Türkiye’deki Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümlerine Ait Web Sayfalarının Erişilebilirlik Analizi

Year 2025, Volume: 6 Issue: 1, 39 - 56, 23.01.2025

Alper Odabaşoğlu

https://doi.org/10.59116/lamre.1576751

Abstract

Üniversitelerin web sayfaları, bilgiye erişim, akademik süreçlerin yönetimi ve iletişim açısından önemli bir işlev görmektedir. Erişilebilir web sayfaları, farklı yeteneklere sahip bireylerin dijital kaynaklara eşit şartlarda ulaşabilmesini sağlayarak, bilgiye erişim hakkını genişletmekte ve bu alanda dijital kapsayıcılığı artırmaktadır. Web sayfalarının erişilebilirlik düzeyinin incelenmesi, üniversitelerin sunduğu dijital hizmetlerin kalitesinin ve kullanılabilirliğinin değerlendirilmesi açısından da önem arz etmektedir. Bu çalışmada, 14 üniversitenin Bilgi ve Belge Yönetimi (BBY) bölümlerine ait web ana sayfalarının erişilebilirliği dört otomatik web erişilebilirlik aracı (TAW, GTmetrix, Broken Link Checker ve The Lighthouse) kullanarak test edilmiştir. Web İçeriği Erişilebilirlik Kılavuzunda (Web Content Accessibility Guidelines [WCAG]) önerilen kullanılabilirlik standartlarına ve erişilebilirlik kılavuzuna ne kadar uygun olduğu araştırılmıştır. Belirtilen ilkeler doğrultusunda web sayfalarının erişilebilirliklerine ilişkin mevcut durumun ortaya konulması amaçlanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre BBY bölümlerine ait web sayfalarının WCAG standartları uyarınca web sayfalarının içeriğinde çok sayıda uyarı ve erişilebilirlik hatası tespit edilmiştir. Çalışmanın web erişilebilirliği konusunda Türkiye’deki BBY bölümlerine katkıda bulunacağı düşünülmektedir.

Keywords

Web Erişilebilirliği, Web Kullanılabilirliği, Web Sayfalarının Performansı, Web İçeriği Erişilebilirlik Kılavuzu (WCAG), Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü, Türkiye

Analysis of the Accessibility of Web Pages for Information and Document Management Departments in Türkiye

Abstract

University websites play a significant role in information access, managing academic processes, and communication. Accessible websites extend the right to access information and enhance digital inclusivity by allowing individuals with varying abilities to reach digital resources under equal conditions. Examining the accessibility level of these websites is also crucial for evaluating the quality and usability of digital services provided by universities. This study assesses the accessibility of the main web pages belonging to Information and Records Management (IRM) departments of 14 universities using four automated web accessibility tools: TAW, GTmetrix, Broken Link Checker, and The Lighthouse. The research investigates the adherence of these web pages to the usability standards and accessibility guidelines recommended in the Web Content Accessibility Guidelines (WCAG). In line with the stated principles, this study aims to reveal the current state of accessibility of these web pages. Findings indicate a considerable number of warnings and accessibility issues in the content of the IRM department web pages according to WCAG standards. This study is anticipated to contribute to improving web accessibility within the IRM departments in Turkey.

Keywords

Web Accessibility, Web Usability, Performance of Web Pages, Web Content Accessibility Guidelines (WCAG), Information and Document Management Departments, Türkiye

