A Conceptual Assessment of Leadership

Year 2025, Volume: 8 Issue: 1, 137 - 155, 28.03.2025

Ercüment Çeliköz , Tuğba Erhan , Koray Çetinceli

https://doi.org/10.33712/mana.1420703

Abstract

The concept of leadership has existed since the beginning of humanity. In other words, societies have always needed a leader. Societies have followed in the footsteps of those who have taken their place in their own selves and have an important share for them. Leadership is a talent that emerges in more stages. A leader ensures that people reach high performance by ensuring the proper distribution of their capacities and thus is the person who realizes their organized goals. The skill that is the structure of a leader lies in the fact that it affects the lives of each person as well as being a mysterious power. Leaders have not always benefited societies and sometimes harmed them. Until today; many leaders in different roles have led and led regions and departments that vary. These cannot be governed sometimes as kings, sometimes as prophets, sometimes as pharaohs and sultans. Although the concept of leadership has been addressed in various contexts throughout history, there is no agreed definition and representations. This situation leads to a theoretical inconsistency in management systems and creates deficiencies in the applications of leadership strategy in the modern perspective. The problem of the study is to elaborate the management outside of the existing definitions and standards of standards and to provide a framework to eliminate these deficiencies. The study aims to both fill these sections in the literature and to explain more clearly the reflections of the presentation of leadership in practice. This leadership, the combination of leadership.

Keywords

Leadership, Leadership Types, Leader, Performance

Ethical Statement

This paper complies with Research and Publication Ethics, has no conflict of interest to declare, and has received no financial support. The article has been checked for spelling and plagiarism/similarity. The article was evaluated by "at least two external referees" and "double blinding" method. The author(s) sent a signed "Copyright Transfer Form" to the journal. There is no need to obtain ethical permission for the current study as per the legislation. The "Declaration Form Regarding No Ethics Permission Required" was sent to the journal by the authors on this subject.

Supporting Institution

No financial support was received for the conduct of the research.

Liderlik Üzerine Kavramsal Bir Değerlendirme

Abstract

İnsanlığın var olduğu andan itibaren liderlik kavramı var olmuştur. Başka bir deyişle toplumlar her zaman bir lidere ihtiyaç duymuşlardır. Toplumlar, kendi benliklerinde yer edinmiş ve onlar için önemli bir konumda bulunan liderlerin izinden yürümüşlerdir. Liderlik, daha çok doğuştan geldiği düşünülen bir yetenektir. Lider, takipçilerinin kapasitelerinin üzerine çıkmasını sağlayarak yüksek performansa ulaşmalarını sağlayan ve böylece örgüt hedeflerini gerçekleştiren kişidir. Liderin yapısında olan beceri, her kişinin hayatına etki etmesinin yanında gizemli bir güç olmasında yatmaktadır. Liderler, öncülük ettikleri toplumlara her zaman yarar sağlamamış bazen de zarar vermişlerdir. Bugüne kadar; farklı rollerde pek çok lider, değişkenlik gösteren alanlarda ve konularda topluluklara önderlik ve liderlik etmiştir. Bunlar, kimi zaman kral, kimi zaman peygamber, kimi zaman firavun ve padişah olarak karşımıza çıkmaktadır. Liderlik kavramı, tarih boyunca çeşitli bağlamlarda ele alınmış olmasına rağmen, üzerinde uzlaşılan bir tanım ve sınıflandırma bulunmamaktadır. Bu durum, liderlik çalışmalarında teorik bir tutarsızlığa yol açmakta ve liderlik kavramının modern bağlamdaki uygulamaları açısından eksiklikler yaratmaktadır. Çalışmanın problemi, liderlik üzerine mevcut tanımların ve yaklaşımların birbiriyle çelişen yönlerini incelemek ve bu eksiklikleri gidermek üzere bir kavramsal çerçeve sunmaktır. Çalışma, hem literatürdeki bu boşluğu doldurmayı hem de liderlik kavramının uygulamadaki yansımalarını daha net bir şekilde açıklamayı hedeflemektedir. Bu çalışmada, liderlik kavramı derinlemesine incelenmiştir.

