Çeşitli Zekâ Düzeylerine Sahip İlkokul Öğrencilerinin Davranış Problemleri ile Aile İşlevleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 47 Sayı: 47, 85 - 104, 01.01.2018

A. Nilgün Canel , H. Pınar Özdemir Kemahlı

https://doi.org/10.15285/maruaebd.330013

Öz

Bu çalışmanın
amacı, üstün zekâlı öğrencilerin, zihinsel engelli öğrencilerin ve normal
zekâya sahip öğrencilerin davranış problemleri ile aile işlevleri arasındaki
ilişkinin incelenmesidir. Ayrıca aile işlevlerinin sağlıklı olup olmayışı,
öğrencilerin davranış problemleri, anne-babanın eğitim düzeyi, kardeş sayısı ve
anne-baba evlilik durumuna göre grupların farklılaşıp farklılaşmadığı da
karşılaştırılmıştır. Araştırma, ilişkisel tarama modeline dayalı betimsel bir
çalışmadır. Araştırmaya; İstanbul ili, Zeytinburnu ilçesi ilkokul düzeyinde
öğrenim gören, ölçüt ve küme örnekleme yöntemi kullanılarak iki basamakta
seçilen 300 öğrenci (100 normal zekâya sahip, 100 üstün zekâlı tanısı almış,
100 zihinsel engelli tanısı almış) katılmıştır. Katılımcıların aile
işlevlerinin sağlıklılık durumu Bulut (1990) tarafından uyarlanan “Aile
Değerlendirme Ölçeği” ile davranış problemleri ise Kaner ve Çiçekçi (1999)
tarafından uyarlanan “Gözden Geçirilmiş Davranış Problemleri Kontrol Listesi
(GGDPKL)” ile değerlendirilmiştir. Bilgi toplama formu ile de katılımcıların
anne babanın eğitim düzeyi, kardeş sayısı ve anne-baba evlilik durumuna dair
bilgiler toplanmıştır. Elde edilen verilerin analizinde, öğrencilerin aile
işlevleri ile davranış problemleri arasındaki ilişkiyi belirlemek için pearson
korelasyon katsayısı analizleri uygulanmıştır. Gruplar arasında anlamlı
farklılık olup olmadığını belirlemek için Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) ve Dunnett’s C
analizi kullanılmıştır. Elde edilen verilerin anlamlılık düzeyi p<0.05
olarak kabul edilmiştir. Yapılan istatistiksel analizler sonrasında, üstün
zekâlı, zihinsel engelli ve normal zekâya sahip öğrencilerin aile işlevleri ile
çocukların davranış problemleri arasında anlamlı düzeyde bir ilişki görülürken,
çeşitli aile işlevlerinin davranış problemleri için anlamlı yordayıcılar olduğu
da bulunmuştur. Ayrıca öğrenci grupları arasında aile işlevleri, davranış
problemleri, kardeş sayısı ve anne-baba eğitim düzeyi yönünden istatistiksel
olarak anlamlı düzeyde bir fark bulunurken, anne-baba evlilik durumu yönünden
anlamlı bir fark bulunamamıştır.

Anahtar Kelimeler

Zekâ, Davranış Problemleri, Aile İşlevler

A Research On The Relationship Between Parenting Functions and Various Behaviour Problems Of Primary School Children Having Different Levels Of IQ

Öz

The objective of the research is to examine the
relationship between parenting functions and various behaviour problems of
children with mental disabilities, with an average IQ, gifted ones. Besides,
that their parenting functions has been healthy/unhealthy, children’s behaviour
problems, parents’ education level, number of siblings, and parents’ marital
status have been examined and compared. This is a descriptive research based on
the relational screening model. 300 primary school students (100 gifted, 100
with average IQ, and 100 with mental disabilities) from Zeytinburnu Province
(the European side of Istanbul), contributed to the research. They were chosen
with teleological sampling method by Counseling and Research Center. Health
status of participants is measured with “Family Assessment Scale” by Bulut (1990), and behaviour problems with “Revised
Check List Of Behaviour Problems” by Kaner and Çiçekçi (1999). “Data Collection
Form” was used to describe participants’ parents’ education level and marital
status, and number of siblings. While analyzing the data, pearson correlation
coefficient analysis was used for understanding the relationship between
parenting functions and the behaviour problems scale points. On the other hand,
One Way Anova and Dunnett’s C Test was used for checking whether there were a
significance differences in the groups or not. The significance level of the
data has been accepted as p<.5. Results after the above mentioned
statistical analysis, there has been a statistically significant relationship
between healthy parenting functions and behaviour problems for the ones having
eithe an average level of IQ, gifted and mental disabilities. It was also found
to be significant predictors of behavioral problems of various family
functions.  Based on the results of the
research, including all IQ levels, I can say that there has been a significance
difference in terms of parenting functions and behaviour problems  the participants’ parents’ education levels
and number of siblings, but no significance difference in terms of the
participants’ parents’ marital status.

