Öğretmen Adaylarının Yabancı Sözcüklerin Türkçe Karşılıklarını Bilme Düzeyleri

Year 2016, Issue: 37, 166 - 186, 01.04.2016

Serap Uzuner Yurt , Elif Aktaş

Abstract

Bu çalışmanın amacı, öğretmen adaylarının özellikle kitle iletişim araçlarında (televizyon, genel ağ, radyo vb.) karşılaştıkları yabancı kökenli sözcüklerin Türkçe karşılıklarını bilme düzeylerini tespit etmektir. Araştırmada geçmişte ya da hâlihazırda var olan bir durumu var olduğu şekliyle betimlemeyi amaçlayan tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2014-2015 akademik yılı bahar yarıyılında Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Öğretmenliği, Sınıf Öğretmenliği, Türk Dili ve Edebiyatı pedagojik formasyon programında öğrenimi sürdüren 197 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Veriler, araştırmacılar tarafından oluşturulan ‘Yabancı Kelimelerin Türkçe Karşılıklarını Tanıma Formu’ aracılığıyla elde edilmiştir. Formda öğretmen adaylarının kitle iletişim araçlarında sıkça karşılaştığı 58 kelime ile bilgisayar ve genel ağ terimi olarak kabul edilen 42 kelime olmak üzere toplam 100 yabancı kökenli sözcük yer almıştır. Verilerin çözümünde SPSS 18.0 programı kullanılmıştır. Öğretmen adaylarının genel olarak yabancı kökenli sözcüklerin Türkçe karşılıklarını bilme düzeylerini tespit etmek için yüzde ve frekans analizinden faydalanılmıştır. Öğretmen adaylarının yabancı kökenli sözcüklerin Türkçe karşılıklarını bilme düzeyinin öğrenim gördükleri bölümler açısından anlamlı bir fark oluşturup oluşturmadığını belirlemek için iki değişkenli kay kare testi yapılmıştır. Araştırmada Türkçenin kullanımı konusunda öğretmen adaylarının yabancı kökenli sözcüklerin Türkçe karşılıklarını tercih etme noktasında yeterli duyarlılığı ve hassasiyeti göstermedikleri sonucuna ulaşılmıştır. Bölümler arasındaki başarı farkına bakıldığında ise ilk sırada Türk dili ve edebiyatı öğretmeni, ikinci sırada sınıf öğretmeni, üçüncü sırada ise Türkçe öğretmeni adaylarının olduğu görülmüştür.

