FRIEDRICH MÜLLER’İN “TEMEL HAKLARIN NESNEL SINIRLILIĞI” TEORİSİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Year 2010, Volume: 16 Issue: 3-4, 3 - 27, 01.04.2010

Arda Atakan

Friedrich Müller'in “temel hakların nesnel sınırlılığı” teorisi üzerine bir inceleme

Keywords

-

References

• Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Genel Kamu Hukuku Anabilim Dalı.
• Fazıl Sağlam, Temel Hakların Sınırlanması ve Özü, AÜSBF Yayınları, Ankara 1982, s.29-30.
• Zafer Gören, Anayasa Hukuku, Seçkin, Ankara 2006, s.365.
• Gören, s.366.
• Sağlam, s.30.
• Gören, s.366.
• Sağlam, s.30.
• Ergun Özbudun, Türk Anayasa Hukuku,
• Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2005, s.102; Bülent Tanör/Necmi Yüzbaşıoğlu, 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, 7.Bası, Beta Yayınevi, İstanbul, 2005, s.121.
• Sağlam, s.30.
• Özbudun, s.103
• Tanör/Yüzbaşıoğlu, s.121.
• Tanör/Yüzbaşıoğlu, s.121.
• Tanör/Yüzbaşıoğlu s.121-122.
• Tanör/Yüzbaşıoğlu, s.122.
• Tanör/Yüzbaşıoğlu, s.122.
• Tanör/Yüzbaşıoğlu, s.121.
• Korkut Kanadoğlu, Türk ve Alman Anayasa Yargısında Anayasal Değerlerin Çatışması ve Uyumlaştırılması, Beta, 1. Bası, İstanbul 2000, s.9.
• Kanadoğlu, s.9.
• Yusuf Şevki Hakyemez,“Temel Hak ve Özgürlüklerde Objektif Sınır Kavramı ve Düşünce Özgürlüğünün Objektif Sınırları”,Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Sayı:57 (2), Nisan-Haziran 2002,s.22; Kemal Gözler, Türk Anayasa Hukuku, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa, 2000, s.220-221.
• Fazıl Sağlam, Temel Hakların Sınırlanması ve Özü, AÜSBF Yayınları, Ankara 1982,s.22-23,s.32-33, Gözler,s.220;Hakyemez,s.22.
• Sağlam,s.22-23,32-33;Gözler,s.220-221;Hakyemez,s.22.
• Sağlam,s.130.
• İçkin sınırlara ilişkin teorilerin ortak özelliğinin, tüm temel haklar için geçerli olan içkin sınırların mevcut olduğunu öne sürmek olduğu ifade edilmektedir (Sağlam,s.33-34). Bu teorilere ilişkin geniş bilgi için bakınız, Sağlam,s.32-47.
• Sağlam,s.130. Bu tip endişeler,1961 Anayasasının yürürlükte olduğu dönemde Güran tarafından(bakınız Sağlam,s.132) ve 1982 Anayasasında 2001 yılında gerçekleştirilen değişikliklerden sonra Gözler tarafından (bakınız, Kemal Gözler, “Anayasa Değişikliğinin Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlandırılması Bakımından Getirdikleri ve Götürdükleri”, Ankara Barosu Dergisi, Sayı:2001/4, yıl:59, s.64; Kemal Gözler,“3 Ekim 2001 tarihli Anayasa Değişikliği: Bir Abesle İştigal Örneği”, Anayasa Yargısı 19, Antalya,2002,s.348-354) dile getirilmiştir.
• Sağlam,s.51.
• Sağlam,s.47.
• Esra Atalay, Türkiye’de toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Özgürlüğü, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Yayınları No:65, İzmir, 1995, s.94; Oktay Uygun,1982 Anayasası’nda Temel Hak ve Özgürlüklerin Genel Rejimi, Kazancı Yayınları, İstanbul, 1992, s.54.
• Friedrich Müller,Juristische Methodik, 2 nd edn.(Berlin,1976),24,26 ff’den aktaran Robert Alexy, A Theory of Constitutional Rights (Translated by Julian Rivers),Reprinted 2004, Oxford, Oxford University Press, Oxford, New York, 2004, s.38
• Müller,a.g.e,265’den aktaran Alexy,s.38.
• Müller,’Rechtsstaatliche Methodik und politische Rechtstheorie’, Rechtstheorie, 8(1977),75; Müller, Juristische Methodik,55,61,174,202,265’den aktaran Alexy,s.38.
• Müller,Juristische Methodik,117; Normstruktur und Normativität(Berlin,1966),147 ff’den aktaran Alexy, s.39
