Botanical Gardens and Arboretums as Regards to Cultural Landscapes: Three Cases from Istanbul

Year 2024, Volume: 9 Issue: 2, 928 - 949, 26.12.2024

Sümeyra Elma , Ayşe Durak , Betül Tülek , Meryem Atik

https://doi.org/10.30785/mbud.1440479

Abstract

The aim of the study is to examine Istanbul University Alfred Heilbronn Botanical Garden, Atatürk Arboretum and Nezahat Gökyiğit Botanical Garden as examples of cultural landscapes and to determine which cultural landscape criteria they reflect. Study areas were evaluated under UNESCO's criteria: World Heritage Cultural Landscape Classes, Natural and Cultural Landscape Criteria, Complementarity Criteria, and Authenticity Criteria. When the analysed areas are compared with each other according to the UNESCO Cultural Landscape Criteria, it is determined that Nezahat Gökyiğit Botanical Garden stands out with examples of cultural features among the cultural landscape criteria as a result of having two cultural landscape criteria (ii, v) as a result of the presence of Ertuğrul Monument constituting an ‘example of monumental art’ (ii) and the presence of Istanbul Mansion Garden constituting an ‘example of human settlement representing a culture’ (v). Alfred Heilbronn Botanical Garden and Atatürk Arboretum stand out with the natural features of the cultural landscape criteria.

Keywords

Atatürk Arboretum, Istanbul University Alfred Heilbronn Botanic Garden, Nezahat Gokyigit Botanic Garden, UNESCO cultural landscape criteria

Thanks

The article complies with national and international research and publication ethics. Ethics Committee approval was not required for the study.

Botanical Gardens and Arboretums as Regards to Cultural Landscapes: Three Cases from Istanbul

Abstract

Kültürel peyzaj örnekleri olarak İstanbul Üniversitesi Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi, Atatürk Arboretumu ve Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi’nin incelenerek hangi kültürel peyzaj kriterlerini yansıttıklarının belirlenmesi çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Çalışma alanları UNESCO Dünya Mirası Kültürel Peyzajları Sınıfları, Doğal ve Kültürel Peyzaj Kriterleri, Kültürel Peyzajların Tamamlayıcı Kriterleri ve Kültürel Peyzajların Özgünlük Kriterleri kapsamında incelenerek,incelenen alanlar birbiriyle karşılaştırılmıştır. İncelenen alanlar UNESCO Kültürel Peyzaj Kriterlerine göre birbiriyle kıyaslandığında Ertuğrul Anıtı’nın varlığıyla ‘’anıtsal sanat örneği’’ni teşkil etmesi (ii), İstanbul Konak Bahçesi’nin varlığıyla ‘’bir kültürü temsil eden insan yerleşimi örneği’’ni oluşturması (v) sonucu iki kültürel peyzaj kriterine (ii, v) sahip olmasıyla Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi’nin kültürel peyzaj kriterlerinden kültürel özelliğe sahip örneklerle ön plana çıktığı görülmektedir. Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi ve Atatürk Arboretumu ise Kültürel Peyzaj kriterlerinin doğal özellikleri ile ön plana çıkmıştır.

Keywords

Atatürk Arboretumu, İstanbul Üniversitesi Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi, Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi, UNESCO Kültürel Peyzaj Kriterleri.

