MEDYANIN DÖRDÜNCÜ KUVVET ROLÜ İLE DEVLETİN İDEOLOJİK AYGITLARI ARASINDAKİ GELENEKSEL TARTIŞMAYA KURAMSAL BİR BAKIŞ

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 264 - 274, 31.12.2023

İlker Timur Burak Sancak

Öz

Medya günümüzde kamuoyu oluşturma ve oluşan kamuoyunu yönlendirme gücü ile kitleler üzerinde etkisi olan en önemli iletişim aracıdır. Öyle ki kamuoyu kavramı bugün medyasız düşünülemez hale gelmiştir. Medyanın sahip olduğu bu kritik gücünden dolayı zaman içinde ona atfedilen anlam ve yargılar farklılaşmıştır. Liberaller medyayı demokrasiye ve özgürlüğe olan katkıları yönünden ele alıp devletin temel kuvvetlerine denk tutarcasına dördüncü kuvvet olarak ele almışlardır. Marksist düşünürler ise medyanın iktidar çıkarlarına hizmet ettiğini söyleyerek, medyanın yarattığı yapay özgürlük ortamının ardında devletin bir baskı aracı olarak çalıştığını vurgulamışlardır. Bu çalışma bu yaklaşımlar etrafında medya olgusunu tartışmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Medya, Dördüncü Kuvvet, İdeolojik Aygıtlar

A THEORETICAL VIEW OF THE TRADITIONAL DEBATE BETWEEN THE FOURTH FORCE ROLE OF THE MEDIA AND THE IDEOLOGICAL DEVICES OF THE STATE

Öz

Today, the media is the most important communication tool that has an impact on the masses with its power to form and direct public opinion. So much so that the concept of public opinion has become unthinkable today without the media. Due to this critical power of the media, the meanings and judgments attributed to it have changed over time. Liberals have considered the media in terms of its contributions to democracy and freedom, and have treated it as the fourth force, as if it were equivalent to the basic forces of the state. Marxist thinkers, on the other hand, have argued that the media serves the interests of power and emphasized that behind the artificial atmosphere of freedom created by the media, the state works as an instrument of oppression. This study aims to discuss the media phenomenon around these approaches.

