FARKLI YAYINEVLERİNE AİT ORTAOKUL TÜRKÇE DERS KİTAPLARINDAKİ METİNLERİN KALIPLAŞMIŞ SÖZ VARLIĞI AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 4, 687 - 714, 13.11.2020

Kenan Bulut , Enver Taçyıldız

https://doi.org/10.20322/littera.798055

Cited By: 3

Öz

Bu çalışmanın amacı, farklı yayınevlerine ait ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan metinleri kalıplaşmış söz varlığı açısından incelemektir. Bu amaç çerçevesinde, 2018-2019 Eğitim ve Öğretim Yılı’ndan itibaren, 6 ve 7. sınıflarda okutulan, Türkçe ders kitaplarındaki 96 okuma metninde bulunan kalıplaşmış söz varlığı tespit edilmiş ve kitaplar bu yönüyle karşılaştırılmıştır. Kalıplaşmış söz varlığı unsurları olarak deyimler, atasözleri, ikilemeler ve kalıplaşmış sözler ele alınmıştır. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden ‘temel nitel araştırma’ desenine göre yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma materyalini, 6 ve 7. sınıflarda okutulan, farklı yayınevlerine ait dört Türkçe ders kitabı oluşturmaktadır. Çalışmada veriler doküman incelemesine göre toplanmıştır. Elde edilen veriler betimsel analizle çözümlenmiş, tablolarla gösterilmiş ve yorumlanmıştır. Çalışmanın sonunda iki sınıf düzeyinde de özel yayınevlerine ait kitaplarda en fazla söz varlığının hikâye edici metinlerde, MEB Yayınları’na ait kitaplarda ise en fazla söz varlığının bilgilendirici metinlerde olduğu; 6. sınıf düzeyinde EKOYAY Yayıncılık’a ait kitabın, 7. sınıf düzeyinde ise MEB Yayınları’na ait kitabın söz varlığı konusunda daha zengin olduğu; dört ders kitabındaki metinlerde en çok deyimlerin, en az ise atasözlerinin olduğu görülmüştür. Çalışmanın sonunda çeşitli önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ortaokul Türkçe ders kitapları, metinler, kalıplaşmış söz varlığı

