TÜRKİYE VE AZERBAYCAN'DA DİL POLİTİKASI: İKİ DİL REFORMUNA KARŞILAŞTIRMALI BİR YAKLAŞIM

Yıl 2022, , 1660 - 1672, 30.04.2022

Zehra Güven Kılıçarslan

https://doi.org/10.20322/littera.1081098

Öz

Dil politikası, dil arastirmacilari, etnik liderler, dil ajansları veya eğitimle ilgili politika yapıcılar dahil olmak üzere hükümet veya kamu kurumları tarafından alınan bir dizi kararı ifade eder veya bunların uygulamalarına atıfta bulunur. Ancak karar alma süreci, yöntemler ve sonuçlar bir ülkeden diğerine farklılık gösterebilir. Bir dil politikasının başarısızlığını veya başarılarını ifade etmek, ölçülebilir verilerin azlığı hatta yokluğu veya güvenilmezliği nedeniyle bir sosyolinguist için zor bir durumdur. Ancak, bir dil politikasının başarısızlığını veya başarılarını incelemek, bu süreçlerin farklı kültürler ve farklı deneyimler için ne kadar etkili olduğunu değerlendirmek sonraki çalışmalar için önemli de bir aşamadır. Bu makale, Türkçe ve Azerbaycan dil reformlarının bir değerlendirmesini sunarken, her birinin önde gelen dilbilimsel ve dilbilimsel olmayan faktörlerini karşılaştırmanın yanı sıra, bunların sürecini ve sonuçlarını açıklayarak, neden bu dil reformlarından birinin - Türk dil reformunun – diğerine - Azerbaycan dil reformuna- göre daha başarılı olduğunu göstermeye çalışacaktır. Bu bağlamda, bu iki dil reformunun tarihsel geçmişine, amaçlarına, işlevlerine ve sonuçlarına odaklandıktan sonra, bu makale bazı sosyolinguistik kriterleri kullanarak bu iki dil politikasının başarısını değerlendirecek ve karşılaştıracaktır.

Anahtar Kelimeler

Dil politikası, Türkiye, Azerbaycan, dil reformu.

LANGUAGE POLICY IN TURKEY AND AZERBAIJAN: A COMPARATIVE APPROACH TO THE TWO LANGUAGE REFORMS

Öz

Language policy refers to a set of decisions made by government or public institutions including language revivers, ethnic leaders, language agencies, or educational policy makers, etc., or refers to their implementations. However, the process of decision making, the methods, and the results alter from one country to another. Stating the failure or successes of a language policy is a difficult task for a sociolinguist because of the absence, scarcity, or unreliability of quantifiable data. However, examining the failures or successes of a language policy and evaluating how effective these processes are for different cultures and different experiences is also an important step for further studies. This paper will attempt to give an assessment of the Turkish and Azerbaijani Language Reforms while comparing the leading linguistic and nonlinguistic factors of each one, as well as describing the process and outcomes of them in order to show why one- Turkish language reform- has been more successful than the other- Azerbaijani language reform. In this respect, after focusing on the historical background, goals, functions, and outcomes of these two language reforms, this article will evaluate and compare the success of these two language policies utilizing some sociolinguistic criteria.

Anahtar Kelimeler

Dil politikası, Türkiye, Azerbaycan, dil reformu.

Kaynakça

• Balim, C. & Seegmiller, S. (1998). Alphabets for the Turkic languages: past, present, and the future. The Mainz Meeting: Proceedings of the Seventh International Conference on Turkish Linguistics. Edited by Lars Johansson. Harrassowitz Verlag, 627-46.
• Balim-Harding, C. (2009). History mirrored in words: language policy in Azerbaijan. The Azerbaijanis. Edited by N. Awde & F. J. Hill. Bennett & Bloom, 63-81.
• Colak, Y. (2004). Language policy and official ideology in Early Republican Turkey. Middle Eastern Studies, 40 (6), 67-91. https://doi.org/10.1080/0026320042000282883
• Dogancay-Aktuna, S. (1995). An evaluation of the Turkish language reform after 60 years. Language Problems and Language Planning 19 (3), 221-249. https://doi.org/10.1075/lplp.19.3.01dog
• Dogancay-Aktuna, S. (2004). Language planning in Turkey: yesterday and today. International Journal of the Sociology of Language, 2004 (165), 5-32. 10.1515/ijsl.2004.008
• Ergun, A. (2010). Azerbaycan’da bir ulasal kimlik meselesi olarak alfabe degisiklikleri. Bilig:Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi. 54, 139-160.
• Ergun, A. (2010). Politics of romanisation in Azerbaijan (1921-1992). JRAS, 20 (01), 33-48. 10.1017/S1356186309990290
• Garibova J. (2009). Language policy in post-Soviet Azerbaijan: political aspects. International Journal of the Sociology of Language. Sociolinguistics in Azerbaijan: New Perspectives on Language and Society. Mouton de Gruyter, 198, 7-32. https://doi.org/10.1515/IJSL.2009.024
• Garibova J. & Asgarova M. (2009). Language-policy and legislation in post-Soviet Azerbaijan. Language Problems and Language Planning, 33 (3), 191-217. https://doi.org/10.1075/lplp.33.3.01gar
• Hatcher,L. (2008). Script change in Azerbaijan: acts of identity. International Journal of the Sociology of Language, 192, 105-116. https://doi.org/10.1515/IJSL.2008.038
• Lester, T. (1997). New-alphabet disease? The Atlantic Monthly, 280 (1), 20-27.
• Levend, A.S. (1955). Language reform in Turkey and its relevance to other areas (translated by William A. Edmonds). The Muslim World, 45 (1), 53-60. https://doi.org/10.1111/j.1478-1913.1955.tb02209.x
• Lewis, G. (1999). The Turkish language reform: a catastrophic success. Oxford University Press.
• Spearman, D. & Turfan, M. N. (1979). The Turkish language reform. History Today, 29 (2), 88-97.
• Spolsky, B. & Shohamy, E. (1999). The languages of Israel: policy, ideology, and practice. Multilingual Matters Ltd.Aksan, Doğan (2013). Şiir Dili ve Türk Şiir Dili. Ankara: Bilgi Yayınevi.