SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE DEMOKRASİNİN SERÜVENİ ÜNİTESİNDE GEÇEN KAVRAMLARIN KAZANDIRILMASI ÜZERİNE BİR UYGULAMA

Yıl 2010, Sayı: 22, 276 - 294, 27.09.2013

Gül Tuncel Özge Ayva

Öz

Kavram öğrenme, yüksek bilişsel düzeyde bilgilerin karşılaştırılarak
genelleme yapılmasını gerektiren bir durumdur. Öğrencilerin genelleme
yapabilmesi için nesne ve olayların ortak yönlerini soyutlayarak algılamaları ve
farklı yönlerini ayırt etmeleri gerekmektedir. Kavram öğrenme özellikle
ilköğretim kademelerinde gerçekleşen, yaşam boyu kullanılan ve yeni
öğrenmelere temel oluşturan bir süreçtir. Öğrencilerin belli bir konuyu
öğrenmesi de ancak o konuyu tanımlayan ve yapılandıran kavramlar ışığında
düşünmeyi öğrenmesi ile gerçekleşmektedir.
Bu bağlamda araştırmanın problemi 6. Sınıf Sosyal Bilgiler dersi
“Demokrasinin Serüveni” ünitesinde geçen kavramların öğrencilere
kazandırılma yolları ve düzeylerini tespit etmektir.
Araştırmanın yöntemi durum çalışması olarak tasarlanmıştır. Bu
araştırmada öğrencilere 2N formu, çalışma kâğıdı, karikatür çizimleri ve
görüşme formu uygulanmıştır. Elde edilen veriler nicel veri analizlerinden t
testi analizi, nitel veri analizlerinden betimsel analiz ve doküman analizi
aracılığıyla çözümlenmiştir.
Sonuç olarak öğrencilere kavram kazandırma amacıyla kullanılan
yöntemlerin olumlu yönde anlamlı bir farklılık oluşturduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler öğretimi, kavram öğretimi, karikatürlerle öğretim

Kaynakça

• Akgün, A. ve Aydın, M. 2009. Erime ve Çözünme Konusundaki Kavram Yanılgılarının ve Bilgi Eksikliklerinin Giderilmesinde Yapılandırmacı Öğrenme Yaklaşımına Dayalı Grup Çalışmalarının Kullanılması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. C: 8. S. 27. Kış 2009. (190-201).
• Alkış, S. 2005. İlköğretim Birinci Kademe Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Coğrafya Konularıyla İlgili Kavramların Belirlenmesi (2004 Programına Göre). Marmara Coğrafya Dergisi. Sayı: 11. Ocak-2005, İstanbul.
• Alkış, S. ve Güleç, S. 2006. İlköğretim Öğrencilerinin Bulut Kavramını Algılamaları Üzerine Bir Araştırma. Marmara Coğrafya Dergisi. Sayı: 13. Ocak 2006. İstanbul.
• Çaycı, B. Demir, M. K. Başaran, M. ve Demir, M. 2007. Sosyal Bilgiler Dersinde İşbirliğine Dayalı Öğrenme İle Kavram Öğretimi. Kastamonu Eğitim Dergisi. Cilt: 15. No: 2. 619-630.
• Dönmez, İ. Y. Alaz, A. ve Aydoğan, A. 2008. 9.Sınıf Öğrencilerinin “Akarsular” Konusundaki Temel Kavramları Öğrenme Düzeylerinin Tespiti. Kastamonu Eğitim Dergisi. Cilt: 16. No: 1.
• Ekim, F. K. 2007. İlköğretim Fen Öğretiminde Kavramsal Karikatürlerin Öğrencilerin Kavram Yanılgılarını Gidermedeki Etkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Ana Bilim dalı Eğitim Programları (Program Geliştirme) Programı. Ankara.
• Geban, Ö. ve Uzuntiryaki, E. 1998. Kavram Haritalama ve Benzeşme Yöntemi ile Mol Kavramı Öğretimi. III. Ulusal Fen Bilimleri Basımevi. Ankara.
• Gençmehmetoğlu, R. 2009. VIII. Sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersinde Yer Alan Olgu, Kavram ve Genellemelerin Öğretimi ve Önemi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlköğretim Ana Bilim Dalı. Erzurum.
• Göncüoğlu, 2010. 6.Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Demokrasinin Serüveni Ünitesinin Öğretiminde Drama ve İşbirlikli Öğretim Yöntemlerinin Öğrenci Tutum ve Başarısına Etkisi. Niğde
• Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İlköğretim Ana Bilim Dalı Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Bilim Dalı. Niğde.
• Koray, Ö. C, ve Bal, Ş. 2002, Fen Öğretiminde Kavram Yanılgıları ve Kavramsal Değişim Stratejisi. Kastamonu Eğitim Dergisi. Cilt: 10. No: 1. 83-90.
• Koray, Ö. Özdemir, M. ve Tatar, N. 2005. İlköğretim Öğrencilerinin “Birimler” Hakkında Sahip Oldukları Kavram Yanılgıları: Kütle ve Ağırlık Örneği. İlköğretim Online. 4(2), 24-31.
• Martorella, P. H., Sessen, R. S., Kean, J. H. ve Voelker, A. M. 1972. Concept Learning, Design For Instruction. London: Intext Educational Publishers.
• Naylor, D. T. ve Diem, R. A. 1987. Elemantary and Middle School Social Studies. Random House: New York-USA.
• Özden, Y. 1997. Öğrenme ve Öğretme. Ankara: Pegem A. Öztuna, A. 2002. Kavram Haritalarının Grup Döngüsünde Yapılandırılmasının Başarıya ve Kavram Gelişimine Etkisi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul.
• Pesen, C. 2008. Kesirlerin Sayı Doğrusu Üzerindeki Gösteriminde Öğrencilerin Öğrenme Güçlükleri ve Kavram Yanılgıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Cilt: 9. Sayı: 15. Bahar 2008. 157-168.
• Spitzer, D. W. 1975. What’s Concept. Educational Psychology. 36-39
• Şeker, M. 2010. Sosyal Bilgiler Öğretiminde Öğrenme Stillerine Uygun Etkinliklerin Kullanılmasının Öğrencilerin Öğrenme Düzeyi ve Kavram Yanılgılarının Giderilmesi Üzerindeki Etkililiğinin Araştırılması. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul.
• Ülgen, G. 2001. Kavram Geliştirme. Ankara: Pegem A.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. 2004. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.