Kaynakça

• Akın, Kevser (2018). “Ortaokul 5. Sınıf Türkçe Ders Kitabında Yer Alan Okuma Metinlerinin Söz Varlığı Üzerine Bir Değerlendirme”. Social Sciences Studies Journal 4 (22): 3695-3706.
• Aksan, Doğan (2006). Türkçenin Sözvarlığı. Ankara: Engin Yayınları.
• Apaydın, Nazmiye (2010). 6. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarının Söz Varlığı Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Arslan-Kutlu, Hilal (2006). MEB İlköğretim 6, 7. ve 8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metinlerin Söz Varlığı Açısından Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Baş, Bayram (2002). ‘’Türkçe Temel Dil Becerilerinin Öğretiminde Atasözlerinin Kullanımı’’. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 12 (12): 60-68.
• Bingöl, Abdülkuddüs (1999). ‘’İletişim Bağlamında Mantık ve Dil’’. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi 9: 105-115.
• Bulut, Kenan (2020). “Açık Öğretim Ortaokulu Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Tür Ve Tema Açısından İncelenmesi”. Ana Dili Eğitimi Dergisi 8 (3): 931-949.
• Bulut, Mesut ve Orhan, Salih (2012). ‘’Türkçe-Edebiyat Ders Kitaplarının Dil ve Kültür Aktarımındaki Rolü Ve Önemi Üzerine Bir İnceleme’’. The Journal of Academic Social Science Studies 5 (8): 297-311.
• Caner, Mustafa ve Kurt, Berker (2020). “Ders kitabı değerlendirme yaklaşımları”. ZfWT, 12 (1): 365-382.
• Cansız Aktaş, Meral (2014). “Nitel Veri Toplama Araçları”. Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. ed. Mustafa Metin. Ankara: Pegem Akademi. 337-371.
• Creswell, John W. (2005). Educational Research: Planning, Conducting and Evaluating Quantitative and Qualitati and Research. USA: Pearson Prentice Hall.
• Çeçen, Mehmet Akif ve Çiftçi, Ömer (2007). ‘’İlköğretim 6. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metinlerin Tür Ve Tema Açısından İncelenmesi’’. Milli Eğitim Dergisi 35 (173): 39-49.
• Çelik, Âdem (2015). Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarının Söz Varlığı Üzerine Art Zamanlı Bir İnceleme: 1947 Tarihli Türkçe I Ve MEB 2014 Türkçe 6 Ders Kitapları Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Mevlana Üniversitesi.
• Çepni, Salih (2012). Araştırma Ve Proje Çalışmalarına Giriş. Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Daharlı, Gülseda (2012). 5. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarının Söz Varlığı Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Demir, Celal (2016).’’Türkçe Eğitim Öğretim Programları ve Kişisel Söz Varlığı’’. Milli Eğitim Dergisi 45 (210): 141-161.
• Ekmen, Hümeyra (2009). 2005 Programına Göre Hazırlanan 7. Sınıf Türkçe Ders Kitabının Söz Varlığı Bakımından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Göçer, Ali (2009). ‘’Türkçe Eğitiminde Öğrencilerin Söz Varlığını Geliştirme Etkinlikleri ve Sözlük Kullanımı’’. Turkish Studies 4 (4): 1025-1055.
• Karadüz, Adnan (2009). ‘’Sözlük, Sözcük Anlamı ve Öğrenme Üzerine’’. Turkish Studies 4 (4): 636-649.
• Karasar, Niyazi (2007). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Kavcar, Cahit (1999). Edebiyat ve Eğitim. Ankara: Engin Yayınevi
• Kekli̇k, Saadettin (2015). ’’Atasözlerinin Öğretimine İlişkin Bir Öneri: Atasözlerinin Anlamlarına Göre Derecelendirilmesi’’. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi 7 (12): 32-48.
• Kıbrıs, Sıla (2019). Ortaokul (5-8. Sınıflar) Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Ders Kitaplarında ‘Metin Türü Farkındalığı’. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Başkent Üniversitesi.
• Kızıltan, N. ve Yangın Ersanlı, C. (2008). Üniversite Öğretim Elemanlarının Dil Bilinci ve Türkçe Kullanım Duyarlılığı. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 25: 39-50.
• MEB (2006). İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB (2018). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Merriam, Sharan B. (2013). Nitel Araştırma - Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber. çev. Selahattin Turan. Ankara: Nobel Akademik.
• Öz, Gülşah (2012). İlköğretim Sekizinci Sınıf Türkçe Ders Kitaplarının Söz Varlığı Bakımından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi.
• Özbay, Murat ve Melanlıoğlu, Deniz (2008). ‘’Türkçe Eğitiminde Kelime Hazinesinin Önemi’’. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 5 (1): 30-45.
• Süğümlü, Üzeyir. Ve Eraslan, Asena (2019). ‘’Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metin Türleri İle Kalıplaşmış Söz Varlığı İlişkisi’’. Ana Dili Eğitimi Dergisi 7 (3): 630-646.
• Tağa, Tahir (2016). ‘’Kelime Öğretiminde Hedef Kelimelerin Belirlenmesi’’. Milli Eğitim Dergisi 45 (210): 163-177.
• TDK Güncel Türkçe Sözlük. “Söz Varlığı”. https://sozluk.gov.tr/ [erişim tarihi: 14.08.2020].
• Uluçay, Melike (2011). İlköğretim 6, 7 ve 8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Söz Varlığının Ortaöğretim Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitaplarındaki Metinlere Altyapı Oluşturmada Yeterliliği. Yüksek Lisans Tezi. Erzincan: Erzincan Üniversitesi.
• Uludağ, Çetin (2010). 7. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarının Söz Varlığı Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Yalçın, Süleyman Kaan (2005). İlköğretim 1.ve 5. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Söz Varlığı Unsurlarının Eğitsel Açıdan Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi.
• Yıldırım, Ali ve Şimşek, Hasan (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.