• Friedrich Müller, Anayasa Hukukunun Çalışma Yöntemleri(Yayına Hazırlayan: Fazıl Sağlam, Çevirenler: Bertil Emrah Oder,Korkut Kanadoğlu,Osman Can,Fazıl Sağlam), T.C. Maltepe Üniversitesi Yayınları:2009/2,1.Baskı,İstanbul,2009,s.18.
• Müller,’Rechtsstaatliche Methodik und politische Rechtstheorie’,75’den aktaran Alexy,s.39.
• Müller,Juristische Methodik,117’den aktaran Alexy,s.39; Müller, Anayasa Hukukunun…s.26.
• Müller,Juristische Methodik,117’den aktaran Alexy,s.39; Müller, Anayasa Hukukunun…s.26.
• Müller, Anayasa Hukukunun…s.26.
• Müller,Juristische Methodik,194,121’den aktaran Alexy,s.39
• Müller,Juristische Methodik,60,193’den aktaran Alexy,s.39
• Müller, Anayasa Hukukunun…s.26-27
• Müller, Anayasa Hukukunun…s.26; Müller,Juristiche Methodik,200 ff’den aktaran Alexy,s.40.
• Müller, Anayasa Hukukunun…s.27.
• Müller, Anayasa Hukukunun…s.27-28.
• Müller, Anayasa Hukukunun…s.28.
• Müller, Anayasa Hukukunun…s.18,29.
• Müller, Anayasa Hukukunun…s.44.
• Robert Alexy, A Theory of Constitutional Rights (Translated by Julian Rivers), 2004, Oxford University Press, Oxford, New York, 2004, s.39.
• Alexy,s.40.
• Müller, Normstruktur und Normativität,148’den aktaran Alexy,s.40.
• Müller,‘Rechtsstaatliche Methodik und politische Rechtstheorie’,73’den aktaran Alexy, s. 40.
• Müller,’Rechtsstaatliche Methodik und politische Rechtstheorie’,75’den aktaran Alexy, s. 40.
• Müller,Juristische Methodik,200 ff.Sadece olası karar (hüküm) çıktıları kümesi içinden, müsaade edilebilir (caiz) karar çıktıları kümesinin sınırlarını belirlemede, linguistik veri, gerçek yaşam kesiti verisine göre öncelik alabilir (aynı eser,202)’den aktaran Alexy,s.40
• Alexy,s.40-41.
• Alexy,s.41.
• Alexy,s.41
• Alexy,s.41-42.
• Alexy,s.42.
• Alexy,s.42.
• Alexy,s.201-202.
• Friedrich Müller, Die Positivität der Grundrechte (Berlin,1969),41’den aktaran Alexy,s.202.
• Alexy,s.202.
• Müller, Die Positivität der Grundrechte ,44’den aktaran Alexy,s.202.
• Müller, Die Positivität der Grundrechte ,40,50’den aktaran Alexy,s.202.
• Müller, Die Positivität der Grundrechte ,32’den aktaran Alexy,s.202.
• Müller, Die Positivität der Grundrechte,32’den aktaran Alexy,s.202.
• Müller, Die Positivität der Grundrechte,32f.’den aktaran Alexy,s.202.
• Müller, Die Positivität der Grundrechte ,87’den aktaran Alexy,s.202.
• Alexy,s.203.
• Müller, Freiheit der Kunst als Problem der Grundrechtsdogmatik (Berlin,1969),59’dan aktaran Alexy,s.203.
• Müller, Die Positivität der Grundrechte ,74’den aktaran Alexy,s.203.
• Müller, Die Positivität der Grundrechte ,73’den aktaran Alexy,s.203.
• Müller, Die Positivität der Grundrechte ,64’den aktaran Alexy,s.203.
• Müller, Die Positivität der Grundrechte ,74’den aktaran Alexy,s.203.
• Müller, Die Positivität der Grundrechte ,88’den aktaran Alexy,s.203.
• Müller, Die Positivität der Grundrechte ,100’den aktaran Alexy,s.203.
• Alexy,s.203.
• Müller, Die Positivität der Grundrechte ,99’dan aktaran Alexy,s.203.
• Müller, Die Positivität der Grundrechte ,101’den aktaran Alexy,s.203
• Müller, Die Positivität der Grundrechte ,96’dan aktaran Alexy,s.203
• Müller, Die Positivität der Grundrechte ,98’den aktaran Alexy,s.203 ve 97 no’lu dipnotu.
• Müller, Die Positivität der Grundrechte ,98;Müller, Freiheit der Kunst,64’den aktaran Alexy,s.203 ve 97 no’lu dipnotu.
