BİNGÖL İL MERKEZİNDEKİ 8. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN KULLANDIKLARI CÜMLE KALIPLARI

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 1, 37 - 60, 17.07.2018

Vedat Çelik , Turgut Baydar

Öz

İlkokuldan
başlayarak lise bitinceye kadar Türkçe ve Türk Dili ve Edebiyatı ders
kitaplarında Türk ve dünya edebiyatından seçme eserlerden örnek metinlere yer
verilmekte, bu metinlerle ilgili çeşitli çalışmalar / etkinlikler
yaptırılmaktadır.

Ders kitaplarına
konulan bu metinler, söz konusu her seviyedeki öğrencilerin okuyup anlama
seviyelerine göre mi seçilmiştir? Öğrenciler bu metinleri tam manasıyla okuyup
anlayıp yorumlayacak düzeydeler mi?

Tüm bu
durumların tespit edilebilmesi amacıyla 8. sınıf öğrencilerinin yazmış olduğu
100 kompozisyon çalışmasından 1678 cümle, 8. sınıf Türkçe ders kitabında yer
alan 6 metinden 548 cümle incelenerek cümlelerde kullanılan ögeler ve bu
ögelerin sayısı ile yüklemin türüne göre cümlelerin biçimleri tespit
edilmiştir. Yapılan bu tespitlerin ışığında da ders kitabında yer alan
metinlerde kullanılan cümle kalıpları ile öğrencilerin kullandıkları cümle
kalıpları karşılaştırılmıştır. Ancak bir makale sınırını aşacak böyle bir
çalışmanın tüm yönlerini burada veremeyeceğimiz için ilk olarak öğrencilerin
metinlerinden tespit edilen 400 isim cümlesinin kalıpları ve kullanım
sıklıkları eldeki yazıda dikkatlere sunulmuştur. 

Anahtar Kelimeler

: Türkçenin söz dizimi, cümle, cümle kalıpları, isim cümleleri, Bingöl

Kaynakça

• AKIN, Cüneyt (2005), “Türkiye Türkçesinde Cümlede Tümleçler”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, AKÜSBE. AKSAN, Doğan (2007), Her Yönüyle Dil, Ankara. BANGUOĞLU, Tahsin (2007), Türkçenin Grameri, 8. bs., Ankara. BAYDAR, Turgut (2006), “Türkçede Söz Diziminin Öğretimi ve Kavratılması”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, AÜSBE. BAYDAR Turgut (2008), "+DAn Ekli Özne Üzerine", Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, s.19-25. BAYDAR Turgut (2014), "Pekiştirilmiş / Pekiştirmeli Özne Üzerine", Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, s.21-32. BESEREK, Ahmet (1991), Türkçede Cümle Yapısı, 1. bs., İstanbul. BİLGEGİL, M. Kaya 1963, Türkçe Dilbilgisi, Ankara. BÖREKÇİ, Muhsine (2015), “Söz Dizim Kuramları Bağlamında Türkçe Söz Dizimi”, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, S:16, s.355-370. ÇATIKKAŞ, Atâ (2001), Örnekli ve Uygulamalı Türk Dili Kılavuzu, 3. bs., İstanbul. DAŞDEMİR, Muharrem (1995), “Tarık Buğranın Romanlarında Söz Dizimi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, AÜSBE. DAŞDEMİR, Muharrem (2000), “Dedem Korkut Kitabı’nın Söz Dizimi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, AÜSBE. DELİCE, H. İbrahim (2003), Türkçe Sözdizimi, 2. bs., İstanbul. DELİCE, H. İbrahim (2002), “Yüklem Olarak Türkçede Fiil”, CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, S:2, s.185-212. DİZDAROĞLU, Hikmet (1976), Tümcebilgisi, Ankara. EDİSKUN, Haydar (2007), Türk Dilbilgisi, 11. bs., İstanbul. ERGİN, Muharrem (1999), Türk Dil Bilgisi, İstanbul. ERKUL, Rasih (2007), Cümle ve Metin Bilgisi, 2. bs., Ankara. ESAN, Uğur (2006), “İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Yazılarındaki Söz Dizimi İle Edebi Söz Diziminin (Tarık Buğra) Karşılaştırılması (Bolvadin Örneği/Yazılı Anlatım)”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, AKÜSBE. GENCAN, Tahir Nejat (1979), Dilbilgisi, 4. bs., Ankara. GÜLENSOY, Tuncer (1994), Türkçe El Kitabı, Kayseri. GÜLERLER, Salih (edt.) (2011), Üniversiteler İçin Dil ve Anlatım, 1. bs., Ankara. HENGİRMEN, Mehmet (1997), Türkçe Dilbilgisi, 2. bs., Ankara. HATİPOĞLU, Vecihe (1972), Türkçenin Sözdizimi, Ankara. KARA, Funda (2001), “Namık Kemal’in Mektuplarında Söz Dizimi”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, AÜSBE. KARAAĞAÇ, Günay (2011), Türkçenin Söz Dizimi, 3. bs., İstanbul. KARABULUT, Hale (2006), “İlköğretim 4. Sınıf Öğrencilerinin Yazılarındaki Söz Dizimi İle Edebi Söz Diziminin (Reşat Nuri Güntekin) Karşılaştırılması (Uşak Örneği/Yazılı Anlatım)”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, AKÜSBE. KARAHAN, Leylâ (2004), Türkçede Söz Dizimi, 7. bs., Ankara. KARADÜZ, Ednan; KARADÜZ, Oğuz Eren (2003), Türk Dili: Yazılı Anlatım, Sözlü Anlatım, 1. bs., Erzurum. KORKMAZ, Zeynep (2003), Gramer Terimleri Sözlüğü, 2. bs., Ankara. KÜKEY, Mazhar (2003), Türkçenin Dilbilgisi – 2, 1. bs., Samsun. ÖZKAN, Mustafa; SEVİNÇLİ, Veysi (2009), Türkiye Türkçesi Söz Dizimi (Kelime Çözümlemeli), 2. bs., İstanbul. ŞİMŞEK, Rasim (1987), Örneklerle Türkçe Söz Dizimi, Trabzon 1987. TÜRKAN, Süleyman (2006), “İlköğretim 5. Sınıf Öğrencilerinin Yazılarındaki Söz Dizimi İle Edebi Söz Diziminin (Mustafa Necati Sepetçioğlu) Karşılaştırılması (Uşak Örneği/Yazılı Anlatım)”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi AKÜSBE. YAYLA, Hasan Kağan (2002), “Dede Korkut Kitabı Söz Dizimi Araştırması”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, ÇOMÜSBE. YİĞİT, Z. Şule (2009), “İlköğretim Türkçe 8. Sınıf Ders Kitabı’ndaki Metinler Üzerinde Cümle Çeşitlerinin İncelenmesi ve Cümle Çeşitlerinin Türkçe Öğretimi Açısından Değerlendirilmesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, NÜSBE.