SÂYİLÎ'NİN FARSÇA DÎVÂNI

Yıl 2021, , 133 - 155, 31.01.2021

Çetin Kaska

https://doi.org/10.20322/littera.833986

Öz

Tarih boyunca, çeşitli sebeplerden dolayı Acem diyarından birçok şair ve ilim adamı Anadolu’ya göç etmiş, hükümdarlar tarafından dini, ırkı ve mezhebine bakılmaksızın saraya alınmış ve himaye edilmiştir. Hükümdar ve devlet adamlarının hemen hepsinin şair ve ilim adamlarının hamisi olmaları ve şiirle fiilen ilgilenmeleri sayesinde Anadolu toprakları sanat ve edebiyat merkezi haline gelmiştir. Özellikle Selçuklular’dan itibaren İran dil ve edebiyatı göç eden ilim adamları sayesinde büyük ölçüde Anadolu’ya taşınmıştır. Anadolu’da Farsça’nın revaç kazanmasıyla Türk şairler de maharetlerini göstermek, Farsça’yı Fars şairler kadar iyi bildiklerini ispat etmek için, Farsça şiirler kaleme almıştır. Bu şiirleri az olması halinde Türkçe divanlarının içine serpiştirmişler, ancak fazla olması halinde divan ve divançe olarak tertip etmişlerdir. Türk devlet adamlarının şairlere ihsanda bulunmaları, onları desteklemeleri, ilim adamlarına layık olan ikramı sunmaları neticesinde Türkistan, Irak, Suriye ve İran topraklarından çok sayıda âlim, mütefekkir ve sanat erbabı Anadolu’ya gelmiştir. Bu çalışmada II. Bâyezid döneminde Anadolu’ya gelen, Farsça ve Türkçe şiirler kaleme alan Sâyilî’nin Farsça divanı ilk defa detaylı ele alınmış ve divan nüshaları hakkında bilgi verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sâyilî, II. Bâyezîd, Anadolu

Kaynakça

• Aydın, Şadi (2002). “Divan Sahibi Osmanlı Sultanları ve Divanlarının Nüshaları”, Nüsha Şarkıyat Araştırmaları Dergisi, c.2, s.45-56.
• Aydın, Şadi (2010). Türk Edebiyatında Farsça Divan ve Divançeler, İstanbul: İskenderiye Kitaplığı.
• Babacan, İsrafil (2015). “Sâyilî ve Türkçe Şiirleri”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, c.23, s.61-88.
• Değirmençay, Veyis (2013). Farsça Şiir Söyleyen Osmanlı Şairleri, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları, 2013.
• Dehhudâ, Ali Ekber (1998). Lügatnâme-i Dehhudâ, Tahran: İntişârât-i Dânişgâh-i Tahrân.
• Eraslan, Kemal (hzl.) (2001). Alî Şîr Nevâyî, Mecâlisü’n-Nefâyis (Giriş ve Metin), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Kartal, Ahmed (2008). “Anadolu Selçuklu Devleti Döneminde Dil ve Edebiyat”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, c.1, s.95-168.
• Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâirü’ş-Şu’arâ, İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınevi.
• Kut, Günay (2016). Şah Edebiyat: Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları, İstanbul: Simurg Yayınları.
• Nevâî, Ali Şîr (2017). Mecâlisü’n-Nefâis/ Herâtî ve Hekimşâh Çevirisi Mülhakâtı, çev. A. Naci Tokmak, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Özgüdenli, Osman G. (2008). “İstanbul Kütüphanelerinde Bulunan Farsça Yazmaların Öyküsü: Bir Giriş”, Tarih Araştırmaları Dergisi, c.27, s.1-20.
• Özgüdenli, Osman G. (2012). Selçuklu Tarihi El Kitabı/ Selçuklu Çağında Dil ve Edebiyat, Ankara: Grafiker Yayınları.
• Riyâhî, Muhammed Emîn (1995). Osmanlı Topraklarında Fars Dili ve Edebiyatı, çev. Mehmet Kanar, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Yıldırım, Serpil (2018). Sâ’ilî-i Şîrâzî ve Târîh-i Âl-i Osmânî’si, Kırıkkale Üniversitesi-Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüleri, Dok. Tezi.