Anahtar Kelimeler

İntelligence, Behavior Problems, Parenting Functions.

Kaynakça

• Aktepe, A ve Sönmez, Y. (2012). Bir üniversite hastanesinde zekâ geriliği tanısı konulan çocuk ve ergenlerde psikiyatrik ve organik eş tanılar. New Symposium Journal, 50 (2), 67-75.
• Anlar B. ve Erman H. (2008). Zihinsel gelişim (Zekâ) Gerilikleri, Çetin F.Ç., Coşkun A., İşeri E. ve ark. (Ed.), Çocuk ve ergen psikiyatrisi temel kitabı (s.187-198). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
• Ataman, A. (2005). Üstün zekâlı ve yetenekli çocuklar. A. Ataman (Ed.), Özel eğitime giriş içinde (s. 173-195). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Ataman, A.B. (2008). Üstün yetenekli çocuklarda aile ortamının bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi. İstanbul bilsem örneği. Yüksek Lisans Tezi, Yedi Tepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Avcı, R. (2006). Şiddet davranışı gösteren ve göstermeyen ergenlerin ailelerinin aile işlevleri, öfke ve öfke ifade tarzları açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Bahçıvan-Saydam, R. ve Gençöz, T. (2005). Aile ilişkileri, ebeveynin çocuk yetiştirme tutumu ve kendilik değerinin gençler tarafından belirtilen davranış problemleri ile olan ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 20 (55), 61-74.
• Baker, B. L., Blacherj. J. & Olsson, M.B. (2005). Pre-school children with and without developmentaal delay: behaviour problems parents’ optimism and well-being. Journal of Entellectual Disability Research, 49 (8), 575-590
• Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı, (1998). Aile içinde ve toplumsal alanda şiddet. Ankara: Yayın No:113.
• Bayhan, P. İ. ve Artan, İ. (2004). Çocuk gelişimi ve eğitimi. İstanbul: Morpa Yayınları.
• Bosco, G. L., Renk, K., Dinger, T.M., Epstein, M. K. & Phares, V. (2003). The connections among adolescents' perceptions of parents, parental psychological symptoms, and adolescent functioning. Journal of Applied Developmental Psychology, 24 (2), 179-200.
• Bulut, I. (1990). Aile değerlendirme ölçeği el kitabı. Ankara: Özgüzeliş Matbaası.
• Büküşoğlu, N., Aysan, F. ve Erermiş, S. (2001). Okul fobisi olan çocukların davranışsal özellikleri, annelerinin ruhsal belirti düzeyleri ve aile fonksiyonlarının incelenmesi. Ege Tıp Dergisi, 40(2), 99 - 104.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Chandler, K.L. (2015). Recommendations for practice: designing curriculum for gifted students. Turkish Journal of Giftedness and Education, 5(2), 157-166.
• Clark, B. (2015). Üstün zekâlı olarak büyümek. Evde ve okulda çocukların potansiyellerini geliştirmek. (Çev. F. Kaya ve Ü. Oğurlu). İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Cornell, D. G., & Grossberg, I. N. (1989). Parent use of the term “gifted”: Correlates with family environment and child adjustment. Journal for the Education of the Gifted, 12(3), 218-230.
• Çiçekci, A.(2000).10–15 Yaş grubundaki engelli bireyler ile engelli olmayan bireylerin davranış problemlerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara
• Donna, E. H., Sheila, I. C., Xiaoming, L. I., & Weihua, H. (1999). Parent-youth concordance regarding violence exposure: Relationship to youth psychosocial functioning. Journal of Adolescent Health, 25, 396-406.
• Durukan, İ.S., Ceylan, M. F., Kara, K., Erdem, M., Akça, Ö.F. ve Türkay, T. (2011). Mental retardasyonu olan çocuklarda yaşam kalitesi. New/Yeni Symposium Journal, 49(1), 43- 50.
• Ekşi, A. (1999). Çocukluk döneminde uyum ve davranış sorunları. A. Ekşi, (Ed.), Ben hasta değilim, çocuk sağlığı ve hastalıklarının psikososyal yönü içinde (s. 144-154). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Erdoğdu, M. Y. (2005). Suça yönlendirilen ve yönlendirilmeyen çocukların aile ilişkileri ile saldırganlık davranışlarının karşılaştırılması. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 12(2), 48-55.
