BİLGELİĞİN TACINI TAKAN ALP SALUR KAZAN

Year 2020, Volume: 13 Issue: 31, 960 - 976, 15.09.2020

Aynur Koçak , Işılay Kara Tekgül

https://doi.org/10.12981/mahder.731525

Cited By: 2

Abstract

Dede Korkut Kitabı’nın katman katman işlenmiş ve okundukça hayran bırakan hikâyelerinden, insanlık sahasını aydınlatan kadim anlamlar ışıldar. Salur Kazan’ın aktif biçimde rol aldığı hikâyeler de ışıldayan bu kaynağın güzide bir parçasıdır. Hikâyelerde birbirinden güzel birçok sıfatla anılan Salur Kazan, İç-Oğuz beylerinden biridir ve İç-Oğuz’un da Dış-Oğuz’un da beylerbeyidir. Onun aracılığı ile fiziksel ve ruhsal olarak alp tipinin tüm özellikleri can bulur. Salur Kazan’ın bir ejderhayı öldürmesi ile ilgili farklı yazılı kaynaklarda bilgiler yer alırken nihayet Türkistan/Türkmen Nüshası’yla hikâyenin tam metnine ulaşılabilmiştir. 13. Boy olarak anılan “Salur Kazan’ın Yedi Başlı Ejderhayı Öldürmesi” adlı hikâye, Salur Kazan’ın bir ejderhayla mücadelesini konu almaktadır. Kahraman merkezli anlatılarda, kahramanın mücadele ettiği varlık ve mücadele süreci, çeşitli semboller ile aktarılır. Tüm sembollerin taşıdığı ortak değer, kahramanın yolculuğunu, bireyleşmesini tamamlayarak bitirmesini vurgular. Bireyleşme kavramı, analitik psikolojide belirli arketipsel evreler ile şekillenir. Evrelerin başarıyla tamamlanması kahramanın psişe bütünlüğü açısından hayati önem taşır. Salur Kazan’ın Yedi Başlı Ejderhayı Öldürmesi, analitik psikolojinin unsurları ile çözümlenirse ejderha ile mücadele simgesi, kahramanın kendi psişesinin karanlık yönlerine karşı savaşını temsil eder. Kazan’ın yaşadığı bu mücadelede başından geçen olaylar, bilinç seviyesinden bilinçdışına doğru yönelmiş bir kahramanın yolculuğudur. Gerçek bir alp olan Salur Kazan; psişesinin kuytularını keşfetmeye, aydınlanmaya ve bilge bir lider olmaya kendisi talip olur. Hikâyenin sonunda Kazan, ejderhayı yener böylece benliğini tanıyıp bireyleşme evrelerini başarıyla tamamlayarak zafere ulaşmış olur. Zorlu mücadelenin sonunda kazanılan büyük hazine, bilgeliğin gereği olan “kendini bilme” yani kadim bir taçtır. Bu anlatıyla birlikte Salur Kazan’ı “ bilge alp” tipi olarak anmak mümkün olacaktır.

Keywords

Dede Korkut Hikâyeleri, Salur Kazan, arketip, korkunç anne, bireyleşme

ALP SALUR KAZAN WEARING THE CROWN OF WISDOM

Abstract

From the stories of the Book of Dede Korkut, which are processed layer by layer and fascinated by reading, ancient meanings that light on the field of humanity shine. The stories in which Salur Kazan plays an active role are also a unique part of this glowing cause. Salur Kazan mentioned in the stories with many admirable attributes is one of the Inner Oghuz lords and the governor of the Inner-Oghuz and Outer-Oghuz. Through him, all the features of the alp type come to life physically and spiritually. While there is information in different written sources about Salur Kazan killing a dragon, the full text of the story finally reached with the Turkistan / Turkmen Copy. The story titled "Salur Kazan Killing the Seven-Headed Dragon", referred to as the 13th Clan, is about the fight of Salur Kazan with a dragon. In hero-centred narratives, the creature and struggle process that hero fights are conveyed with various symbols. The common meaning of all symbols emphasizes the completion of the hero's journey by performing his individualization. The concept of individuation is shaped by certain archetypal phases in analytical psychology. Successful completion of the phases is vital for the hero's self-perception. If Salur Kazan's Killing of the Seven-Headed Dragon is resolved by elements of analytical psychology, the dragon-fighting symbol represents the hero's battle against the dark aspects of his psyche. The events that took place in this struggle of Kazan are the journey of a hero from the level of consciousness towards the unconscious. Salur Kazan, a real alp; He aspires to discover the nooks of his psyche, to become enlightened and to become a wise leader. At the end of the story, Kazan defeats the dragon, thereby achieving victory by recognizing his self and completing the stages of individuation. The great treasure earned at the end of the difficult struggle is "knowing yourself", an ancient crown that is the necessity of wisdom. With this narrative, it will be possible to mention Salur Kazan as the "wise alp" type.