Keywords

Liderlik, Liderlik Türleri, Lider, Performans

Ethical Statement

Bu makale Araştırma ve Yayın Etiğine uygundur. Beyan edilecek herhangi bir çıkar çatışması yoktur. Araştırmanın ortaya konulmasında herhangi bir mali destek alınmamıştır. Makale yazım ve intihal/benzerlik açısından kontrol edilmiştir. Makale, “en az iki dış hakem” ve “çift taraflı körleme” yöntemi ile değerlendirilmiştir. Yazar(lar), dergiye imzalı “Telif Devir Formu” belgesi göndermişlerdir. Mevcut çalışma için mevzuat gereği etik izni alınmaya ihtiyaç yoktur. Bu konuda yazarlar tarafından dergiye “Etik İznine Gerek Olmadığına Dair Beyan Formu” gönderilmiştir.

Supporting Institution

Araştırmanın ortaya konulmasında herhangi bir mali destek alınmamıştır.

References

• AKBABA, Atilla ve ERENLER, Esra (2008), “Otel İşletmelerinde Yöneticilerin Liderlik Yönelimleri ve İşletme Performansı İlişkisi”, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, S.19(1), ss.21-36.
• AKSEL, İbrahim (2010), “Liderlik ve Motivasyon Geleneksel ve Güncel Yaklaşımlar”, Liderlik Teorileri (Ed. Celalettin Serinkan), Nobel Yayım Dağıtım, Ankara, ss.33-61.
• ALİOĞULLARI, Zişan Duygu (2019), “Liderin Politik Becerisi, Lider - Üye Etkileşimi, Etik Liderlik ve Bazı İş Sonuçları Arasındaki İlişkiler”, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• ARIKAN, Semra (2001), Yönetim ve Organizasyon, Nobel Yayıncılık, Ankara.
• ARIKANLI, Ahmet ve ULUBAŞ, Bekir (2004), Yönetim: Yönetim Fonksiyonları ve Yönetici Davranışları, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Yayını, Ankara.
• AYTÜRK, Nihat (1999), Yönetim Sanatı: Başarılı Yönetim ve Yöneticilik Teknikleri, Yargı Yayınları, Ankara, 3. Baskı.
• AYTÜRK, Nihat (2014), Yönetim Sanatı: Başarılı Yönetim ve Yöneticilik, Nobel Yayıncılık, İstanbul, 6. Baskı.
• BAKAN, İsmail (2008), “Örgüt Kültürü ve Liderlik Türlerine İlişkin Algılamalar ile Yöneticilerin Demografik Özellikleri Arasındaki İlişki: Bir Alan Araştırması”, KMU İİBF Dergisi, S.10(14), ss.13-40.
• BAŞAR, Ufuk, SIĞRI, Ünsal ve BASIM, Nejat (2016), “İş Yerinde Karanlık Liderlik”, İnsan ve Yaşam Dergisi, S.2(3), ss.65-76.
• BENNIS, Warren (2003), Bir Lider Olabilmek, Sistem Yayıncılık, İstanbul, 4. Baskı.
• BİÇER, Turgay (1994), “Spor Yönetimi, Organizasyonu, Ekonomik Bir Birim Olarak Spor işletmeleri ve Uygulamadan Bir Örnek”, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• BULUÇ, Bekir (1998), “Bilgi Çağı ve Örgütsel Liderlik (Organizational Leadership and Information Era)”, Yeni Türkiye Dergisi, S.4(20), ss.1205-1213.
• CANAVESI, Alice ve MINELLI, Eliana (2022), “Servant Leadership: A Systematic Literature Review and Network Analysis”, Employee Responsibilities and Rights Journal, S.34(3), ss.267-289.
• CANBOLAT, Ela, BERAHA, Aydın, ÇELİKSOY, Emine ve TÜRKER, Yücel (2010), “Türk Liderlik Profili: Türk Siyasi Liderleri Üzerine Niteliksel Bir Çalışma”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, S.2(2), ss.37-46.
• ÇELİK, Cemile ve SÜNBÜL, Önder (2008), “Liderlik Algılamalarında Eğitim ve Cinsiyet Faktörü: Mersin İlinde Bir Alan Araştırması”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S.13(3), ss.49-66.
• ÇOROĞLU, Çağlar (2003), Etkili Satış ve Liderlik Stratejileri, Alfa Yayınları, İstanbul.
• DAFT, Richard L. (1997), Management, The Dryden Press, Nashville – Tennessee (US).