References

• Atik, M., & Tülek, B. (2013). “Authenticity” in defining cultural heritage and landscapes. Peyzaj Mimarlığı Dergisi, 2012–2013, 9–15. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/338622804
• Atik, M., & Tülek, B. (2016). Tarihi çevre peyzajların tasarımında “Özgünlük.” In Tönük, S., Büyükmıhçı, G., Salgın, B., Seyhan Ayten, S., Ergen, Z., & Kılıç, A. (Eds.), IV. Çevre – Tasarım Kongresi Tarihi Çevrede Tasarım Bildiri Kitabı (pp. 39–48). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları.
• Aydın, Ş. S. (2006). Bartın Orman Fakültesi Aboretumu planlama ilkeleri. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 8(9), 60–67. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/barofd/issue/3405/46867
• Bayçu, G., Yazgan, M., & Üzen, E. (2013). Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi: Gizli Bahçeyi Keşfedin. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları. Retrieved from https://cdn.istanbul.edu.tr/statics/fen.istanbul.edu.tr/wp- content/uploads/2013/07/botany2013.pdf
• BGCI. (2021). Botanic Gardens and Plant Conservation International. Retrieved from https://www.bgci.org/about/botanic-gardens-and- plant-conservation/
• CNN. (2017). İstanbul'un gizli vahası: Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi. Retrieved from https://www.cnnturk.com/yasam/istanbulun-gizli- bahcesi-alfred-heilbronn-botanik-bahcesi?page=11
• Demir, S., Pouya, S., & Demirel, Ö. (2016). Bazı anı bahçelerinin peyzaj tasarım ilkeleri açısından irdelenmesi. Journal of Architectural Sciences and Applications, 1(1), 12–25. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/264426
• Ekim, E. (1991). Botanik bahçesi planlama kriterleri ve Çankaya (Ankara) botanik bahçesi örneği üzerine bir araştırma (Unpublished master’s thesis). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Üniversitesi, Ankara.
• Engelhardt, R. A., & Rumball Rogers, P. (2009). Hoi An Protocols for Best Conservation Practice in Asia. Bangkok: UNESCO Bangkok. Retrieved from https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000182617
• Erkılıç, N. H. (2019). 80 yıllık bitki habitatı: Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi. Dosya Dergisi, 43, 174–178. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/339843186_80_Yillik_Bitki_ Habitati_Alfred_Heilbronn_Botanik_Bahcesi
• Fowler, P. J. (2003). World heritage cultural landscapes 1992–2002: A review and prospect. In Cultural landscapes: The challenges of conservation (pp. 16-33). World Heritage Papers 7. Ferrara: UNESCO World Heritage Centre. Retrieved from https://whc.unesco.org/documents/publi_wh_papers_07_en.pdf
• Göçebe. (2018). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi/Sakura zamanı. Retrieved from https://www.gezipduru.com/2018/03/29/nezahat- gokyigit-botanik-bahcesi-sakura-zamani/
• Gültekin, E., & Atik, M. (2000). The Çukurova University Botanical Garden, Turkey. Botanic Garden Conservation News, 3(5), 53.
• Güner, B. H. (2006). İstanbul’daki Botanik Bahçelerinde Yetişen Türkiye Geofitlerinin Envanteri (Master's thesis). İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Retrieved from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp? id=rptCbNSK_-1zr0rk7_3gzA&no=NkPLt62UlvjVgwPJutDjPg
• Güneroğlu, N., Şahin, E. K., & Aktürk, E. (2018). Bitkilerin kültürel çağrışımları. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 3(2), 503-514. https://doi.org/10.21733/ibad.417350
• Hepcan, Ç. C., & Özkan, B. (2005). Botanik bahçelerinin kentsel dış mekanlar olarak kullanıcılara sunduğu olanakların belirlenmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 42(3), 159-170. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/zfdergi/issue/5083/69461
• Ignatieva, M. (2010). Design and future of urban biodiversity. In N. Müller, P. Werner, & J. G. Kelcey (Eds.), Urban biodiversity and design (pp. 118– 144). Blackwell Publishing Ltd. ISBN 9781444318654. Oxford. Retrieved from https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9781444318654