• Müller, Die Positivität der Grundrechte ,99’dan aktaran Alexy,s.203 ve 97 no’lu dipnotu.
• Alexy,s.203 ve 97 no’lu dipnotu. Müller’in, “spesifik” olma kriterini ilave kriterlerle genişletme teşebbüsüne ilişkin olarak ifade ettiği ikinci kriter ise, anayasal korumanın amacına ilişkindir. Bu kriter; tarihsel deneyimden, politik kanıdan ve hukuki iç kavrayıştan, hukuki sezgiden kaynaklanan gerekçelere ilişkindir ki, bu gerekçeler niçin anayasal (temel) hakkın koruma altına alındığını açıklar. Bu gerekçeler yoluyla, hangi kullanım biçimlerinin, söz konusu anayasal hak bakımından, yapısal olarak gerekli veya esaslı, temel olduğu dolayısıyla hangi kullanım biçimlerinin norm alanının kapsamı içine giren spesifik kullanım biçimleri olduğu belirlenir (Müller, Die Positivität der Grundrechte ,99’dan aktaran Alexy,s.203-204 ve 97 no’lu dipnotu). Alexy’ye göre; anayasal hakların amaçları, normun kapsamını belirlemekte, sadece, belli bir kullanım biçimini, kapsam dışında bırakıp bırakmamanın tartışmalı olduğu somut olaylarda, neyin kapsam dışında bırakılacağını belirlemekte onlara dayanılabilmesini mümkün kılacak bir açıklıkta (somutlukta) tanımlanmış olmaları koşuluyla kriter olarak kullanılabilirler. Fakat bu kriterin uygulanabilirliğinden kuşkulanılmak gerekir. Bunun nedeni yazara göre, sadece amaçların normlara atanması, tahsis edilmesinin genel olarak problematik olması değil, bundan da önemlisi, anayasal hak düzenlemelerine tahsis edilmiş amaçların, genellikle prensipler niteliğinde olmasıdır (Alexy,s.204 ve 97 no’lu dipnotu). Buna ek olarak şu husus da ifade edilebilir; Müller’in bu ikinci kriterinin normun kapsamına ilişkin olarak göstereceği fonksiyon zaten geleneksel yorum metotları kullanılarak, özellikle amaçsal yorum metodu ile de sağlanabilir. 82 Müller, Die Positivität der Grundrechte,64,73;Müller, Freiheit der Kunst,56f’den aktaran Alexy,s.204.
• Müller, Die Positivität der Grundrechte,64 ;Müller, Freiheit der Kunst,56,65’den aktaran Alexy,s.204
• Müller, Die Positivität der Grundrechte,73’den aktaran Alexy,s.204.
• Müller, Freiheit der Kunst,59’dan aktaran Alexy,s.204.
• Müller, Die Positivität der Grundrechte,64’den aktaran Alexy,s.204.
• Müller, Freiheit der Kunst,60’dan aktaran Alexy,s.204.
• Müller, Freiheit der Kunst,124’den aktaran Alexy,s.204.
• Türetme kavramı için bakınız Alexy,s.33.
• Alexy,s.204.
• Alexy, s.204-205.
• Müller, Die Positivität der Grundrechte,88’den aktaran Alexy,s.205.
• Alexy,s.205.
• Alexy, s.205.
• Alexy, s.205.
• Alexy,s.205. Alexy, hak sahibinin, anayasal (temel) hakkını hangi biçimde gerçekleştireceğini belirleme hakkı ile mevcut olmayan bir hak olarak, hak sahibinin, kendisi için, anayasal hak normunun kapsamını tayin etmesinin birbiriyle karıştırılmaması gerektiğini ifade etmektedir.Temel hakkın kapsamı bağlamında hak sahibinin kendisi için karar vermesi olgusu, hak sahibinin temel hakkın kapsamı üzerinde karar verebileceği anlamına gelmez (Alexy,s.205 ve 109 no’lu dipnotu).
• Alexy,s.206.
• Alexy,s.206. Alexy, Schwabe’nin de benzer içeriğe sahip olan: “Somut olaylarda, sanat özgürlüğü, daha değerli olan hukuki menfaatlere öncelik tanımalıdır” şeklindeki genel nitelikli sınırlama klozunun, sanat özgürlüğünü güvenceleyen norma eklenmesini önerdiğini belirtmektedir (Schwabe, Probleme der Grundrechtsdogmatik,163’den aktaran Alexy,s.206 ve 112 no’lu dipnotu).
• Alexy,s.206.