Trafik Kurallarına Aykırılık Sonucunda Ortaya Çıkan Suçlarda Bilinçli Taksir Kabul Edilmesi Meselesi

Yıl 2024, Cilt: 30 Sayı: 2, 684 - 725, 31.12.2024

Özlem Çelik Başbozkurt

https://doi.org/10.33433/maruhad.1533580

Öz

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ile belirlenen trafik kuralları kişilerin can güvenliğini korumaya yönelik kurallardır. Bu kurallara aykırı hareket edilmesi sonucunda meydana gelebilecek trafik kazalarında bir kimsenin yaralanması veya ölmesi söz konusu olabilmektedir. Bu neticeler bakımından sürücünün sorumluluğunun yani ceza hukuku açısından manevi unsurunun belirlenmesi gerekli ve önemlidir. Her ne kadar kasten bir kimsenin üzerine araba sürülerek öldürülmesi ve yaralanması mümkün olsa da bu olaylarda akla gelen ilk manevi unsur taksirdir. Taksirli suçun oluşabilmesi için belirli unsurların bir arada meydana gelmesi aranmaktadır. Bunlardan esaslı olanlar kişinin dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranması ve neticenin öngörülebilir olmasıdır. Dikkat ve özen yükümlülüğü, korunan hukuki değerin zarar görmesini engellemeye yönelik toplumsal ortak tecrübelerden veya yazılı hukuk kurallarından oluşan kurallar bütünüdür. Yazılı bir hukuk kuralının ihlali aynı zamanda dikkat ve özen yükümlülüğünün ihlali anlamına da gelmektedir. Neticenin öngörülebilir bir netice olması ise taksiri kaza ve tesadüften ayıran faille benzer özellikleri olan kişiler tarafından neticenin tahmin edilebilir olması anlamına gelir. Bu iki unsurun varlığı taksirin varlığını gösterir. Ancak öngörülebilir neticenin fail tarafından öngörülüp öngörülmediği ayrıca önemlidir. Çünkü bilinçli taksirin oluşması için her ne kadar netice fail tarafından istenmese de fail tarafından somut olayda öngörülmüş olmasını gerektirir. Hukuk düzeni tarafından düzenlenmiş ve muhatabı olan kişi tarafından bilinen yazılı bir hukuk kuralının varlığı ortaya çıkan neticenin öngörülebilir bir netice olduğunu göstermektedir. Bu noktada öngörülebilir bu netice bilinçli taksirin kabulü için yeterli midir sorusu ortaya çıkmaktadır. Yargıtay kararları ile daha da tartışmalı hale gelen bu soruya çalışma ile cevap verilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Taksir, Bilinçli Taksir, Özel taksir, yazılı hukuk kurallarına aykırılık