References

• Aizpurua, A., Harper, S., ve Vigo, M. (2016). Exploring the relationship between web accessibility and user experience. International Journal of Human-Computer Studies, 91, 13-23. https://doi.org/10.1016/j.ijhcs.2016.03.008
• Alim, S. (2021). Web accessibility of the top research-intensive universities in the UK. Sage Open, 11(4), 21582440211056614. https://doi.org/10.1177/21582440211056614
• Al-Sakran, H. O., ve Alsudairi, M. A. (2021). Usability and accessibility assessment of saudi arabia mobile e-government websites. IEEE Access, 9, 48254-48275. https://doi.org/10.1109/ACCESS.2021.3068917
• Acosta-Vargas, P., Lujan-Mora, S., ve Salvador-Ullauri, L. (2016). Evaluation of the web accessibility of higher-education websites. In 2016 15th International Conference on Information Technology Based Higher Education and Training (ITHET). https://doi.org/10.1109/ithet.2016.7760703
• Bajracharya, D., ve Bajracharya, Y. (2020). Comparison between government and non-government websites of nepal on backlinks and broken links. International Journal of Engineering Applied Sciences and Technology, 5(2), 98-104. https://doi.org/10.33564/IJEAST.2020.v05i02.014
• Berners-Lee, T. J. (1992). The world-wide web. Computer Networks and ISDN Systems, 25(4), 454-459. https://doi.org/10.1016/0169-7552(92)90039-S
• Budak, V. Ö., Erol, Ç. S. ve Gezer, M. (2017). Kurumsal bi̇r mobi̇l web si̇tesi̇ni̇n kullanilabi̇li̇rli̇ği̇ni̇n geli̇şti̇ri̇lmesi̇. Ejovoc (Electronic Journal of Vocational Colleges), 7(3), 15-26. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ejovoc/issue/36667/343096
• Davis, S. (2023). Creating a curriculum for the erl core competencies. NASIG Proceedings, 37(0). doi:10.3998/nasig.4311
• Delen, E., ve Abdüsselam, M. S. (2015). Eğitim Fakültesi Web Sitelerinin İşlevselliklerinin İncelenmesi: Sorunlar ve Öneriler. Sakarya University Journal of Education, 5(2), 158. https://doi.org/10.19126/suje.60572
• Digital 2024. (2024). July Global Statshot Report. Meltwater. https://meltwater.cdn.prismic.io/meltwater/ZqmbAx5LeNNTxob6_Digital2024JulyGlobalStatshotReport.pdf
• Fırat , M., ve Özdamar Keskin, N. (2018). İnternet teknolojileri. İçinde Dijital okur yazarlık (ss. 3-27). Anadolu Üniversitesi. Eskişehir.
• GTmetrix. (2020). Everything you need to know about gtmetrix reports. https://gtmetrix.com/blog/everything-you-need-to-know-about-the-new-gtmetrix-report-powered-by-lighthouse/
• Hauben, M., ve Hauben, R. (1997). Netizens: On the history and impact of usenet and the internet. IEEE Computer Society Press.
• İsmail, A. ve Kuppusamy, K. S. (2016). Accessibility analysis of North Eastern India Region websites for persons with disabilities. 2016 International Conference on Accessibility to Digital World (ICADW), 145-148. https://doi.org/10.1109/ICADW.2016.7942530
• İsmailova, R. ve İnal, Y. (2017). Accessibility evaluation of top university websites: A comparative study of Kyrgyzstan, Azerbaijan, Kazakhstan and Turkey. Universal Access in the Information Society, 17(2), 437-445. doi:10.1007/s10209-017-0541-0
• Kurt, S. (2017). Accessibility of Turkish university Web sites. Universal Access in the Information Society, 16(2), 505-515. https://doi.org/10.1007/s10209-016-0468-x
• Lighthouse (2024). Lighthouse performance score. Chrome for Developers. https://developer.chrome.com/docs/lighthouse/performance/performance-scoring?hl=tr
• Macakoğlu, Ş. S., Peker, S., Medeni, İ. T., Medeni, T. D. (2022). Türk Üniversitelerinin Aday Öğrenci Web Sayfalarının Erişilebilirlik, Kullanılabilirlik ve Güvenlik Açısından Değerlendirilmesi. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 15(3), 261-274. https://doi.org/10.17671/gazibtd.1066330
• Mi̇zanali, S. ve Şerefoğlu Henkoğlu, H. (2023). Türkiye’deki üniversite web sitelerinin erişilebilirliği: Web içeriği erişilebilirlik kılavuzu kapsamında bir değerlendirme. Sakarya Üniversitesi İşletme Enstitüsü Dergisi, 5(2), 65-75. doi:10.47542/sauied.1247427
• Murugesan, S., Deshpande, Y., Hansen, S. ve Ginige, A. (2001). Web engineering: A new discipline for development of web-based systems. İçinde S. Murugesan & Y. Deshpande (Ed.), Web Engineering (C. 2016, ss. 3-13). Springer Berlin Heidelberg. https://doi.org/10.1007/3-540-45144-7_2
• Schimmel, K., Motley, D., Marco, G. ve Eschenfelder, M. (2010). The importance of university web pages in selecting a higher education institution. Research in Higher Education Journal, 9(1), 1–16. https://www.aabri.com/manuscripts/10560.pdf
• TAW. (2024). What is TAW? https://www.tawdis.net/?lang=en#novedades
• W3C. (2023a). Understanding SC 1.3: Adaptable. WCAG 2.1 Understanding Docs. https://www.w3.org/WAI/WCAG21/Understanding/adaptable
• W3C. (2023b). Introduction to Understanding WCAG. WCAG 2.1 Understanding Docs. https://www.w3.org/WAI/WCAG21/Understanding/intro
• We Are Social ve Hootsuite. (2024). Digital 2024: Turkey. https://datareportal.com/reports/digital-2024-turkey
• Yalçın, N. ve Kılıç, A. (2016). Ankara’daki özel üniversite web sitelerinin arama motoru optimizasyonları açısından karşılaştırılmaları. AJIT-e Online Academic Journal of Information Technology, 7(23), 55-66. https://doi.org/10.5824/1309-1581.2016.2.005.x
• Yüksek Öğretim Kurumu [YÖK]. (2024). Bilgi ve Belge Yönetimi programı bulunan tüm üniversiteler. Yükseköğretim Kurumları Atlası. https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans-bolum.php?b=10021