“KAPTAN-I DERY” MÂCİD VE ŞİİRLERİ (13 GAZEL, 2 ŞARKI)

Yıl 2021, , 47 - 66, 31.01.2021

Merve Büyükada

https://doi.org/10.20322/littera.849522

Öz

Osmanlı devlet adamları, devletin farklı kademelerindeki görevlerinin yanı sıra şair kimlikleri ile de öne çıkmışlardır. Medreselerde ve(ya) birer saray okulu olan Enderun’da yetişen bu kişiler, kaleme aldıkları şiirleriyle edebiyat tarihinin birer halkasını oluştururlar. Bu kişilerden biri de XVIII. yüzyıl şairlerinden Mâcid’dir. Asıl adı Mahmut olan şairin, kaynaklarda doğum tarihi ve yeri ile ilgili bir bilgiye rastlanmamıştır. Enderun’da yetişmiş olan Mâcid, sır kâtibi, miftâh ağalığı, kapıcıbaşılık, kapıcılar kethüdalığı ve kaptanıderyalık görevlerinde bulunmuştur. Son görevi olan kaptanıderyalıktan azledilerek (1746) Midilli’ye sürgün edilmiştir. Ölüm tarihi kesin bilinmemekle beraber Tuhfe-i Naili’de 1159/1747 kaydı vardır. Şairin herhangi bir eseri olduğuna dair bilgi yoktur ancak Ahmet Refî’a, Ebubekir Ağa Mecmuası’ndaki 4 şiirini kaydetmiştir.
Buna ilaveten Mâcid’in başka şiirlerine Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Hazine Kitaplığı 1127’de kayıtlı mecmuada tesadüf edilmiştir. Bu çalışmada ilgili mecmua hakkında bilgi verilmiş ve ardından Mâcid’in tespit edilen şiirleri tanıtılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mâcid, şair, mecmua, şiir, Enderun

Kaynakça

• Akbayar, Nuri-Seyit Ali Kahraman (hzl.) (1996). Sicill-i Osmânî, Mehmed Süreyya. İstanbul: Tarih Vakfı Yay.
• Aksoyak, İsmail Hakkı (2013). “MÂCİD, Kapudânıderya Mahmûd Paşa”. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/macid-kapudaniderya-mahmud-pasa [erişim tarihi: 24.11.2020].
• Erdem, Sadık (1985). Râmiz ve Âdâb-ı Zurafâ’sı. Ankara: AKM Yay.
• İpekten, Halûk, M. İsen vd. (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay.
• İpşirli, Mehmet (1995). “Enderun”. İslâm Ansiklopedisi. C. 11. İstanbul: TDV Yay. 185-187
• Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî - Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C.II. Ankara: Bizim Büro Yay., Ankara s.899.
• Mecmû’a-i Eş’âr, Topkapı Sarayı Müzesi Hazine Kitaplığı. H.1127.
• Şarkı Mecmuası, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi. NEKTY05658.
• Mehmed Süreyyâ (1308-15/ 1890-97). Sicill-i Osmânî. C. IV. İstanbul: Matbaa-i Âmire.
• Meriç, Rıfkı Melûl (1956). Hicri 1131 Tarihinde Enderunlu Şairler Hattatlar ve Musıki Sanatkârları Tezkiresi (Nâzımı Kilârî Ahmed Refî'), İstanbul: İstanbul Matbaası (İstanbul Enstitüsü Dergisi II'den ayrı basım).