Kaynakça

• Akbulut B, ‘Deprem Nedeniyle Meydana Gelen Ölüm ve Yaralanmalara Ait Ceza Hukuku Sorunlarına İlişkin Bazı Tespitler’ (2023) 31(2) Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 569-628.
• Akbulut B, Türk Ceza Hukuku Temel Bilgiler (2. Baskı, Seçkin Yayıncılık 2020).
• Apaydın C, Ceza Hukukunda Doğrudan Kast, Olası Kast, Basit Taksir ve Bilinçli Taksir Kavramları (2. Baskı, Seçkin Yayınları 2021).
• Apaydın C, ‘Taksirli Suçlarda Kusurun Belirlenmesi ve Güven İlkesi’ (2016) 11(124) Terazi Hukuk Dergisi 76- 89.
• Artuk ME ve diğerleri, Ceza Hukuku Genel Hükümler (7. Baskı, Adalet Yayınevi 2013).
• Birtek F, ‘Tıbbi Uygulama Hataları Bakımından Taksir-Bilinçli Taksir Ayrımı’ (2015) 10(1) ERÜHFHD 63-106.
• Çiftçioğlu CT, ‘Türk Ceza Kanunu’nda Taksir’ (2013) (3) Ankara Barosu Dergisi 315-338.
• Demirbaş T, Ceza Hukuku Genel Hükümler (18. Baskı, Seçkin Yayıncılık 2023).
• Demirel M, Taksirli Suç (2. Baskı, Seçkin Yayıncılık 2024).
• Doğan K, ‘Olası Kast – Bilinçli Taksir Ayrımında İçtihat Değişikliğinin Değerlendirilmesi’ (2020) 1 (64) Adalet Dergisi 331-378.
• Doğan K ve Meraklı S. Trafik Ceza Hukuku (4. Baskı, Seçkin Yayınları 2024).
• Dönmezer S ve Sahir E, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku Cilt 2 (14. Baskı, Der Yayınları 2019).
• Dülger MV, Ceza Hukuku Genel Hükümler 2. Cilt (Seçkin Yayıncılık 2023).
• Ekici-Şahin M, ‘Ceza Hukukunda Taksirsen Doğan Sorumluluk’ (Konuşma Metni) (2017) 5 (1) Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 99-108.
• Gökcan HT, ‘Ceza Hukukunda Güven İlkesi ve Trafik ve Tıp Hukukunda Uygulanması’ (2012) 38 (1-2) Yargıtay Dergisi 5-45.
• Gökcen A, ‘Taksirle Ölüme Sebebiyet Verme (m. 85)’, (2018) 4 (7) Beykent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 21-66. s
• Hafızoğulları H ve Özen M, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (12. Baskı, USA Yayınları 2019).
• Helvacı D, ‘Alkollü Araç Kullanma ve Taksir’ (2010) (1) Galatasaray Hukuk Fakültesi Dergisi (Köksal Bayraktar’a Armağan, 1. Cilt) 1425-1430.
• Karaaslan R, ‘Ölüm veya Yaralanma ile Sonuçlanan Yasadışı Araba Yarışlarının Olası Kast-Bilinçli Taksir Ayrımı ve Objektif İsnadiyet Teorisi Çerçevesinde Değerlendirilmesi’ (2019) (145) Türkiye Barolar Birliği Dergisi 203-272.
• Katoğlu T, ‘Ekip Halinde Yürütülen Faaliyetlerde Güven İlkesi ve Ceza Sorumluluğu’ (2007) (68) TBB Dergisi 29-42.
• Kaygusuz S, Yargıtay Uygulamaları Kapsamında Taksirle Öldürme, Taksirle Yaralama, Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Suçları (3. Baskı, Adalet Yayınevi 2022).
• Kaymaz S ve Gökcan HT, 5237 Sayılı Türk Ceza Kanununda Taksirle Adam Öldürme ve Yaralama Suçları (Seçkin Yayıncılık 2006).
• Keçelioğlu E, Taksirli Suçun Doğmatiği (Turhan Kitabevi, 2015).
• Koca M ve Üzülmez İ, ‘Taksirli Suçların Teorik Yapısı ve Bu Bağlamda İş Kazalarından Kaynaklanan Cezai Sorumluluğa İlişkin Değerlendirmeler’ (2020) (1) Adalet Dergisi 239-368.
• Koca M ve Üzülmez İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (16. Baskı, Seçkin Yayıncılık 2023).
• İçel, K, Ceza Hukukunda Taksirden Doğan Sübjektif Sorumluluk, (Cezaevi Matbaası, 1967).
• Murat B. Trafik Hukuku (4. Baskı Adalet Yayınevi 2011).
• Özbek VÖ ve diğerleri, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (14. Baskı, Seçkin Yayıncılık2023).
• Özen M, Ceza Hukukunda Taksir (Adalet Yayınevi 2011).
• Özgenç İ, ‘Kast-Taksir Kombinasyonları’ (1998) 6 (1-2) Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (Prof. Dr. Süleyman Arslan’a Armağan) 345-375.
• Özgenç İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (19. Baskı, Seçkin Yayınları 2023).
• Saydam M ve Öztürk N, ‘Türk Ceza Kanunu Bakımından Taksir’ (2015) 6 (23) TAAD Dergisi 135-157.
• Soyaslan D, Ceza Hukuku Genel Hükümler (8. Baskı, Yetkin Yayınları 2018).
• Taşkın OE, ‘Suç Siyaseti Tercihleriyle İtalyan Ceza Hukukunda Trafikte Öldürme Suçu’ (2019) 5 (2) AndHD 365-380.
• Topaç TH, Türk Hukukunda Taksir (Adalet Yayınevi 2013).
• Toroslu H, ‘Bilinçli Taksir Üzerine Bir Değerlendirme’(2016), (126) TBB Dergisi 96-122.
• Turhan EN, ‘Alman ve Türk Mahkeme Kararları ve Doktrin Işığında Olası Kast – Bilinçli Taksir Ayrımı’ (2020) 24 (3) Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 447-500.
• Yiğit O, ‘Taksirli Bir Suç Türü Olarak Maden Kazaları’ (2014) (4) Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi 350-410.
• Yiğit O, ‘Yargıtay Kararları Işığında Bilinçli Taksir Kavramı ve Unsurları’ (2013) (2) Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi 113-136.
• Zafer H, Ceza Hukuku Genel Hükümler TCK m. 1-75 (4. Baskı, Beta Yayınları 2015).