İlköğretimde Okullar Arası Başarı Farklılıklarını Azaltmaya Yönelik Çözüm Önerileri

Yıl 2014, Cilt: 40 Sayı: 40, 109 - 132, 05.06.2015

Emine Önder Nezahat Güçlü

Öz

Araştırmada, akademik başarı yönünden ilköğretimde okullar arası başarı farklılıklarını azaltacak
uygulamaları belirlemek amaçlanmıştır. Bu amaç kapsamında, yarı yapılandırılmış görüşme
formuyla elde edilen veriler kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu AÇEV, EĞİTİMSEN,
EĞİTİM-BİR-SEN, ERG, EYEDDER, EYUDER, Türkiye Özel Okullar Birliği Derneği,
TED, TEGV, TEV, TÜRK-EĞİTİM-SEN ve TEMSEN temsilcileri oluşturmuştur. Nitel araştırma
yaklaşımına göre tasarlanan araştırmada, okullar arası eşitsizliklerin azaltılmasına yönelik çözüm
önerileri betimsel analizle incelenmiştir. Araştırma sonucunda, ilköğretim basamağında okullar
arası başarı farklılıklarını azaltabilmek için kamu kaynak dağılımı, öğretmen eğitimi, öğretmen
değişim hızı, aile eğitimi, erken çocukluk eğitimi, okul-aile işbirliği, eğitim sistemi üzerindeki sınav
baskısı, öğretim liderlerinin yetiştirilmesi, değerlendirme ve takip sistemi kurulması alanlarında
düzenlemelerin yapılması gerektiği anlaşılmıştır. Çalışma sonunda, bu bulgular dikkate alınarak
bir takım önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