Keywords

Dede Korkut stories, Salur Kazan, archetype, scary mother, individuation

References

• ABDULLAH, Kemal.(2012). Mitten Yazıya veya Gizli Dede Korkut. (akt. Ali Duymaz) İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• AZMUN, Yusuf.(2019). Dede Korkut’un Üçüncü Elyazması (Soylamalar ve İki Yeni Boy ile Türkmen Sahra Nüshası). İstanbul: Kutlu Yayınevi.
• BARS, Mehmet Emin. (Winter 2010). Salur Kazan’ın Evi Yağmalandığı Boy’da Salur Kazan ve Çoban. The Journal of Academic Social Sciences Studies, Volume 3, Issue 2 55-63.
• CAMPBELL, Joseph. (2017). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu. (çev.: Sabri Gürses), İstanbul: İthaki Yayınları.
• DUYMAZ, Ali. (Güz 1996). Kıpçak Sahası Türk Destanlarında Bir Oğuz Alpı: Salur Kazan. Milli Folklor 31-32, 49-59.
• DUYMAZ, Ali. (1997) Bir Destan Kahramanı Salur Kazan. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• DUYMAZ, Ali. (1999). Dede Korkut Kitabı’nda Alplığa Geçiş ve Topluma Katılma Törenleri Üzerine Bir Değerlendirme. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, s. 109-122.
• EKİCİ, Metin.(2019). Dede Korkut Kitabı Türkistan/ Türkmen Sahra Nüshası Soylamalar ve 13. Boy Salur Kazan’ın Yedi Başlı Ejderhayı Öldürmesi. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• ERGİN, Muharrem. (2018). Dede Korkut Kitabı I-II. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ESTÉS, Clarıssa Pınkola.( 2016). Kurtlarla Koşan Kadınlar. (çev.: Hakan Atalay), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• FORDHAM, Frieda(2004). Jung Psikolojisinin Ana Hatları. (çev.:Aslan Yalçıner), İstanbul: Say Yayınları.
• GÖKYAY, Orhan Şaik. (2000).Dedem Korkudun Kitabı. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• İNAN, Abdülkadir. ( 1986).Tarihte ve Bugün Şamanizm Materyaller ve Araştırmalar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• JACOBİ, Jacobi. (2002. C. G. Jung Psikolojisi. (çev.: Mehmet Arap), İstanbul: İlhan Yayınevi.
• JUNG, Carl Gustav.(2016a). Analitik Psikoloji Sözlüğü. (çev.:Nur Nirven), İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• JUNG, Carl Gustav. (2016b). Dört Arketip. (çev.: Mert Hüseyin Ergül), İstanbul: Olympıa Yayınları.
• JUNG, Carl Gustav. (2016c). İnsan Ruhuna Yöneliş. (çev.: Engin Büyükinal), İstanbul: Say Yayınları.
• JUNG, Carl Gustav.(2016d). Maskülen Erilliğin Farklı Yüzleri. (çev.: Didem Gamze Erdinç), İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• JUNG, Carl Gustav.( 2016e). Feminen Dişilliğin Farklı Yüzleri. (çev.: Tuğrul Veli Soylu), İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• JUNG, Carl Gustav. (2017). İnsan ve Sembolleri. (çev.: Hatice Mukaddes İlgün), İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• JUNG, Carl Gustav.( 2018). Seçme Yazılar. (çev.: Levent Özşar), İstanbul: Alfa Yayınları.
• JUNG, Carl Gustav. (2019).Dönüşüm Sembolleri. (çev.: Firuzan Gürbüz Gerhold), İstanbul: Alfa Yayınları.
• KAPLAN, Mehmet.(1976). “Türk Destanlarında Alp Tipi”. Türk Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• KASIMOĞLU, Seval. (Güz 2019). “Gölge Arketipinin bir örneği olarak ejderha: Salur Kazan’ın Yedi Başlı Ejderhayı Öldürmesi’nin Arketipsel Tahlili”. Turnalar 76, 33-38.
• KORKMAZ, Ramazan. (1999). “Fenomenolojik Açıdan Tepegöz Yorumu”. Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, 259-269.
• ÖGEL, Bahaeddin. (2014). Türk Mitolojisi II. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• KARGI ÖLMEZ, Zuhal. (1996).Ebulgazi Bahadır Han. Şecere-i Terakime (Türkmenlerin Soykütüğü). Ankara: Simurg Yayınları.
• PEARSON, Carol S.(2003). İçimizdeki Kahraman. (çev.: Semra Ayanbaşı), İstanbul: Akaşa Yayınları.
• SEGAL, Robert. (2004). Mit. (çev.: Nursu Örge), Ankara: Dost Kitabevi.
• SCHIMMEL, Annemarie. (2011). Sayıların Gizemi. (çev.: Mustafa Küpüşoğlu), İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• STEVENS, Anthony. ( 2014). Jung. (çev.: Nursu Örge), Ankara: Dost Yayınevi.