DERLEM DİLBİLİM AÇISINDAN EDİP CANSEVER, CEMAL SÜREYA VE TURGUT UYAR'IN SÖZ VARLIĞINDA SÖZCÜK SIKLIĞI VE EŞDİZİMLİLİK

Yıl 2021, , 1524 - 1538, 31.10.2021

B. Tahir Tahiroğlu

https://doi.org/10.20322/littera.973451

Öz

Sözcük sıklığı çalışmaları söz varlığı özelliklerin çıkarılması ve betimlenmesinde önemli yeri olan çalışmalardır. Geçmişten günümüze dilbilim yazınında birçok kuramsal ve uygulamalı çalışmayla sözcüksel sıklığın çeşitli yönleri açığa çıkarılmıştır. Hesaplamalı yöntemlere dayanan derlem çalışmalarında da derlemin hazırlanmasından dilsel özelliklerin bulgulanmasında yazılımlardan yararlanılarak sıklık bilgisinin daha geniş ve ayrıntılı istatistikleri edebiyat eserlerine bakışı da değiştirmektedir. Üslubun nicelik açısından ele alınmasında da sıklık bilgisi temel çıkış noktası durumuna gelmiştir. Böylelikle eser karşılaştırmalarında özelliklerin somut biçimde ortaya konması hem karşılaştırmayı daha gözlemsel ve belirsizlikten uzak duruma getirmekte hem de eser hakkında bilinmeyen örüntülerin keşfedilmesini sağlamaktadır. Sıklık, eşdizimsel örüntülerin oluşmasını da sağlamakta, gelişmiş birçok istatistik teknikle çıkarımında da temel rol oynamaktadır. Sıklık dağılımlarının ilk elde betimleyici bir yönü olmakla birlikte eşdizim örüntüleriyle zenginleştirilmiş analiz süreçleri de edebiyat eserine bakış açısını genişletmektedir. Bu çalışmada İkinci Yeni şiirinin üç önemli temsilcisi olan Edip Cansever, Cemal Süreya ve Turgut Uyar’ın tüm şiirlerinden oluşan bir derlem betimleyici istatistik yöntemiyle incelenmiştir. Bu üç şairi temsil edebilecek hem salt sözcük sıklıkları, eşdizimli örüntüler hem de uyumluluk sonuçları yazılım destekli bir biçimde ele alınmıştır. Üç şairin sözcük çeşitliliği bakımından % 62,85 oranında oldukça zengin bir söz varlığına sahip olduğu ayrıca 15.143 farklı eşdizimli sözcük kullanması söz varlıklarının niceliksel özellikleri olarak ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

İkinci Yeni, derlem, sıklık, eşdizimlilik

Kaynakça

• Baker, Paul, Andrew Hardie, Tony McEnery (2006). A Glossary of Corpus Linguistics. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Barlow, Michael (2004). Collocate. Houston: Athelstan.
• Bybee, Joan (2007). Frequency of Use and The Organization of Language. New York: Oxford University Press.
• Cansever, Edip (2015). Sonrası Kalır I. (13. basım). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Cansever, Edip (2015). Sonrası Kalır II. (11. basım). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Hunston, Susan (2010). Corpora in Applied Linguistics. Cambridge: Cambridge University Press.
• Karaca, Alâattin (2016). İkinci Yeni Poetikası. (4. basım). Ankara: Hece Yayınları.
• Metin, Senem Kumova, Bahar Karaoğlan (2016). “Türkiye Türkçesinde Eşdizimlerin İstatistiksel Yöntemlerle Belirlenmesi”. Bilig. (78): 253-286.
• Oturakçı, Nigâr (2014). “İkinci Yeni Şiirinde Anlık Oluşumlar”. Prof. Dr. Mehmet Özmen Armağanı. ed. Nurettin Demir ve Faruk Yıldırım. Adana: Çukurova Üniversitesi Basımevi. 247-262.
• Özünlü, Ünsal (1997). Edebiyatta Dil Kullanımları. Ankara: Emel Matbaacılık.
• Scott, Mike (2016). WordSmith Tools version 7, Stroud: Lexical Analysis Software.
• Süreya, Cemal (2015). Sevda Sözleri. (59. basım). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Tognini-Bonelli, Elena (2001). Corpus Linguistics at Work. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
• Uyar, Turgut (2015). Büyük Saat. (21. basım). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.