İlköğretim, okullar arası başarı farklılıkları, öğrenci başarısı

Kaynakça

• Acar, H. (2002). Eğitim yöneticileri nasıl yetiştirilmeli?. 21. Yüzyıl Eğitim Yöneticilerinin Yetiştirilmesi Sempozyumu. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları No:191.
• Açıkalın, A. (1998). Toplumsal kurumsal ve teknik yönleriyle okul yöneticiliği, Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Alacacı, C. & Erbaş, A. (2010). Unpacking the inequality among Turkish schools: Findings from PISA 2006.
• International Journal of Educational Development, 30(2), 182-192.
• Aslan, G. (2013). Türk eğitim sisteminin örgütsel ve yönetsel yapısı. (Edt: A. Çiçek Sağlam) Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi içinde 37-65 Ankara: Maya Akademi.
• Aslanargun, E. (2007). Okul-aile işbirliği ve öğrenci başarısı üzerine bir tarama çalışma, Sosyal Bilimler Dergisi, 18, 119-135.
• Aytaç, T. (2000). Eğitim yönetiminde yeni paradigmalar: Okul merkezli yönetim. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Balcı, A. (1991). Etkili okula ulaşmada ilk adım: etkili yönetici. Buca Eğitim Fakültesi I. Eğitim Kongresinde sunuldu, İzmir.
• Balcı, A. & Çınkır, Ş. (2002). Türkiye’de eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesi. 21. Yüzyıl Eğitim Yöneticilerinin Yetiştirilmesi Sempozyumu. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları, No:191.
• Bassett, P. F. (2008). What the Finns know shouldn’t suprise us (But it does). International Educator, 27(24), 28-29. http://www.nais.org/about/article.cfm?ItemNumber=150627 adresinden 08 Ocak 2011 tarihinde alınmıştır.
• Berberoğlu, G. & Kalender, İ. (2005). Öğrenci başarısını yıllara, okul türlerine, bölgelere göre incelenmesi: ÖSS ve PISA analizi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 22(4), 21-35.
• Buchberger, F., Campos, B. P., Kallos, D., & Stephenson, J. (2000). Green Paper on Teacher Education in Europe. Sweden: TNTEE. http://tntee.umu.se/publications/greenpaper/greenpaper.pdf adresinden 15 Ocak 2013 tarihinde alınmıştır.
• Ceylan, E. (2009). PISA 2006 sonuçlarına göre Türkiye’de fen okuryazarlığında düşük ve yüksek performans gösteren okullar arasındaki farklar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 55-75. http://efdergi.yyu.edu.tr adresinden 13 Temmuz 2011 tarihinde alınmıştır.
• Demokratik ve Eğitim Kurultayı. (2004). Eğitim hakkı. Ankara: Eğitim Sen Yayınları.
• Dinçer, Ö. (2011). Bakan Dinçer en çok öğretmen ihtiyacı bulunan ilk 20 alanı açıkladı. http://www.memurlar. net/haber/201204 25 Temmuz 2011 12:42
• Duman, A. (1998). Yerinden yönetim mi, yoksa yerelleşme mi?” Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 16, 467-483.
• Dünya Bankası (2011). Türkiye’de temel eğitimde kalite ve eşitliğin geliştirilmesi: Zorluklar ve seçenekler. (Rapor No: 54131-TR). http://siteresources.worldbank.org/TURKEYINURKISHEXTN/Resources/ 455687-1326904565778/EducationQualityReport2011-tr.pdf
• ERG. (2009a). Türkiye’de eğitime erişimin belirleyicileri. İstanbul: Eğitim Reformu Girişimi.
• ERG. (2009b). Eğitimde eşitlik: politika analizi ve öneriler. İstanbul: Eğitim Reformu Girişimi.
• ERG (2010). Eğitim izleme raporu 2009. İstanbul: Eğitim Reformu Girişimi.
• ERG (2011). Eğitim izleme raporu 2010. İstanbul: Eğitim Reformu Girişimi. Ferreira, F. H. G., Gignoux, J., & Aran, M. (2010). Measuring inequality of opportunity with imperfect data the case of Turkey. The World Bank. Policy Research Working Paper 5204.
• Fidan, N. & Baykul, Y. (1994). İlköğretimde temel öğrenme ihtiyaçlarının karşılanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10, 7-20.
• Gürkan, T. & Gökçe, E. (1999). Türkiye’de ve çeşitli ülkelerde ilköğretim. Ankara: Siyasal. Gürkan, T. (1993). İlkokul öğretmenlerinin öğretmenlik tutumları ile benlik kavramları arasındaki ilişki. Ankara: Sevinç Matbaası.
• Hanushek, E. A. & Wößmann, L. (2007). The role of education quality in economic growth. World Bank Policy Research Working Paper. 4122.
• Hariss, D. N. & Sass, T. R. (2008). Teacher training, teacher quality and student achievement. National Center for Analysis of Longgitudinal Data in Education Research. http://www.caldercenter.org/ PDF/1001059 _Teacher_Training.pdf adresinden 8 Eylül 2011 tarihinde alınmıştır.
• James, J., McNaught, C., Csete, J., Hodgson. P. & Vogel, D. (2003). From megaweb to e3 learning: a model of support for university academics to effectively use the web for teaching and learning. In D.
• Lassner & C. McNaught (Eds.). ED-MEDIA 2003: Proceedings of the 15th annual world conference on Educational Multimedia. Hypermedia & Telecommunications (pp. 3303-3310). Norfolk. VA: Association for the Advancement of Computers in Education.
• Karip, E. (2007). İlköğretimde kalite: Avrupa Birliği kalite göstergeleri çerçevesinde kalitenin değerlendirilmesi. İçinde S. Özdemir, H. Bacanlı ve M. Sözer (Ed.). Türkiye’de okul öncesi eğitim ve ilköğretim sistemi temel sorunlar ve çözüm önerileri (ss. 211-268). Ankara: TED Yayınları.
• Karip, E. (2004). Eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesi ile ilgili politikalar ve uygulamalar. Özel Okullar ve Eğitim Yönetimi Sempozyumunda sunuldu. Antalya.