• DEMİR, Halis ve OKAN, Tarkan, (2008), “Etkileşimsel ve Dönüşümsel Liderlik: Bir Ölçek Geliştirme Denemesi”, İstanbul İktisadı Enstitüsü Dergisi, S.61, ss.72-90.
• DERYA, Seher (2010), “Liderlik Tarzları ve Liderlerin Astlarını Etkileme Taktikleri Arasındaki İlişki”, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• DOĞANAY, Ali (2014), “Liderlik Tarzlarının Çalışanların Bağlılık Seviyesi ve Performansına Etkisi: Başakşehir Belediyesinde Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• DOĞU, Murat (2003), “Yeni Liderlik Yaklaşımları: İşe Dönük (Transactional) Liderlik ve Dönüştürücü (Transformational) Liderlik”, Sermaye Piyasası Kurulu Meslek Personeli Derneği Bülteni, S.5, ss.27-40.
• DONUK, Bilge (2007), Liderlik ve Spor, Ötüken Yayınları, İstanbul.
• DUNCAN, W. Jack (1999), Management: Ideals and Actions, Oxford University Press, New York (US).
• DUYAN, Emin Cihan (2012), “Hizmetkâr Liderlik: Çalışan İyilik Hali ve Çalışma Yaşamının Kalitesi ile İlişkileri Üzerine Bir Araştırma”, Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• EREN, Erol (1993), Yönetim Psikolojisi, Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul, 4. Baskı.
• EREN, Erol (1998), Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, Beta Yayınları, İstanbul.
• FINDIKÇI, İlhami (2010), “İnsani Kriz ve Hizmetkâr Liderlik”, Sağlıkta Nabız Aktüel ve Sosyal Tıp Dergisi, http://www.sagliktanabiz.com/ index.php (Erişim Tarihi: 03.08.2023).
• FIOL, C. Marlene, HARRIS, Drew ve HOUSE, Robert (1999), “Charismatic Leadership: Strategies for Effecting Social Change”, The Leadership Quarterly, S.10(3), ss.449-482.
• FISHER, James R. (2003), “Gerçek Liderler Enron’u Kurtarabilirdi”, Executive Excellence, S.70, ss.1-84.
• GÖK, Selmin (2021), “Hizmetkâr Liderlik (Servant Leadership) Nedir?”, Selmin Gök Kişisel Web Sayfası (E-Makale), https://selmingok.com/hizmetkar-liderlik-servant-leadership-nedir/ (Erişim Tarihi: 29.11.2022).
• GRENLEAF, Robert K. (1977), Servant Leadership - A Journey into the Nature of Legitimate Power and Greatness, Paulist Press, Mahwah – New Jersey (US).
• GÜNEY, Salih (1987), “Önderlik Kuramları ile Atatürk’ün Önderlik Karizmasının Karşılaştırılması”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi İşletme Enstitüsü, İstanbul.
• GÜNEY, Salih (1997), “Yönetici ve Yönetilen Açısından Disiplin ve Moral”, 21. Yüzyılda Liderlik Sempozyomu, 5-6 Haziran – İstanbul, Deniz Harp Okulu Yayını, İstanbul, ss.202-225.
• GÜNEY, Salih (2000), Yönetim ve Organizasyon El Kitabı, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• HAMURCU, Çağrı (2022), “Toksik Liderlik Nedir?”, LinkEdIn Kurumsal Web Sayfası (E-Makale), https://tr.linkedin.com/pulse/toksik-liderlik-nedir-what-toxic-leadership-hamurcu-phd-pcc (Erişim Tarihi: 29.11.2022).
• HITCHCOCK, Melanie (2015), “The Relationship between Toxic Leadership, Organizational Citizenship, and Turnover Behaviours Among San Diego Nonprofits Paid Staff”, Doktora Tezi, University of San Diego, San Diego (US).
• JIANG, Juanjuan (2014), "The Study of the Relationship between Leadership Style and Project Success", American Journal of Trade and Policy, S.1(1), ss.51-55.
• KATZ, Daniel ve KAHN, Robert L. (1978), The Social Psychology of Organizations, Wiley Publisher, New York (US), 2nd Edition.