Anahtar Kelimeler

Media, Fourth Estate, Ideological Devices

Kaynakça

• AÇAR, O., (2022), “Althusserci Teoride ‘İdeoloji’ Kavramının Analizi: Klasik Marksist Anlayıştan Farkları ve Kapitalist Devlet Kuramındaki Rolü”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.73, ss.88-99.
• ALTHUSSER, Louis, (2000), İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, (Çev.: Mahmut Özışık), İstanbul, İletişim Yayınları.
• ARI, F., (2020), “Yerel Kalkınma ve İnovasyon”, Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.10, S.20, ss.369-381.
• ASLAN, Kemal, (2004), Haber Nasıl Okudur? Haberde İdeoloji, Söylem, İstanbul, Anahtar Kitaplar Yayınevi.
• ATABEK, N., (1996), “Kamuoyu: Basında Kamuoyu Araştırmaları”, Yeni Türkiye Dergisi, Medya Özel Sayısı, S.11, ss.864-873.
• ATABEK, N., (2002), “Kamuoyu, Medya ve Demokrasi”, Kurgu, C.19, S.1, ss.214-229.
• BAYRAMOĞLU, A., BULAÇ, A., MADRA, Ö., TALU, U., PAKER, C., ALPAY, Ş., SÖNMEZ, M., (2003), “Medyanın Krizi Krizin Medyası Medya Nereye?”, İktisat İşletme ve Finans, C.18, S.202, ss.5-45.
• BİNARK, Mutlu ve BEK, Mine Gencel, (2007), Eleştirel Medya Okuryazarlığı: Kuramsal Yaklaşımlar ve Uygulamalar, İstanbul, Kalkedon Yayınları.
• BİNGÖL, İ. & KARACA, M., (2014), “Küreselleşme, İletişim ve Haber Dengesizliği”, Atatürk İletişim Dergisi, S.7, ss.187-202.
• BREED, W., (1958), “Mass Communication and Socio-Cultural Integration”, Social Forces, C.37, S.2. ss.109-116.
• BULUNMAZ, B., (2012), “Holdingleşme Ekseninde Türk Medyasında Tekelleşme Sorunu”, Öneri Dergisi, C.9, S.36, ss.237-246.
• BURKE, Peter (2008), Bilginin Toplumsal Tarihi, (Çev: Mete Tunçay), İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• CARLYLE, Thomas, (2001), On Heroes: Hero Worship and The Heroic in History, Cambridge, Cambridge The Electric Book Company.
• ÇAVDAR, A., (2010), “Medya Neden Yolsuzlukla Mücadele Edemez?”, İş Ahlakı Dergisi, Kasım 2010, C.3, S.6, ss.47-60.
• ÇİLLİLER, Y. (2016), “Türk Siyasal Hayatında Devlet ve Hikmet-i Hükümet Geleneği”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.13, S.34, ss.416-430.
• DAVER, Bülent, (1993), Siyaset Bilimine Giriş, 5. Baskı, Ankara, Siyasal Kitabevi.
• DEVRAN, Yusuf, (2010), Haber Söylem İdeoloji, İstanbul, Başlık Yayın Grubu.
• DONOHUE, G. A., TİCHENOR, P. J., ve OLİEN, C. N., (1995), “A Guard Dog Perspective on the Role of Media”, Journal of Communication, C.45, S.2, ss.115-132.
• ERDOĞAN, İrfan (1999), Dördüncü Gücün İlettiği: Amerikan Örneği. İçinde K. Alemdar (Ed.). Medya Gücü ve Demokratik Kurumlar, (ss.33-42), İstanbul, Afa Yayınları.
• GRAMSCİ, Antonio, (1986), Hapishane Defterleri, İstanbul, Onur Yayınları.
• GÜNER, Zekai (1999), Millî Mücadele Başlarken Türk Kamuoyu, 1.Baski, Ankara, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• HEPER, Metin, (2006), Türkiye’de Devlet Geleneği, Ankara, Doğu Batı Yayıncılık.
• HİRST, P. Q., (1976), “Althusser and the Theory of İdeology”, Economy and Society, C.5, S.4, ss.385-412.
• Kasap, F., Dolunay, A., & Mırçık, A. M., (2018), “Küreselleşmenin Medya Üzerinde Etkileri: Küresel Medyaya “Sürükleniş” ”, Journal of History Culture and Art Research, C.7, S.2, ss.515-532.
• KAZANCI, M. (2002). “Althusser, İdeoloji ve İletişimin Dayanılmaz Ağırlığı”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C.57, S.1. ss.55-87.
• KEANE, John, (2010), Medya ve Demokrasi, (Çev.: H. Şahin), İstanbul, Ayrıntı Yayınları.
• MİLLİBAND, Ralph, (1969), The State in Capitalist Society, New York, Basic Books,
• MUTLU, Mustafa (2003), Vietnam’dan Körfez’e Savaşlarda Kamuoyu Oluşumu, İstanbul, Okumuş Adam Yayınları.
• ONARAN, Âlim Şerif (1984), Kamuoyu El Kitabi, İstanbul, Filiz Kitapevi.
• SWİNGEWOOD, Alan (1996), Kitle Kültürü Efsanesi, (Çev: Aykut Kansu), Ankara, Bilim ve Sanat Yayınları.
• TEMİZEL, H., (2008), “Kamuoyu Kuramları ve Kamuoyu Oluşumunda Kitle İletişim Araçları”, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, C.8, S.15, ss.126-146.
• TOPUZ, Hıfzı, (2003). II. Mahmut’tan Holdinglere Türk Basın Tarihi, İstanbul, Remzi Kitapevi.
• VAROL, S. F., (2017), “Medyanın Küreselleşmesi: Neden-Sonuç Ekseninde Bir Değerlendirme”, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, C.5, S.1, ss.399-424.
• WOOD, Ellen Meiksins, (2006), Sınıftan Kaçış - Yeni Hakiki Sosyalizm, İstanbul, Yordam.