• Karip, E. & Apaydın, Ç. (2007). İlköğretimde erişim ve eşitlik. I. İlköğretim Kongresinde sunuldu, Ankara.
• Kıncal, R. Y. & Ulutaş, M. (2009). İlköğretim 8. sınıf bilgisayar dersi amaçlarının gerçekleşme düzeyinin değerlendirilmesi, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 293-312.
• Konstantopoulos, S. (2006). Trends of school effects on student achievement: evidence from NLS: 72, HSB: 82 and NELS: 92. Teachers College Record, 108(12), 2550–2581.
• Kurt, T. (2006). Eğitim yönetiminde yerelleşme eğilimi, Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(1).
• Marks, G. N. (2006). Are between-and within-school differences in student performance largely due to socio-economic background? Evidence from 30 countries. Educational Research, 48(1), 21-40.
• McCoy, L. P. (2005). Effect of demographic and personal variables on achievement in eighth-grade algebra. Journal of Educationnal Research, 98(3), 131-135.
• McGinn, N. & Welsh, T. (1999).Decentralization of education: Why, when, what and how? United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. UNESCO İnternational İnstitute for Educational Planning, www.unesco.org/iiep adresinden 11 Haziran 2011’de alınmıştır.
• MEB. (2005). PISA 2003 ulusal nihai rapor. Ankara: EARGED.
• MEB. (2007). PISA 2006 uluslararası öğrenci değerlendirme programı ulusal ön raporu. Ankara: EARGED.
• MEB. (2010). 18. Milli Eğitim Şurası çalışma raporu. http://ttkb.meb.gov.tr/www/18-milli-egitim-surasi/ icerik/20 adresinden 11 Haziran 2011’de alınmıştır.
• MEB. (2011). TIMSS 2007 ulusal matematik ve fen raporu 8. Sınıflar. Ankara: EARGED.
• Munoz, M. A. (2000). School district equity and accountability: Towards a comprehensive model. Research Reports. ED 467 036 ERIC.
• OECD. (2004). Herkes için eğitimin kalitesinin artırılması. Dublin. Önder, E. (2012). İlköğretimde öğrenci başarısında okullar arası eşitsizliklerin analizi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Özerk, K. (2008). Eğitimde eşitlik ve eşdeğerlik türleri, boyutları ve gerektirdikleri. İçinde TED (Ed.), 80. yıl uluslararası eğitim forumu: Eğitim hakkı ve gelecek perspektifleri. (ss. 267-278), Ankara: Türk Eğitim Derneği
• PISA. (2009a). PISA 2009 results: What students know and can do – student performance in reading, mathematics and science (Volume I). http://www.oecd.org/document/53/0,3746,en_32252351_ 46584327_46584821_1_1_1_1,00.html adresinden 11 Haziran 2011’de alınmıştır.
• PISA (2009b). PISA 2009 results: Overcoming social background equity in learning opportunities and outcomes (Volume II). http://www.oecd.org/document/24/0,3746,en_32252351_46584327_46609752 _1_1_1_1,00.html adresinden 11 Haziran 2011’de alınmıştır.
• PISA (2009c). Results: What makes a school successful? Resources. policies and practices (Volume IV). http:// www.oecd.org/dataoecd/11/16/48852721.pdf adresinden 11 Haziran 2011’de alınmıştır.
• Sağlam, M. & Kürüm, D. (2005). Türkiye ve Avrupa Birliği ülkelerinde öğretmen eğitiminde yapısal düzenlemeler ve öğretmen adaylarının seçimi. Milli Eğitim Dergisi, 167, 53-69.
• Sahn, D. E. & Younger, S. D. (2007). Decomposing world education inequality. Cornell Food and Nutrition Policy Program Working Paper No. 187. [Online]: Retrieved on 21-July 2010, at URL: http://ssrn. com/abstract=779404
• Scheerens, J. (1992). Evaluating non-cognitive aspects of education. Vedder. P. (Ed.) Measuring the quality of education. Amsterdam: Swet & Zeitlinger Inc.
• Stiefel, L., Schwartz, A. E. & Iatarola P. (2001). Determinants of school performance in New York elementary schools: Results and implications for resource use. New York University.
• Şişman, M. & Turan. S. (2005). Eğitim ve okul yönetimi. İçinde Y. Özden (Editör) Eğitim ve okul yöneticiliği. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Tatar, M. (2004). Etkili öğretmen. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Elektronik Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(II), http:// efdergi.yyu.edu.tr
• TED. (2008). Ortaöğretime geçiş sistemi sorunlar ve çözüm önerileri. Ankara: Türk Eğitim Derneği.
• Temur, S. (2005). Ankara ili Altındağ ilçesindeki endüstri meslek liseleri öğrencilerinin toplumsal yaşam ve yükseköğretime ilişkin görüş ve beklentilerinin eğitimde eşitlik ilkesi açısından değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• TODAİE. (1992). KAYA (Kamu Yönetimi Araştırma Projesi), Ankara.
• Tomul, E. (2011). Educational inequality in Turkey: An evaluation by gini index. Eğitim ve Bilim, 36(160), 133-143.
• Turan, S., Açıkalın. A. & Şişman. M. (2007). Bir insan olarak müdür. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Turner, B. (1997). Eşitlik. (Çev. B. S. Şener). Ankara: Dost Kitapevi Yayınları.
• Türkmen, Ş. (2003). Okullarda yönetim etkinlikleri. Ankara: Alp Yayınevi. UNESCO (2007). Global monitoring report, education for all 2008. New York: Oxford Press.
• Ünal, L. I. & Özsoy, S. (1998). Modern Türkiye’nin Sisyphos miti: Eğitimde fırsat eşitliği. (Ed.F. Gök , 75.
• Yılda Eğitim (ss. 39-72). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Kavak, Y., Aydın, A., & Altun, S.A. (2007). Öğretmen Yetiştirme ve Eğitim Fakülteleri (1982-2007). Yüksek Öğretim Kurulu