WHISTLING AND FUNCTIONS OF WHISTLING IN TURKISH CULTURE

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 44, 2094 - 2106, 20.12.2023

İskender Korkmaz

https://doi.org/10.12981/mahder.1383935

Öz

İletişim çeşitlerinden birisi olan ıslık, insanlık tarihi kadar eski bir eylemdir. Çağlar boyunca insanoğlu ıslığı çeşitli amaçlarla kullanmış ve çeşitlendirip geliştirerek günümüze kadar getirmiştir. Bu bakımdan ıslık gerek işlevsel açıdan gerekse inançsal boyutta insanlık tarihinin gündelik yaşamına farklı şekillerde yansımıştır. Günümüzde ıslığı hayatımızın birçok yerinde görmek mümkündür. Kimi zaman uzaktaki bir kişiye seslenme aracı olarak kimi zaman da bir müziğin çalgı aleti olarak bazen de bir eylem sırasında protesto aracı olarak karşımıza çıkabilir. Çok yönlü bir yapıya sahip olan ıslık, sadece bunlarla kalmayıp inançlar üzerinde de etkileri olduğu söylenebilir. Dünyanın birçok yerinde ıslıkla iliği çeşitli inançlar bulunmaktadır. Bu inançlar dikkate alındığında ıslık, bazen kişiye musibet getirdiği gibi bazen de uğur getirdiği düşünülebilir. Söz konusu bu çalışmada ıslık bir iletişim çeşidi olarak incelenmiş ve ıslığın kültürel hayatımızda işlevleri üzerine durulmuştur. Bu işlevler iletişim işlevi, protesto işlevi, müzikal işlevi gibi çeşitli başlıklara ayrılmıştır. Bu başlıklar altında gerek tarihi gerekse günümüzdeki örnekler dikkate alınarak incelenmiştir. Çalışmanın devamında gerek dünyada gerekse Türk toplumunda ıslıkla ilgili inançları ele alınmıştır.

Whistling, one of the types of communication, is an action as old as human history. Throughout the ages, human beings have used whistling for various purposes and have diversified and developed it until today. In this respect, whistling has been reflected in the daily life of human history in different ways, both functionally and religiously. Nowadays, it is possible to see whistling in many parts of our lives. It can sometimes appear as a means of addressing a distant person, sometimes as a musical instrument, or sometimes as a means of protest during an action. Whistling, which has a versatile structure, can be said to have effects not only on these but also on beliefs. There are various beliefs related to whistling in many parts of the world. Considering these beliefs, it can be thought that whistling sometimes brings misfortune to a person and sometimes brings good luck. In this study, whistling was examined as a type of communication and the functions of whistling in our cultural life were emphasized. These functions are divided into various headings such as communication function, protest function, musical function. It has been examined under these headings, taking into account both historical and contemporary examples. In the continuation of the study, beliefs about whistling both in the world and in Turkish society are discussed.

Anahtar Kelimeler

Whistling, Communication, Belief, Function, Turkish culture.

TÜRK KÜLTÜRÜNDE ISLIK VE ISLIĞIN İŞLEVLERİ

Öz

İletişim çeşitlerinden birisi olan ıslık, insanlık tarihi kadar eski bir eylemdir. Çağlar boyunca insanoğlu ıslığı çeşitli amaçlarla kullanmış ve çeşitlendirip geliştirerek günümüze kadar getirmiştir. Bu bakımdan ıslık gerek işlevsel açıdan gerekse inançsal boyutta insanlık tarihinin gündelik yaşamına farklı şekillerde yansımıştır. Günümüzde ıslığı hayatımızın birçok yerinde görmek mümkündür. Kimi zaman uzaktaki bir kişiye seslenme aracı olarak kimi zaman da bir müziğin çalgı aleti olarak bazen de bir eylem sırasında protesto aracı olarak karşımıza çıkabilir. Çok yönlü bir yapıya sahip olan ıslık, sadece bunlarla kalmayıp inançlar üzerinde de etkileri olduğu söylenebilir. Dünyanın birçok yerinde ıslıkla iliği çeşitli inançlar bulunmaktadır. Bu inançlar dikkate alındığında ıslık, bazen kişiye musibet getirdiği gibi bazen de uğur getirdiği düşünülebilir. Söz konusu bu çalışmada ıslık bir iletişim çeşidi olarak incelenmiş ve ıslığın kültürel hayatımızda işlevleri üzerine durulmuştur. Bu işlevler iletişim işlevi, protesto işlevi, müzikal işlevi gibi çeşitli başlıklara ayrılmıştır. Bu başlıklar altında gerek tarihi gerekse günümüzdeki örnekler dikkate alınarak incelenmiştir. Çalışmanın devamında gerek dünyada gerekse Türk toplumunda ıslıkla ilgili inançları ele alınmıştır.


