Schmitt ve Kelsen’in Görüşleri Ekseninde Anayasanın Koruyuculuğu Tartışması

Yıl 2020, Cilt: 26 Sayı: 2, 980 - 1005, 30.12.2020

Gözde Türkeli

https://doi.org/10.33433/maruhad.811202

Cited By: 2

Öz

Elinizdeki çalışmada günümüz hukuk düşüncesine büyük katkıları olan ve kuramlarıyla güncel hukuki meseleleri halen etkilemeye devam eden iki önemli hukukçunun, Hans Kelsen ve Carl Schmitt’in “Anayasanın koruyuculuğunu kim üstlenmelidir?” sorusu etrafında yürüttükleri polemik ele alınmaktadır. Weimar Cumhuriyeti’nde anayasa yargısı sistemi bulunmamakla birlikte, anayasa yargısının meşruiyeti ve gerekliliği üzerine ikili arasında oldukça zengin ve yoğun bir tartışma yaşanmıştır. Polemiği başlatan 1931 tarihli “Anayasanın Koruyucusu” metninde Schmitt, Anayasa Öğretisi adlı çalışmasındaki görüşlerine dayanarak anayasayı varoluşsal bir temelde ve asli kurucu iktidarın aldığı politik kararların kurucu niteliği açısından açıklamaktadır. Bu bağlamda Schmitt’in anayasa kavramı politik olanla sıkı bir ilişki içerisindedir. Kelsen’in normativist pozitivist kuramı ise anayasayı normlar hiyerarşisinin üstünde konumlanan temel bir norm ve kapalı bir normlar sistemi olarak ele almaktadır. Schmitt’in eleştirilerine karşılık Kelsen “Anayasanın Koruyucusu Kim Olmalıdır?” metnini kaleme almıştır. Kelsen anayasanın koruyuculuğu rolünü üstlenebilecek mercii olarak anayasa mahkemesini, Schmitt ise devlet başkanını önermektedir. Elinizdeki çalışmada her iki düşünürün politik olanla kurduğu karşıt ilişki üzerinden kuramları karşılaştırılarak anayasal uyuşmazlıklara ilişkin çözüm önerileri incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hans Kelsen, Saf Hukuk Kuramı, Carl Schmitt, Anayasa Yargısı, Anayasa Yargısının Meşruiyeti