• Eripek, S. (2011). Zekâ geriliği olan çocuklar. A. Ataman (Ed.), Özel eğitime giriş içinde (s.153-171). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Eripek, S. ve Vuran, S. (2009), Zihinsel yetersizliği olan çocukların eğitimi. G. Akçamete (Ed.), Özel Eğitim içinde (s.243-278). Ankara: Kök Yayıncılık.
• Eryılmaz, A. (2010). Aile yapısı ergeni mutlu eder mi?. Bilim, Kültür ve Araştırma Dergisi, 6(22), 21-30.
• Freitas, F.M. L. P. D., Del Prette, A., & Del Prette, Z. A. P. (2014). Social skills of gifted and talented children. Estudos de Psicologia, 19(4), 288-295.
• Fonseca, C. (2011). Emotional intensity in gifted students: Helping kids cope with explosive feelings. Waco, TX: Prufrock Press, Inc.
• Gander, M.J. ve Gardiner, H.W. (2007). Çocuk ve ergen gelişimi. (B. Onur, Haz.), Ankara: İmge Kitapevi.
• Halversen, H. (2016). The ımplemetation of ınterventions for problem behaviour based on the results of precursor functional analyses in the early childhood, Setting Utah State University.
• İçmeli, C., Ataoğlu, A., Canan, F. ve Özçetin, A. (2008). Zihinsel özürlü çocukları olan ebeveynler ile sağlıklı çocuklara sahip ebeveynlerin çocuk yetiştirme tutumlarının karşılaştırılması, Düzce Tıp Fakültesi Dergisi, 1(3), 21-28.
• İdin, Ş. ve Kayhan, N. (2016). Avrupa birliği ülkeleri ve Türkiye’de ilköğretim döneminde üstün zekâlı-yetenekli öğrenciler için özel eğitim uygulamaları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 17-31.
• İkiz, F. E., Mete-Otlu, B. ve Ekinci-Vural, D. (Aralık, 2016). Erken çocukluk döneminde görülen problem davranışlar: öğretmenlerin değerlendirmesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(17), 216-229.
• Kaner, S. ve Çiçekçi, A.(2000). Gözden geçirilmiş davranış problemleri kontrol listesinin Türkçeye uyarlanması. Özel Eğitim Dergisi, 2(14), 23-34
• Leana, Z.M. (2009). Üstün ve normal öğrencilerin yönetici işlevlerinin ve çalışma belleklerinin değerlendirilmesi ve ihtiyaçlarına yönelik eğitim programının uygulanması. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Leana-Taşçılar, Z.M. ve Kanlı, E.(2014). Üstün Zekâlı ve Normal Gelişim Gösteren Çocukların Mükemmeliyetçilik ve Öz-Saygı Düzeylerinin İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi,47(2), 1-20.
• Lee,S.Y.,Olszewski-Kubilius,P., & Thomson,D. (2012). Academically gifted students' perceived interpersonal competence and peer relationships. Gifted Child Quarterly,56, 90-104.
• Mash, E. J., & Barkley, R. A. (2014). Child psychopathology. Guilford Publications.
• Maker, J. (2003). New directions in enrichment and acceleration. In N. Colangelo & G. Davis (Eds.), Handbook of gifted education (pp. 163 - 173). Boston: Allyn and Bacon.
• May, E.M & Kennedy, C.H.(2010). Health and problem behavior among people with ıntellectual disabilities. Association for Behavior Analysis İnternational, 3(2), 4-12.
• McDowell (1984). Coping with social and emotional factors through various strategies: Help for the gifted student. The Creative Childand Adult Quarterly, 9(1), 18-27.
• Morawska, A. & Sanders, M.R. (2009). Parenting gifted and talented children:conceptual and empirical foundation. Gifted Child Quarterly.53(3), 163-173.
• Nail, J.M. & Evans, J.G. (1997). The emotional adjustment of gifted adolescents: A view of global functioning. Roeper Review, 20(1), 18-21.
• Natan, K. (2007). Zihinsel engelli çocuğu olan ve zihinsel engelli çocuğu olmayan annelerin depresyon ve kaygı düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi. Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Navaro, L. (2001). Beni Duyuyor musun?. İstanbul: Yapa Yayınları
• Neihart, M (1999). Impact of giftedness on psychological well-being. Roeper Review, 22, (1), 123-127.
