Amerikan Yüksek Mahkemesi’nin Yapısının ve Yargıçlarının Atanma Usulünün Yüksek Mahkeme Kararları Üzerindeki Etkileri: Yargıç Anthony Kennedy’nin Belirleyici Oya Sahip Olduğu Seçilmiş Çarpıcı Davalar Işığında Gözlem ve Değerlendirmeler

Yıl 2020, Cilt: 26 Sayı: 2, 838 - 899, 30.12.2020

Türker Ertaş

https://doi.org/10.33433/maruhad.815653

Öz

Amerikan Yüksek Mahkemesi üyeleri, Başkan tarafından aday gösterilmekte ve Senato’nun onayı üzerine atanmaktadır. Yüksek Mahkeme, kendi rızaları ile çekilmedikten veya emekli olmadıktan sonra yaşam boyu görev yapan dokuz üyeden meydana gelmektedir. Amerikan Yüksek Mahkemesi’nin bu yapısı göz önüne alındığında bilhassa Senato’nun ekseriyetinin desteğine sahip bir Başkanın kendi ideolojik ve felsefi görüşüne yakın bir yargıcı Yüksek Mahkeme üyeliği için aday olarak belirlenmesine çok sık rastlanılmaktadır. Cumhuriyetçi başkanlar ile Demokrat başkanların aday gösterip atadığı yargıçların profilleri üzerinden ortaya çıkan Amerikan Yüksek Mahkemesi’ndeki muhafazakâr-liberal yargıç ayrımı bilhassa eşcinsel evlilik, kürtaj, idam cezası, pozitif ayrımcılık gibi konulara ilişkin davalarda daha da belirginleşmektedir. Nitekim bu tip davalara ilişkin kararlarda muhafazakâr ve liberal yargıçlar blok olarak aynı safta yer almaktadır. Bu hususta Cumhuriyetçi Başkan Ronald Reagan tarafından aday gösterilmesine ve görece muhafazakâr kimliği ile tanınmasına rağmen Anthony Kennedy eşcinsel evlilik, kürtaj, idam cezası ve pozitif ayrımcılığa ilişkin konuları ihtiva eden davalarda liberal yargıçların yanında yer alarak Yüksek Mahkeme’nin önemli kararlara imza atmasına vesile olmuştur. Merkez yargıç Anthony Kennedy’nin beklenmedik emekliliği ise Yüksek Mahkeme’deki Yüksek Mahkeme’nin merkez yargıcını kaybetmesi sonucunu doğurarak Mahkeme’deki muhafazakâr-liberal yargıç dengesini değiştirmiştir. Hatta yakın tarihte Yüksek Yargıç Ruth Bader Ginsburg’ün vefatı ve yerine Amy Coney Barrett’ın atanması ile Amerikan Yüksek Mahkemesi’nde sadece üç liberal Yüksek yargıç kalmıştır. Bununla birlikte Anthony Kennedy’nin belirleyici oya sahip olduğu eşcinsel evlilik, kürtaj, idam ve pozitif ayrımcılık konularına ilişkin Yüksek Mahkeme kararları Amerikan anayasal düzeni ve Birleşik Devletler Haklar Bildirgesi’nin kapsamı açısından dönüm noktası niteliğinde olmuştur. Yine Anthony Kennedy’nin merkez yargıçlığının yansımaları olan bu davalar Amerikan Yüksek Mahkemesi’ndeki liberal yargıç-muhafazakâr yargıç yelpazesinin ve merkez yargıç profilinin gözler önüne serilmesi açısından da önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Amerikan Yüksek Mahkemesi, Amerikan Senatosu, Liberal Yargıç, Muhafazakâr Yargıç, Merkez/Medyan Yargıç, Belirleyici Oy, Anthony Kennedy, Donald Trump

Kaynakça

• Ertaş, Türker. Kuvvetler Ayrılığı İlkesi Bağlamında Yasama, Yürütme ve Yargı Organları Arasındaki Modern İlişkiler, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara, 2018.
• Fisher, Louis ve Katy J. Harriger. American Constitutional Law, 11th Edition, Carolina Academic Press, Durham/North Carolina, 2016.
• Heringa, Aalt Willem. Constitutions Compared: An Introduction to Comparative Constitutional Law, 5th Edition, Intersentia, Cambridge-Antwerp-Chicago, 2019.
• Tushnet, Mark. The Constitution of the United States of America, 2nd Edition, Hart Publishing, Oxford and Portland, Oregon, 2015.
• Vile, John R. A Companion to the United States Constitution and Its Amendments, 5th Edition, Praeger, Santa Barbara California, Denver Colorado and Oxford England, 2010.