Kültür Varlıklarının İadesinde Doğrudan Uygulanma Kabiliyeti Olan Uluslararası Sözleşme: Çalınan ya da Yasadışı Olarak İhraç Edilen Kültürel Objelerle İlgili 1995 UNIDROIT Konvansiyonu

Yıl 2013, Cilt: 19 Sayı: 2, 237 - 258, 01.12.2013

Sibel Özel

Öz

1995 Unidroit Konvansiyonu, 1970 Unesco Konvansiyonunun tamamla- yıcısı niteliğindedir. Unidroit Konvansiyonu çalınan kültür varlığının zilyedine iyiniyetli bile olsa bunu iade etme yükümlülüğü getirmiştir. Zilyet kültür var- lığını iktisap ederken gerekli özeni gösterdiğini ispatlarsa, makul bir tazminata hak kazanacaktır. Bununla birlikte davacı kültürel objenin ve zilyedin kimliğini öğrendiği andan itibaren üç yıl içinde ve her halükârda hırsızlık tarihinden iti- baren 50 yıl içinde iade talebinde bulunmalıdır.

Konvansiyon ilk defa yasadışı olarak ihraç edilen kültür varlıklarının da kaynak ülkeye iadesini mümkün kılmıştır. Bir âkit devletin kültür mirasını ko- rumak için getirdiği ihracat yasaklarını ihlal ederek yurt dışına çıkarılan kültür varlığı da iadeye konu olmaktadır. Sözkonusu iade talebi dava zamanaşımı ve adil tazminat şartına bağlıdır.

Anahtar Kelimeler

Kültür varlığı, Kültürel obje, Kültür varlıklarının iadesi, Uluslararası sözleşme

Kaynakça

• BATOR, Paul: “An Assay on the International Trade in Art” 34 STR, 275 (1982).
• GIMBERE, Sabine: (Netherlands Report) in ICC: International Art Trade and Law, 87, v. IV, 1993, s. 90.
• MERRYMAN, John Henry: “A Licit International Trade in Cultural Objects” 4 IJCP, 13 (1995).
• MERRYMAN, John Henry: “The Unidroit Convention: “The Three Significant Departures from the Urtext” 5 IJCP, 11 (1996) s. 12-13.
• MUMGNUG, Reinhard: (German Report) in ICC: International Art Trade and Law, 63, v. IV, 1993, s. 70.
• O’KEEFE, Patrick: “Using Unidroit to Avoid Cultural Heritage Disputes: Limita- tion Periods” 14 Willamette J. Int’l. & Disp. Resol. 227 (2006).
• ÖZEL, Sibel: Uluslararası Alanda Kültür Varlıklarının Korunması, İstanbul 1998.
• ÖZEL, Sibel: “Kültür Varlıklarının İadesi Davalarında Davacı İçin Önemli Bir Engel: Zamanaşımı Meselesi” Prof. Dr. Nihal Uluocak’a Armağan, İstanbul 1999, s. 277-293 (Zamanaşımı).
• ÖZEL, Sibel: “Kültür Varlıkları Üzerinde Geniş Kapsamlı Kanunlarla Tesis Edi- len Devlet Mülkiyeti ve Türk Hukukundaki Durum” İÜHFD, c. LV, Sayı: 4, 1997, s. 65-84. (Devlet mülkiyeti)
• PROTT, Lyndel: “The Unidroit Convention on Stolen or Illegally Exported Cultural objects-Ten Years On” Rev. Dr. Unif. 2009. (separate edition) (Ten Years)
• PROTT, Lyndel: Commentary on the Unidroit Convention, IAL 1997, s. 33 (Commentary).
• SIDORSKY, Emily: “The 1995 Unidroit Convention on Stolen or Illegally Ex- ported Cultural Objects: The Role of International Arbitration” 5 IJCP, 19 (1996).
• SIEHR, Kurt: “International Art Trade and Law” Academie de Droit International Recueil es Cours, Collected Courses of the Hague Academy of International Law, 9 (1993-VI).
• Unidroit Convention on Stolen or Illegally Exported Cultural Objects: Explanatory Report prepared by Marina SCHNEIDER. Unitdroit Law Review (2001-3), s. 476. (Explanatory Report).