of uses in coffee making, in the food industry as nuts and food coloring, in the production of antibacterial and antioxidants, and as a medicinal and aromatic plant. However, terebinth, which is used in so many areas, can be affected by unconscious grazing and harvesting, global climate changes, etc. it is in danger of extinction for various reasons. Plant genetic resources that are in danger of extinction should be reproduced using both classical and biotechnological methods. In addition, since the terebinth plant grows wild in our country and has the potential to be transformed into pistachios by grafting, it is extremely important to research and develop propagation methods and ensure its production. In this study, firstly, terebinth seeds were tried to germinate both in vitro and in vivo. Then, the effect of Metatopolin and PEG polymer on in vitro regeneration were investigated with different explants of the plant (shoot tip, node, leaf). The data obtained will shed light on new studies planned to be carried out both in the propagation and breeding studies of the terebinth plant and in the production of secondary metabolites.

Anahtar Kelimeler

Terebinth, micropropagation, tissue culture

Proje Numarası

ZRT.A4.23.014

Kaynakça

• Abdulrahman N T (2017). A histopathological, immunohistochemical and biochemical investigation on the antidiabetic effects of the pistacia terebinthus in diabetic rats. Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
• Abu-Qaoud H (2007). Effect of scarification, gibberellic acid and stratification on seed germination of three Pistacia species. An-Najah Univ J Res (N Sc) 12:1-11
• Akpulat S, Tıraş M, Şahinkaya M S, Akpulat H A (2021). Pistacia terebinthus (menengiç) gallerinin antimikrobiyal etkisi ve GC-MS analizi. Turkish Journal of Biodiversity 4(2): 98-104
• Altunova H (2016). Menengiç (Pistacia terebinthus L.) meyve ekstresinin metisiline dirençli Staphylococcus aureus (MRSA) ve vankomisine dirençli Enterococcus (VRE)a karşı antibakteriyel aktivitesi. Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep
• Atli H S, Kaska N (2002). Pistachio Rootstocks Breeding By Crossing Pistacia vera L. and Pistacıa khinjuk Stocks. International Society for Horticultural Science 591:83-89
• Çakır Ç A. ve Ergenekon M (2021). Farklı oranlarda menengiç ilavesinin dondurmanın fiziksel, kimyasal, duyusal özellikleri ve antioksidan aktivitesi üzerine etkisi. ISPEC Journal of Agricultural Sciences 5(3):704-713
• Çiftçi H, Özkaya A, Kariptaş E (2009). Determination of fatty acids, vitamins and trace elements in pistacia terebinthus coffee. Gıda, Tarım ve Çevre Dergisi 7(3):72-74
• Çoban E P, Biyik H, Törün B, Yaman F (2017). Evaluation the antimicrobial effects of Pistacia Terebinthus L. and Papaver Rhoeas L. extracts against some pathogen microorganisms. Indian J Pharm Education Research 51(3):377-380 Gijóna M D C, Gimenez C, Perez-Lópeza D, Guerreroa J, Couceiroa J F, Moriana A (2010). Rootstock Influences the Response of Pistachio (Pistacia vera L. Cv. Kerman) to Water Stress and Rehydration. Scientia Horticulturae 125:666-671
• Guerrero F, Gasco J M, Hernández-Apaolaza L (2002). Use of Pine Bark and Sewage Sludge Compost as Components of Substrates for Pinus Pinea and Cupressus arizonica Production. Journal of Plant Nutrition 25:129–141 Guerrero J, Couceiro J F, Moriana A (2002a). Selection of Terebinth (Pistacia terebinthus L.) Trees as Seed Producers for Pistachio (Pistacia vera L.) Rootstocks in The Castilla La Mancha (Spain). Fao ‐Nucis‐ Newsletter 11:25-29
• Guerrero J, Moriana A, Couceiro J F (2004). La Operación De İnjerto En Pistachero (Pistacia vera L.) Condicionantes En Castilla La Mancha. Fruticultura Profesional 140:41-53
• Gülsoy S, Özkan G, Özkan K, Genç,M (2013). Menengiç (Pistacia terebinthus L. subsp. palaestina (Boiss.) Engler) meyvelerinin bazı fiziksel ve fizikokimyasal özellikleri üzerine ekolojik faktörlerin etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 14:15-23
• Hashım I F (2017). Bazı uygulamaların menengiç (Pistacia terebinthus L.) tohumların çimlenmesi ve çıkışı üzerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta
• Kafkas S, Ozkan H, Ak B E, Acar I, Atli S, Koyuncu S (2006). Detecting DNA Polymorphism and Genetic Diversity in A Wide Pistachio Germplasm: Comparison of AFLP, Issr, And RAPD Markers. American Society For Horticultural Science 131:522-529
• Özyurt M, Kopar H, Özyurt S, Demirhan İ, Kurutaş E B (2021). Menengiç, Işgın ve çiriş otu’nda antioksidan aktivitenin araştırılması. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi 24(4):733-737
• Picchioni G A, Davis J R (1990). Micropropagation of Pistacia atlantica Shoots From Axillary Buds. Plant Prop. Nesl 2:14-15
• Stamler R (2015). Plant Dis. In Press
• Tubives (2023). Türkiye Bitkileri Veri Sitesi. Erişim tarihi: Kasım, 23, 2023 http://194.27.225.161/yasin/tubives/index.php?sayfa=1&tax_id=2381
• Zhang J (2006). An update on pistachio rootstock trials - Comparing the performance of Pioneer Gold 1, UCB-1 and Pistacia terbinthus when grafted to Sirora. Australian Nutgrower 20(3):22-24