Kaynakça

• Akal, Cemal Bali; “İrade Norm Yaratır mı?”, Hukuk Nedir?, Ankara, Dost Yayınları, 2017, s. 136-142.
• Allen, J. G.; “Reviews”, The Modern Law Review Limited, Vol. 81, Issue 2, MLR, 2018.
• Arıkan, Engin; “Kelsen’in Saf Hukuk Kuramı ve Ötesi”, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: XVII, S:2, 2020, s. 417-446.
• Bendersky, Joseph W.; Theorist for the Reich, New Jersey, Princeton University Press, 1983.
• Erkıpçak, Ayşe Eylem, Hasanhan Taylan Erkıpçak; “Carl Schmitt’in Sisteminde Anayasanın Koruyucusu: Schmitt Kelsen’e Karşı”, Pasajlar: Sosyal Bilimler Dergisi, ISSN: 2267-4181, Y:1, S:1, Ocak 2019, s. 95-111.
• Esgün, Toros Güneş, “Leviathan’ın Hayaletleri: Schmitt ve Neumann’da Hukuk ve Devlet”, DTCF Dergisi, 58/1, 2018, s. 905-930.
• Göztepe, Ece; “Bir Klasik Eser Olarak Carl Schmitt’in ‘Anayasa Öğretisi’”, İÜHFM, C: LXXIII, S: 1, 2015, S. 129-180.
• Günsoy, Funda; “Hristiyan Epimetheus: Bir Carl Schmitt Biyografisi”, Felsefe Arkivi, S: 46, 2017/1, s. 41-70.
• Günsoy Kaya, Funda; Felsefe ile Teoloji Kavşağında Schmitt ve Strauss’ta Politik Olan, Paradigma Yayıncılık, 2010.
• Isensee, Josef; “Anayasanın Devleti (Anayasal Devlet)”, Anayasa Teorisi, Lale Yayıncılık, 2014, s. 209-285.
• Karadağ, Ulaş; “Schmitt’in Uğrakları Üzerine: ‘Kararcılık’tan ‘Somut-Düzen’e”, Hukuk Kuramı, C:5, S:2, Mayıs- Ağustos 2018, s. 1-10.
• Kardeş, Ertan; Schmitt’le Birlikte Schmitt’e Karşı, İstanbul, İletişim Yayınları, 2015.
• Kelsen, Hans; Demokrasi: Doğası & Değeri, Çev. Yasin Uysal, Ankara, Dost Kitabevi, 2019.
• Kelsen, Hans; Saf Hukuk Kuramı: Hukuk Kuramının Sorunlarına Giriş, Çev. Ertuğrul Uzun, İstanbul, Nora Kitap, 2016.
• Kelsen, Hans; “The Nature and Development of Constitutional Adjudication” [Wesen und Entwicklung der Staatsgerichtsbarkeit, 1929], The Guardian of The Constitution: Hans Kelsen and Carl Schmitt on the Limits of Constitutional Law, Ed. and Transl. Lars Vinx, Cambridge University Press, 2015, s. 22-78.
• Kelsen, Hans; “Who Ought to be The Guardian of The Constitution? Kelsen’s Reply to Schmitt”, Trans. Lars Vinx, The Guardian of The Constitution: Hans Kelsen and Carl Schmitt on the Limits of Constitutional Law, Ed. and Transl. Lars Vinx, Cambridge University Press, 2015, s. 174-221.
• Loughlin, Martin; Kamu Hukukunun Temelleri, Çev. Dilşad Çiğdem Sever - Kıvılcım Turanlı, Ankara, Dipnot Yayınları, 2017.
• Ozansü, Mehmet Cemil; “Sunuş”, Carl Schmitt, Kanunilik ve Meşruiyet, Çev. Mehmet Cemil Ozansü, İstanbul, İthaki Yayınları, 2016, s. vii-xxxii.
• Ozansü, Mehmet Cemil; “Yeni Hukuk”, Gündoğdu, Y:1, S:9, Ocak 2019, s. 20-25.
• Paulson, Bonnie Litschewski, Stanley L. Paulson; “Sunuş – Kelsen’in Hukukbilimdeki Yeri Üzerine”, Hans Kelsen, Saf Hukuk Kuramı, Çev. Ertuğrul Uzun, İstanbul, Nora Kitap, Kasım 2016, s. 161-196.
• Preuss, Ulrich K.; “Siyasi Düzen ve Demokrasi: Carl Schmitt ve Etkisi”, Carl Schmitt’in Meydan Okuması, Der. Chantal Mouffe, Çev. Hivren Demir Atay, Hakan Atay, İstanbul, İletişim Yayınları, 2019, s. 221-252.
• Raz, Joseph; “Kelsen’in Temel Norm Kuramı”, Çev. Şule Şahin Ceylan, AÜHFD, S: 62/4, 2013, s. 1169-1193.
• Roelleck, Gerd; “Anayasanın Kurumsal Olarak Korunması”, Çev. Atilla Erkal, Anayasa Teorisi(Verfassungstheorie), Ed. Otto Depenheuer – Christoph Grabenwarter, Çev. Ed. İlyas Doğan, Lale Yayıncılık, 2014, s. 501-517.
• Schmitt, Carl; Constitutional Theory[1928], Çev. Jeffret Seitzer, Durham, Duke University Press, 2008.
• Schmitt, Carl; “The Guardian of The Constitution”, Trans. Lars Vinx, The Guardian of the Constitution: Hans Kelsen and Carl Schmitt on the Limits of Constitutional Law, Cambridge University Press, 2015, s. 79-124; 125-173.
• Schmitt, Carl; “Führer Hukuku Korur”[1934], Deutsche Juristen Zeitung, Çev. Toros Güneş Esgün, 27.02.2017, https://viraverita.org/yazilar/fuhrer-hukuku-korur , Çevrimiçi, 26.11.2019.
• Schmitt, Carl; Kanunilik ve Meşruiyet, Çev. Mehmet Cemil Ozansü, İstanbul, İthaki Yayınları, 2016.
• Schmitt, Carl; “The Constitution of Freedom” [Die Verfassung der Freiheit, Deutsche Juristen-Zeitung 40 (1935): 1133–35], Weimar: A Jurisprudence of Crisis, Eds. Arthur J. Jacobson, Bernhard Schlink, The University of California Press, 2001, s. 323-325.
• Schmitt, Carl; Parlamenter Demokrasinin Krizi, Çev. A. Emre Zeybekoğlu, 2. Baskı, Ankara, Dost Kitabevi, 2010.
• Schmitt, Carl; Siyasal Kavramı, Çev. Ece Göztepe, İstanbul, Metis Yayınları, 2006.
• Schmitt, Carl; Siyasi İlahiyat – Egemenlik Kuramı Üzerine Dört Bölüm -, Çev. A. Emre Zeybekoğlu, 3. Baskı, Ankara, Dost Kitabevi, 2010.
• Storer, Colin; Weimar Cumhuriyeti’nin Kısa Tarihi, İstanbul, 3. Baskı, İletişim Yayınları, 2019.
• Turhan, Mehmet; “Hans Kelsen’e Göre Anayasa ve Anayasa Yargısı”, Anayasa Hukukunda Kelsenci Temalar, Ankara, Hukuk Yayınları, 2017, s. 93-133.
• Uslu, Ateş; Siyasal Düşünceler Tarihine Giriş, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2017.
• Vinx, Lars; “Introduction”, The Guardian of The Constitution: Hans Kelsen and Carl Schmitt on the Limits of Constitutional Law, Ed. and Transl. Lars Vinx, Cambridge University Press, 2015, s. 1-21.
• Zeybekoğlu, Emre; “Carl Schmitt’in 20. Yüzyıl Devlet ve Siyaset Kuramına Katkısı”, İstanbul Üniversitesi SBE Kamu Hukuku Anabilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2009.