• Özaydın-Emci L. (1995). Almanya da yaşayan Türk ve Alman annelerin 3-6 yaş grubu bedensel ve zihinsel engelli çocuklarına yönelik eğitim Davranışları. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özkan, N. (2009). Üstün zekâlı-üstün yetenekli çocukların eğitiminde okulun, öğretmenin ve ailenin yeri. Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özşenol, F., Işıkhan, V., Ünay, B., Aydın, H.İ., Akın, R. & Gökçay, E. (2003). Engelli çocuğa sahip ailelerin aile işlevlerinin değerlendirilmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 45(2), 156-164.
• Özyurt, S. ve Girgin, N. (2000). Gelişim süreçleri, Adapazarı: Değişim Yayınları.
• Prinzie, P., Onghena, P., Hellinckx, W., Grietens, H., Ghesoquiere, P. & Colphin, H. ( 2004). Parents and child personality characteristics as predictors of negatif discipline and externalizing problem behavior in children. European Journal of Personality, 18, 73- 102.
• Ryan, C. E., Epstein, N. B., Keitner, G. I., Miler, I. W. & Bishop, D. S. (2005). Evaluating and treating families. The Mcmaster Approach. Great Britian: Taylor & Francis Group.
• Sak, U. (2014). Üstün zekâlılar, özellikleri, tanılanmaları, eğitimleri. Ankara: Vize Yayınevi.
• Sameroff, A. J., & Seifer, R. (1983). Familial risk and child competence. Society for Research in Child Development, (54)5, 1254-1268.
• Savi, F. (2008). 12–15 yaş arası ilköğretim öğrencilerinin davranış sorunları ile aile işlevleri ve anne-baba kişilik özellikleri arasındaki ilişkisinin incelenmesi, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Sarıhan, C.Ö. (2007). Engelli çocuğa sahip olan ve olmayan annelerin aile işlevlerini algılamaları ile yalnızlık düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Sertbaş, N. (2006). İlköğretim öğrencilerinde davranış problemleri ve yordayan değişkenler. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Smith, J. D., Dishion, T.J., Shaw, D. S., Wilson, M.N., Winter, C. C., Patterson, G.R. (2014). Coercive Family Process And Early Onset Conduct Problems From Age 2 To School Entry. Development and Psychopathology, 26 (401), 917–932.
• Sözügeçer, Z. (2011). Çocuklardaki davranış problemlerinin, bağlanma stilleri, aile işlevleri ve anne kabul algıları açısından incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sternberg, R. J. (2000). The theory of successful intelligence. Gifted education international, 15(1), 4-21.
• Tabak, N. (2007). İlköğretim birinci kademede davranış sorunları olan çocukların anne-baba tutumları. Yüksek Lisans Tezi, Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü , Afyon.
• Ünal, N. (2009). Zihinsel engelli çocukların annelerinin çocuk yetiştirme tutumları ile normal gelişim gösteren çocukların zihinsel engelli kardeşlerine yönelik davranışlarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Volkmar, F.R, & Dykens, E. (2002). Mental retardation. İn M. Rutter & E. Taylor (Eds.), Child and adolescent psychiatry (pp. 697-720). Massachusetts: Blackwell Publishing Company.
• Yapıcı, Ş. ve Yapıcı, M. (2010). Gelişim ve öğrenme psikolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Yavuzer, H. (2011). Çocuk ve suç. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yavuzer, H. (2012). Çocuk psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yee Lim & M.S. Wong C.P. (2009). Impact of cerebral palsy on the quality of life in patients and their families. Neurology Asia, (14), 27-33.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H.(2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, Y. (2016). Eğitim sosyolojisi perspektifi ile Piaget ve Vygotsky’nin bilişsel gelişim kuramları üzerine sosyolojik bir analiz denemesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 617-628.
• Yörükoğlu, A. (2000). Çocuk ruh sağlığı. Ankara: Özgür Yayınları.