KORUNMASI GEREKEN GELENEKSEL EL SANATLARINA BİR ÖRNEK: SİVAS BIÇAĞI ÜRETİMİ

Year 2016, Issue: 33, 493 - 509, 29.01.2016

SALİH Birinci AYKUT Camcı

https://doi.org/10.14781/mcd.19927

Abstract

ÖZET

Ülkemizde, gelişen teknolojiye bağlı olarak fabrikasyon üretim yapılmakla birlikte, bazı alanlarda el sanatları işçiliğine dayalı ev ve atölye tipi sanayi faaliyetleri sürdürülmektedir. Bu şekildeki faaliyetlerinden biri de geçmişe göre önemi azalmış olmakla birlikte günümüzde az sayıda kişi tarafından sürdürülen geleneksel bıçak imalatıdır.

Tarihi süreçte Anadolu’da az sayıda geleneksel bıçak imalat merkezi bulunmaktadır. Bunlar içinde en önemli yerlerden biri Sivas şehridir. Geleneksel bıçak imalatının yerini fabrikasyon üretimin aldığı merkezlere karşılık, Sivas’ta küçük atölyelerde usta-çırak ilişkisi ile geleneksel bıçak üretimi devam ettirilmektedir. Ancak modern üretimle rekabet edememesinden dolayı bu işi yapan usta sayısı oldukça azalmış olup, 2014 yılı itibariyle küçük ölçekli 18 atölyede geleneksel Sivas bıçağı imalatı yapılmaktadır. Maddi kültür değerleri arasındaki bu sanatın sürdürülebilmesi, bu işle uğraşan ustaların el emeklerinin korunmasına ve ürünlerinin ulusal ve uluslararası alanda tanınmasına bağlıdır. Bu anlamda en önemli proje yerel ürünleri koruma altına alan ve rekabet gücünü artıran, bir anlamda markalaşmayı sağlayan coğrafi işaret uygulamasıdır. Bu açıdan Sivas şehrindeki bıçak imalatının Sivas Bıçağı coğrafi işareti ile tescili ve üretimin bu şekilde sürdürülmesi el sanatının yok olmadan gelecek nesillere aktarılması açısından önem taşımaktadır.  

Bu çalışmada, Osmanlı İmparatorluğundan beri bıçak üretiminde önemli bir yere sahip Sivas şehrinde geçmişten günümüze geleneksel bıçak imalatının gelişimi, üretim yöntemi ile son yıllarda kaybolmaya yüz tutan pek çok el sanatı gibi geleneksel Sivas bıçakçılığının yaşatılması için yapılması gerekenler ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Sivas, Sivas bıçağı, bıçak üretimi, el sanatı

ABSTRACT

Although the productions are fabricated based on developing technology, in some fields, industry activities of house and atelier type based on craftsmanship are sustained in our country. One of the activities of this type is traditional production of the knife which loser its importance compared top act and present sustained a few people.

There have been a few traditional productions of knife centre in historical process in Anatolia. One of the most important place in these is Sivas city. Despite of the centres in which fabrication taking place of the knife, the traditional production of knife is sustained with relationship between craftsman apprentices in a small atelier in Sivas. But craftsmen dealing with this job have decreased due to unable to compete with modern production and 18 small scaled ateliers produce traditional knife of Sivas by the year of 2014. The sustain of the art which is in material cultural value depends on the protection of the craftsmen’s hand labour and advertising of productions both national and international. İn this sense the most important project is the activation of geographical indication protecting domestic product and increasing competitive power in one sense enabling branding. İn this respect the production of Sivas has importance with patent of geographical indication of Sivas knife in terms of transferring to next generation before fading away the handicraft.

İn the work the aim is to determine the development of traditional production of Sivas knife in Sivas from past to present which has had key position since Ottoman Empire and the thing are needed to be done for keeping traditional cutlery of Sivas as the other handicrafts with production process tended to be forgotten recently.

Keywords: Sivas, Sivas knife, knife production, handicraft