• KOÇEL, Tamer (1999), İşletme Yöneticiliği, Beta Yayınları, İstanbul, 7. Baskı.
• KOÇEL, Tamer (2003), İşletme Yöneticiliği, Beta Yayınları, İstanbul, 9. Baskı.
• KÖSEOĞLU, Dilek (2019), “Liderlik Tiplerinin İnsan Kaynakları Yönetimini Algılamaya Etkisi: Yerel Yönetimlerde İnsan Kaynakları Yöneticileri Üzerine Bir Araştırma”, Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• KURNAZ, Salim (2019), “Liderlik Tarzı Örgütsel Sessizlik İlişkisinde Örgütsel Politikanın Düzenleyici Rolü: Kamu Kurumlarında Bir Araştırma”, Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• KÜÇÜKÖZKAN, Yasemin (2015), “Liderlik ve Motivasyon Teorileri: Kuramsal Bir Çerçeve”, Uluslararası Akademik Yönetim Bilimleri Dergisi, S.1(2), ss.86-115.
• LABRAGUE, Leodoro J. (2024), “Toxic Leadership and its Relationship with Outcomes on the Nursing Workforce and Patient Safety: A Systematic Review”, Leadership in Health Services, S.37(2), ss.192-214.
• MEHTA, Sunita ve MAHESHWARI, Greesh C. (2014), “Toxic Leadership: Tracing the Destructive Trail”, International Journal of Management, S.10(5), ss.18-24.
• NGUYEN, Phuc, HANG, Nyugen, Thi Thuy, HIEP, Nyugen ve FLYNN, Orla (2023), “Does Transformational Leadership Influence Organisational Culture and Organisational Performance: Empirical Evidence From an Emerging Country”, IIMB Management Review, S.35(4), ss.382-392.
• ÖZDEN, Yüksel (1999), Eğitimde Yeni Değerler, Pegem Yayıncılık, Ankara, 2. Baskı.
• ÖZER, İrem Çinel (2010), “Duygusal Zekâ ile Liderlik Tarzları Arasındaki İlişki”, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• ÖZSALMANLI, Ayşe Yıldız (2005), “Türkiye’de Kamu Yönetiminde Liderlik ve Lider Yöneticilik”, Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.13(7), ss.137-146.
• PAKSOY, Mahmut H. (2010), “Liderlik ve Motivasyon Geleneksel ve Güncel Yaklaşımlar”, Küreselleşme ve Liderlik (Ed. Celaleddin Serinkan), Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, ss.1-32.
• SABUNCUOĞLU, Zeyyat ve TÜZ, Melek (1998), Örgütsel Psikoloji, Alfa Yayınları, Bursa.
• SABUNCUOĞLU, Zeyyat ve TÜZ, Melek (2008), Örgütsel Psikoloji, Alfa Yayınları, Bursa, 4. Baskı.
• SARUHAN, Şadi Can ve YILDIZ, Müge Leyla (2009), Çağdaş Yönetim Bilimi, Beta Yayıncılık, İstanbul.
• SEMERCİ, Bengi (2022), “Yönetici Misiniz? Yoksa Lider mi”, Bengi Semerci Bireysel Web Sitesi (E-Makale), https://bengisemerci.com/yonetici-misiniz-yoksa-lider-mi/ (Erişim Tarihi: 29.11.2022).
• SERİNKAN, Celaleddin (2008), Liderlik ve Motivasyon Geleneksel ve Güncel Yaklaşımlar, Nobel Yayınları, Ankara.
• SERTOĞLU, Recep (2010), Stratejik Liderlik, Etap Yayınevi, İstanbul.
• SPEARS, Larry C. (2004), “Practicing Servant-Leadership”, Leader to Leader (E-Article), http://www.viterbo.edu/uploadedFiles/academics/msl/PracticingServantLeade rshipbyLarrySpears.pdf (Erişim Tarihi: 25.11.2023).
• ŞİMŞEK, Aslı (2006), “Duygusal Zekânın, Ana-Baba Tutumunun ve Doğum Sırasının Tercih Edilen Liderlik Tarzına Etkisi”, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• ŞİMŞEK, Şerif, AKGEMCİ, Tahir ve ÇELİK, Adnan (2001), Davranış Bilimlerine Giriş ve Örgütsel Davranış, Nobel Yayınları, Ankara.
• VECCHIO, Robert P. (1991), Organizational Behavior, Dryden Press, London (UK).
• YETİM, A. Azmi (2000), Sosyoloji ve Spor, Topkar Matbaacılık, Ankara.