Whistling, one of the types of communication, is an action as old as human history. Throughout the ages, human beings have used whistling for various purposes and have diversified and developed it until today. In this respect, whistling has been reflected in the daily life of human history in different ways, both functionally and religiously. Nowadays, it is possible to see whistling in many parts of our lives. It can sometimes appear as a means of addressing a distant person, sometimes as a musical instrument, or sometimes as a means of protest during an action. Whistling, which has a versatile structure, can be said to have effects not only on these but also on beliefs. There are various beliefs related to whistling in many parts of the world. Considering these beliefs, it can be thought that whistling sometimes brings misfortune to a person and sometimes brings good luck. In this study, whistling was examined as a type of communication and the functions of whistling in our cultural life were emphasized. These functions are divided into various headings such as communication function, protest function, musical function. It has been examined under these headings, taking into account both historical and contemporary examples. In the continuation of the study, beliefs about whistling both in the world and in Turkish society are discussed.

Anahtar Kelimeler

Islık, İletişim, İnanç, İşlev, Türk kültürü

Kaynakça

• Aksan, D. (1968). Anadolu’da ıslık dili araştırması ön raporu. Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 1(3), 49-64
• Anday, M. C. (1996) Rahatı kaçan ağaç. İstanbul: Adam Yayınları.
• Asaf, Ö. (2022) Çiçek senfonisi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bayat, F. (2007) Türk mitolojik sistemi. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Blumstein, D. T. - Armitage, K. B. (1997). Alarm calling in yellow-bellied marmots: I. The meaning of situationally variable alarm calls. The Association for the Study of Animal Behaviour, 53, 143-171.
• Busnel, R. G. - Classe, A. (1976). Whistled languages. Springer-Verlag.
• Bonnefoy, Y. (2000). Antik dünyada ve geleneksel toplumlarda dinler ve mitoloji sözlüğü. (hzl.: Levent Yılmaz), Ankara: Dost Kitabevi.
• Dere Çiftçi, H. (2013). İletişim becerileri. Malatya: Turgut Özal Üniversitesi Yayınları.
• Dindi, K. (2019). Kur’an-siyer münasebeti bağlamında müşriklere nispet edilen ıslık çalma ve el çırpma ritüeli. Journal of Islamic Research, 30(2), 241-54
• Ercilasun A. B-Akkoyunlu Z. (2015) Dîvânu Lugâti’t-Türk, Ankara: TDK Yayınları.
• Fiske, J. (2003) İletişim çalışmalarına giriş. Ankara: Bilim ve Sanat.
• Güntürkün, O. at al. (2015). Whistled Turkish alters language asymmetries. Current Biology. 25(16), R693-R710.
• İnan, A. (1998). Makaleler ve İncelemeler. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Karpuz, G. (2011). Melodik ıslık seslerindeki notaların otomatik belirlenmesi. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Knight, W. (1882). The poetical works of William Wordsworth. 4th Edition, Edinburg.
• Köksal, A. (1981). Bilişim terimleri sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Meyer, J. (2004). Bioacoustics of human whistled languages: An alternative approach to the cognitive processes of language. Annals of the Brazilian Academy of Science, 76(2), 405-412.
• Meyer, J. (2007). Whistled Turkish: Statistical analysis of vowel distribution and consonant modulations. Proceedings of XVI International Conference of Phonetic Sciences, 284-288, Saarbrücken: Univ. des Saarlandes.
• Meyer, J. (2015). Whistled languages, A worldwide ınquiry on human whistled speech. Springer-Verlag Berlin Heidelberg.
• Moles, A. (1970). Etude sociolinguistique de la langue sifflée de Kuskoy. Revue de Phonétique Appliquée, 14(15), 78-118.
• Nauman, N. (2004). Japon mitolojisi. (çev.: Akın Kanat), İzmir: İlya Yayınevi.
• Nutku Ö. (1983). Gösterim Sanatları Terimleri Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları.
• Ozaydin, S. (2018). Acoustic and linguistic properties of Turkish Whistle Language. Open Journal of Modern Linguistics, 8(4), 99-107.
• Öztürk, Ö. (2009) Folklor ve mitoloji sözlüğü. Ankara: Phonix Yayınları.
• Rialland, A. (2005). Phonological and phonetic aspects of whistled languages. Phonology. 22, 237-271.
• Ruben, (1984). Communication and human behavior. New York: Macmillan Publishing Comp.
• Say, A. (1997). Müzik Tarihi. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
• Shannon, C. E.- Weaver, W. (1964). The mathematical of communication. Urbana: The Unıversıty Of Illınoıs Press.
• Slobodchikoff, C. N. at al. (1991). Semantic information distinguishing individual predators in the alarm calls of Gunnison’s prairie dogs. The Association for the Study of Animal Behaviour, 42, 713–719.
• Usluata, A. (1994). İletişim. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Uzun B. vd.(2021) Doğu Karadeniz’de somut olmayan kültürel mirasa bir örnek: Islık dili (Kuşköy/ Çanakçı/ Giresun). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25 (Özel Sayı), 106-127.
• Tuzcuoğulları, Ö. T. (2020). Islık çalan oklar ve işlevleri üzerine bir değerlendirme. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 7(61), 3117-3122.
• Türkoğlu, N.(2004). Toplumsal iletişim. İstanbul: Babil Yayınları.