Keywords

Türkçe, dil bilinci, yabancı sözcük, kitle iletişim araçları, öğretmen adayları

References

• Akalın, Ş. H., Cebeci, Z., Bada, E., Mıtış, B., Acar, L. ve Tan, A. (2008). Bilgisayar terimleri karşılıklar kılavuzu. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Akalın, Ş.H. (2002). Bilişim Türkçesi. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 650, 472-481.
• Akalın, Ş.H. (2003). Türkçenin teknik terim zenginliği. Türk Dili Dergisi, 624, 767-778.
• Akbıyık, C., Karadüz, A. ve Seferoğlu, S. S. (2013). Öğrencilerin internet ortamında kullandıkları yazılı sohbet dili üzerine bir araştırma, Bilig, 64, 1-22.
• Akçay, A. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının yabancı kökenli bilişim terimlerinin Türkçe karşılıklarını bilme yeterliklerinin çeşitli değişkenlerden açısından incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Türkçenin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı, 6(11), 1-19.
• Akçay, A. ve Özcan, M. F. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının bilgisayar ve genel ağ terimlerinin Türkçe karşılıklarını bilme yeterlikleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi,1 (4), 151-161.
• Aksan, D. (1990). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Aksan, D. (2006). Anlambilim (4. Baskı). Ankara: Engin Yayınevi.
• Aksüt, M., Batur, Z. ve Avşar, T. (2006), Sanalca, sanal odalarda (internet) iletişim ve Türkçe. Akademik Bilişim Konferansı, 9-11 Şubat, Denizli: Pamukkale Üniversitesi.
• Aktaş, E. ve Şentürk, L. (2014). Sosyal medyada Türkçenin kullanımı üzerine nitel bir araştırma. İçinde İşeri, K., Çetinkaya, G., Çelik, T., Demirgüneş, S., Daşöz, T. ve Gencer, Y. (Edt.). Türkçe eğitiminde kuramsal ve uygulamalı çalışmalar (ss. 415-431). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Alyılmaz, C. (1997). Teknoloji ve Dil. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 8, 33- 36.
• Bağcı, H. (2012). Öğretmen adaylarının Türkçenin yaşadığı sorunlara yönelik farkındalıkları ve önerileri (Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi örneği). Turkish Studies, 7(1), 291-307.
• Batur, Z. (2010). Kitle iletişim araçlarının oluşturduğu yeni bir dil katmanı: öğretmen adaylarının kullandığı kitle iletişim jargonu. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 63-73.
• Börekçi, M. (1997). Türk eğitim sisteminde öğretimin konusu ve öğretim dili olarak Türkçe, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 8, 23-32.
• Börekçi, M. (2009). Türk dili Edebiyatı ve Türkçe öğretmenlerinin yetiştirilmesi sürecinde dilbilim ve Türkçe öğretimi. Turkish Studies, 4(3), 419-429.
• BTK. (Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu). Bilgi ve İletişim Teknolojileri Terimleri Sözlüğü BTTK 13.05.2015 alınmıştır.
• http://tk.gov.tr/kutuphane_ve_veribankasi/sozluk/index.php adresinden
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz ve Ş., Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Calp, M. (2003). Özel öğretim alanı olarak Türkçe öğretimi. Erzurum: Eser Ofset Matbaacılık.
• Çakır, H. ve Topçu, H. (2005). Bir iletişim dili olarak internet. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 71-96.
• Çamdereli, M. (2013). Medyanın dilsel etik sorumluluğu. Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Dergisi, 9, 173-182.
• Demir, C. ve Yapıcı, M. (2007). Ana dili olarak Türkçenin öğretimi ve sorunları. Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (2), 177-192.
• Demirel, Ö. (2002). Türkçe ve sınıf öğretmenleri için Türkçe öğretimi (3. Baskı). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Göçer A. (2014). Öğretmen adaylarının Türkçenin kullanımına ilişkin görüşleri: fenomenolojik bir analiz, Millî Eğitim, 43 (203), 23-36.
• Göçer, A. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarına göre Türkçenin güncel sorunları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Türkçenin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı, 6 (11), 491-515.
• Gündüz, O. (2005). Ana dili öğretiminde anlatım sorunları ve çözümüne dair bazı öneriler. Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi,12, 19-34.
• Karababa, C. (2011). University students’ awareness of the Turkish language, foreign language learning and foreign language use. Procedia Social and Behavioral Sciences, 15, 2881–2886
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi (23. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kavcar, C. (2008). Türkçenin Güncel Sorunları. Çağdaş Türk Dili Dergisi, 244. 29.06.2015 tarihinde http://www.dildernegi.org.tr/TR,52/haziran-2008-244-sayi.html adresinden alınmıştır.
• Kavcar, C., Oğuzkan, F. ve Sever, S. (2004). Türkçe öğretimi Türkçe ve sınıf öğretmenleri için (7. Baskı). Ankara: Engin Yayıncılık.
• Kolaç, E. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının anadilimizin yaşadığı sorunlara ilişkin farkındalıkları, görüş ve önerileri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1/5, 441-455.
• Korkmaz, Z. (1995). Türk dilinin yabancı dillere karşı korunması için alınması gereken önlemler, Türk Dili, 528, 1268-1280.
• Levend, A. S. (1973). Dil üstüne. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Lüle Mert, E. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının yabancı kökenli sözcük kullanımlarına ilişkin bir inceleme. Turkish Studies, 7(4), 2357-2369.
• MEB. (2005). İlköğretim Türkçe dersi (1-5. Sınıflar) öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: Devlet Kitaplığı Müdürlüğü Kitaplığı Basımevi.
• MEB. (2006). İlköğretim Türkçe dersi (6-8. Sınıflar) Öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: Devlet Kitaplığı Müdürlüğü Kitaplığı Basımevi.
• MEB. (2011). Dil ve anlatım dersi 9, 10, 11 ve 12. sınıflar öğretim programı. Ankara: Devlet Kitaplığı Müdürlüğü Kitaplığı Basımevi.
• Özkan, M. (2008). İnsan iletişim ve dil. İstanbul: 3F Yayınevi.
• Özsoy, A. S. (1996). Kitle iletişim araçları, dil ve anadili öğretimi üçlemi. Dilbilim Araştırmaları, Ankara: Bizim Büro Basımevi.
• RTÜK (1994). Mevzuat. 3984 Sayılı Kanun. Radyo ve Televizyon Yayınlarının Esas ve Usulleri Hakkında Yönetmelik. 29.06.2015 tarihinde http://www.rtuk.org.tr/# adresinden alınmıştır.
• Sever, S. (2004). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme (4. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Şensoy, F. (2006). Medya ve iletişim yolu ile Türkçeye girmiş yabancı sözcükler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Temur, T. ve Vuruş, N. (2009). İnternet (genel ağ) ortamında Türkçenin kullanımına ilişkin bir çözümleme. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (22), 232-244.
• Tosun, C. (2005). Dil zenginliği, yozlaşma ve Türkçe. Journal of Language and Linguistic Studies, 1 (2), 136-153.
• Yağmur Şahin, E., Gürlek, M. ve Kana, F. (2013). Öğretmen adaylarının Türk dilinin sorunları üzerine düşünceleri: bir durum çalışması. Turkish Studies, 8 (9), 2557-2569.
• Yaman, H. (2011). Türkçe bilinci ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(1), 151-167.
• Yaman, H. ve Erdoğan, Y. (2007). İnternet kullanımının Türkçeye etkileri: nitel bir araştırma. Journal of Language and Linguistic Studies, 3(2), 237-249.
• Yıldırım, F. ve Tahiroğlu, T. (2006). İnternette Türkçe kullanım sorunları. İçinde Gülsevin, G. ve Boz, E. (Edt.) Türkçenin çağdaş sorunları (ss. 359-379). Ankara: Gazi Kitapevi.
• Yiğit, M. S. ve Karaduman, A. (2011). Eğitim fakültesi öğretmen adaylarının bilgisayar terimlerini Türkçe olarak kullanmaya ilişkin görüşleri. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 1(1), 15-23.