BOSNA - HERSEK CUMHURİYETİ’NDE COĞRAFYANIN HALK KÜLTÜRÜNE ETKİSİ

Yıl 2012, Sayı: 25, 213 - 237, 02.10.2013

Adem Özder

Öz

Fiziki ve Beşeri Coğrafya özellikleri o yörenin halk kültürünü şekillendirmede önemli bir görevi ifa etmektedir. Konut tipleri, giyim şekilleri, yemek kültürü gibi halk kültürüne ait özellikler o mekânın iklim özelikleri başta olmak üzere coğrafi hususiyetlerine göre şekillenmektedir. Çalışmamızda bu bakış açısı çerçevesinde coğrafi özelliklerin Bosna-Hersek Cumhuriyetindeki halk kültürüne olan etkileri ele alınarak değerlendirilecektir. Bilindiği gibi Bosna-Hersek Cumhuriyeti iki ana coğrafi bölgeden oluşmaktadır. Bosna, Sırbistan’ın sınırlarına yakın tipik Balkan iklimi ve yapısına sahip bir bölgedir. Hersek ise Dalmaçya kıyılarına yakın Dalmaçya-Akdeniz ikliminin tesirindeki bölgeye denilmektedir. Bosna’da ve Hersek’te “Boşnak” nüfusu yoğunluktadır. Her iki coğrafi bölgede aynı topluluk yaşamakla birlikte, her iki coğrafyadaki Boşnak halk kültüründe de farklılıklar görülmektedir. Bosna bölgesindeki yemekler, coğrafyanın etkisiyle et ve hamur ağırlıyken; Hersek bölgesinde zeytinyağlı ve sebze ağırlıklı yemekler daha yaygındır. İslamlaşma Hersek bölgesine göre Bosna’da daha güçlü ve derin etkiler bırakmıştır. Hersek bölgesinde Klasik şiirde daha çok şair görülmekle birlikte Hersek’te tekke şairleri daha yaygındır.

Anahtar Kelimeler

Bosna-Hersek, Coğrafya, Halk Kültürü

Kaynakça

• Boyraz, Ş. (2008). “Sözlü Anlatıların Sürekliliği Üzerine Düşünceler”, Folklor / Edebiyat, sayı: 54, s. 105-118, Ankara.
• Çoruhlu, Yaşar, (1999).Türk Mitolojisinin ABC'si. Kabalcı Yayınları, İstanbul.
• Yıldırım, D. (1998).Türk Bitiği, Ankara.
• Çobanoğlu, Ö. (1999). Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş. Akçağ Yayınları, Ankara.
• Güvenç, B. (1974). İnsan ve Kültür, Remzi Yayınları, İstanbul
• İyiyol, F. (2010a). Boşnak Halk Kültüründe Türk Tekke-Tasavvuf Geleneğinin İzleri. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktara Tezi. Sakarya.
• İyiyol, F. (2010b). The Effect of TurkishCulture on Bosnian Culture Exemplified by Food Culture, 2nd International Symposium on Sustainable Development, Sarajevo.
• Kafesoğlu, İ. (1999).Türk Millî Kültürü, Ötüken Yay., XVIII. baskı, İstanbul.
• Kefeli, E., (2009). Coğrafya Merkezli Okuma. Turkish Studies, Volume 4/1-I Winter 423-433.
• Kızılçelik, S. (2006). “Sosyolojide Coğrafyacı Görüşler: İbn-i Haldun, Montesquıeu, Fernand Braudel, Eksininde Bir Değerlendirme”, Sosyoloji ve Coğrafya, Hazırlayan: Eğribel Ertan ve Özcan Ufuk, s.138-156.
• Ocak, A.Y. (2002). Sarı Saltuk Popüler İslam’ın Balkanlardaki Destanî Öncüsü, TTK Bas., Ankara.
• Özder, A. (2010). Bosna-Hersek’te Ortaöğretim Düzeyinde Coğrafya Eğitimi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.
• Tümertekin, E., Özgüç, N. (2002). Beşeri Coğrafya, Çantay Kitabevi. İstanbul.
• Turan, M. (1994). Kültür Değişimleri, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, No: 16, İstanbul