SİLLE ÇAYI HAVZASI

Yıl 1998, Sayı: 2, 33 - 50, 09.10.2013

Ali Selçuk Biricik

Öz

Sille Çayı, "Büyük Konya Kapalı
Havzası" içinde yer alır. Periyodik akışlıdır; sularını da havza tabanına
boşaltır. Bu çay, Konya'nın kuzeybatısında, yukarı mecralarının başlangıç
noktalarından itibaren suyunu boşalttığı yere kadar yaklaşık 200 km2 lik bir
alana sahiptir. Böylece, küçük alanlı, da olsa başlı başına hidrografik bir
havzayı oluşturmaktadır.

Bu havzanın hidrolojik yönden
gösterdiği özellikler; bir yandan havza ve yakın çevresinde araziyi oluşturan
formasyonların yapısal ve litolojik karakterlerine, diğer yandan da
jeomorfolojik hususiyetleri ile klimatik şartlara bağlı bulunmaktadır.

Sille Çayı Havzası ve yakın
çevresinde araziyi oluşturan en eski ve temele ait formasyonlar Paleozoik'e
aittir. Bunlar, alt Paleozoik yaşlı çeşitli şist, fillat, kuartzit, kumtaşı ve
mermerleşmiş kalkerlerden oluşan temel karmaşığı ile bir kaide konglomerasıyla
başlayan dolomit, dolomitik kalker ve gri renkli kristalize kalkerlerden oluşan
Permien yaşlı örtü tabakalarından ibarettir. Bütün bunlar, Hersinyen ve Alp
orojenezinden geniş ölçüde etkilenmişlerdir. Çeşitli tektonik deformasyonlara maruz
kalmışlardır.

İç Anadolu-Konya masifini
oluşturan Paleozoik'e ait bu temel arazi Tersiyerin ikinci yarısına ait çeşitli
flüvyal ve limnik sedimentlerle diskordant olarak örtülmüşlerdir. Bunlar
arasında kaide konglomeraları, karbonatlı kumtaşları, kirli beyaz renkli
kalkerler, killi kalkerler, marnlar ve kumlu killer yer almaktadır. Bu
litolojik birimler arasında fosiller de vardır.

Yörede volkanitlerin ayrı ve
önemli bir yeri vardır. Sille civarında çeşitli piroklastik maddelerle
lavlardan oluşan volkanitler oldukça geniş alana yayılmışlardır. Burada yer
alan Büyükgevelle (1709,6m.) ile Küçükgevelle (1643 m.) tepeleri de
topografyaya hakim olan birer volkan konisidir.

Sille volkanitleri çeşitli
piroklastik maddelerle lavlardan müteşekkildir. Piroklastik maddeler arasında
tüf, tüfit, problastit ve aglomeralar vardır. Andezit, dasit ve riyodasitler
lavları oluşturmaktadır. Erenler Dağı ve Alacadağ volkan grubu içinde yer alan
Sille civarındaki volkanik arazi, çok safhalı bir volkanik faaliyetin temsilcisidir.
Sille volkanitleri, Miosen göl tabakalarının altında, arasında ve üstünde yer
almaktadır. Böylece, volkanizmanın yaşının üst Miosen ile alt Pliosen olduğu
ortaya çıkmaktadır. Gerek bu volkan iti er, gerekse Neojen'in flüvyal ve limnik
sedimentleri alttaki temel araziyi diskordant olarak örtmüşlerdir. Bu durum,
zaman içinde örtülü karstın gelişeceğini de telkin etmektedir. Bu da karstik hidroloji
bakımından büyük öneme haizdir. Sille Barajı tabanında zaman zaman düdenlerin
oluştuğu, böylece baraj rezervuar alanındaki suların yeraltına, buradan da
Konya Ovası tabanına boşaldığı bir vakıadır. Bu da bize volkanitlerin, flüviyal
ve limnik sedimentlerin fosilize ettiği Paleozoik kalkerler içinde yerine göre
büyük boşlukların olduğunu telkin etmektedir. 

Anahtar Kelimeler

.

Sille Brook Basın

Öz

Sille brook is in "Big Konya
Closed Basin". İt has a periodical flow. İt gives its water to the base of
the basin. This brook is in the northwest of Konya, from the starting point in
the upper-parts to the place where it runs out. İt has an area about 200 km2.
Thus, despite of having a small area, it forms a hydrographic basin itself.  

The hydrological properties of
the basin are based on both structural and lithological characters of the
formations and from another point, geomorplological properties and climate.

The oldest formations that belong
to the base which form the land in Sille Brook Basin and around it are
Paleozoic.

These involve main mixture that
are subpaleozoic aged several residium, Allat, quartsite, sandstone,
marbled-limestone and by premien aged cover layers that involve dolomite,
dolomitic iimestone, grey-crystalized limestone level.

All these have been affected from
Alpine mountain formation. They have been subjected to several tectonic
deformations.

This main land belongs to
Paleozoic and forms Central Anatolia-Konya massive. İt was covered discordantly
with several fluviâl and lymnic sediments that belong to the second period of
Tersier. Level konglomeras, carbonated sandstones, dirty-white coloured
limestones, clayed limestones, marns, and sandy clays are among them. Among these
lythological units there are fossiles also.

Volcanites have a seperate and
important place in the area. The volcanites formed by several piroclastic
material and lavas were widely spread in the area. Büyükgevelle (1709,6 m.) and
Küçükgevelle (1643 m.) hills located here are volcanic cones which can be seen
widely in the area.

Sille volcanites have been made
from several piroclastic material and lavas. Tuff, tufas, problastite and
anglomeras are among piroclastic material. Andesite, dasite and riodasites form
lavas. Volcanic land around Sille which is among mount Erenler and Alacadağ
volcanic group is the representative of a multiprocess volcanic activity. Sille
volcanites are placed under Miosen lake layers, between and on them. Thus the
age of the volcanism could be said to be upper Miosen and Sub-pliosen. Either
these volcanits or Neojen’s fluvial and lymnic sediments covered the base land
which is downside discordantly.

This situation shows that covered
karst is likely to be developed in time. This is so important from the point of
karstic hydrology.

It is an event that in the bottom
of Sille Dam dolines were formed by the time, so the water in the dam reserve
area flow.s to underground and from here it flows to the bottom of the Konya
plain. And th is indicates that in the paleozoic lime-stones, fossilized by
volcanites, fluvial and lymnic sediments, there are big spaces.

 

Kaynakça

• ...