• Ignatieva, M. (2011). Plant material for urban landscapes in the era of globalisation: Roots, challenges and innovative solutions. In M. Richter & U. Weiland (Eds.), Applied urban ecology: A global framework (pp. 139–161). Blackwell Publishing Ltd. ISBN 9781444345025. Chichester. Retrieved from https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9781444345025
• Ignatieva, M., & Ahrné, K. (2013). Biodiverse green infrastructure for the 21st century: From “green desert” of lawns to biophilic cities. Journal of Architecture and Urbanism, 37(1), 1–9. Retrieved from https://doi.org/10.3846/20297955.2013.786284
• Istanbul Regional Directorate of Forestry, Bahcekoy Forest Management Directorate, Atatürk Arboretum. (2013). Atatürk Arboretumu [Brochure].
• Küçüker, O., & Üzen, E. (1998). İstanbul Üniversitesi botanik bahçesi. TC Çevre Bakanlığı Yayın Organı Çevre ve İnsan Dergisi, 39, 50-55.
• Küçüker, O. (2005). İÜ Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi. Bilim ve Gelecek Dergisi, 19, 73-77.
• Küçüker, O. (2011). İstanbul Üniversitesi, Fen Fakültesi Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi tarihçe ve bitki varlığı. İstanbul: Nobel Tıp Yayınevi.
• Lockwood, L., Wilson, J., Fagg, M., & Cundall, P. (2001). Botanic gardens of Australia: A guide to 80 gardens. Sydney: New Holland Publishers.
• McCracken, D. P. (1997). Gardens of empire: Botanical institutions of the Victorian British Empire. London: Continuum Intl Pub Group.
• Mitchell, N., Rössler, M., Tricaud, P., & Tricaud, M. (Eds.) (2009). World Heritage cultural landscapes: A handbook for conservation and management. World Heritage Paper No. 26 (pp. 15-31). Paris: UNESCO, World Heritage Centre. Retrieved from https://whc.unesco.org/documents/publi_wh_papers_26_en.pdf
• Müller, N., Ignatieva, M., Nilon, C. H., Werner, P., & Zipperer, W. C. (2013). Patterns and trends in urban biodiversity and landscape design. In T. Elmqvist, M. Fragkias, J. Goodness, B. Güneralp, P. J. Marcotullio, R. I. McDonald, S. Parnell, M. Schewenius, M. Sendstad, K. C. Seto, & C. Wilkinson (Eds.), Urbanization, biodiversity and ecosystem services: Challenges and opportunities: A global assessment (pp. 123-174). Dordrecht: Springer. Retrieved from https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-94-007-7088-1_10
• Müminoğlu, Y., Tahta, B. T., & Aslan, B. G. (2018). Kentsel yaşama bilimsel, görsel, rekreasyonel katkılar; botanik bahçeleri. Muş Alparslan Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 1(6), 519-528. https://doi.org/10.18586/msufbd.438103
• NGBB. (2021). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi tarihçesi – Merkez adaları – Planı. Retrieved January 10, 2022, from http://www.ngbb.org.tr
• Olkay Şengün, S. (2011). Arboretumların kuruluş nedenlerinin planlama ilkelerinin ve işlevlerinin örnekler üzerinde irdelenmesi (Master’s thesis). Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Retrieved from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Ortaçeşme, V., Yıldırım, E., & Zeğerek, P. (2020). Kentsel yeşil alanların sağladığı yararların ekonomik boyutu. In H. Altınçekiç & S. Tunçel (Eds.), İstanbul Büyükşehir Belediyesi Ağaç ve Peyzaj A.Ş. İstanbul Yeşil Alanlar Çalıştayı Kitabı (pp. 125–137). Kültür Sanat Basımevi. ISBN 978-605- 9492-58-4. Retrieved from https://agac.istanbul/images/13-06- 20225b04a74d-5c1a-4ad2-bfca-6f94a2292633.pdf
• Osipova, E., Shi, Y., Kormos, C., Shadie, P., Zwahlen, C., & Badman, T. (2014). IUCN World Heritage Outlook 2014: A conservation assessment of all natural World Heritage sites. Gland, Switzerland: IUCN. Retrieved from https://portals.iucn.org/library/sites/library/files/documents/2014-039.pdf
• Önder, S., & Konaklı, N. (2011). Konya’da botanik bahçesi planlama ilkelerinin belirlenmesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 8(2), 1-11. Retrieved January 5, 2024, from https://dergipark.org.tr/tr/pub/jotaf/issue/19042/201397
• Önder, S., & Polat, A. T. (2012). Kentsel yeşil alanların kent yaşamındaki yeri ve önemi. In Kentsel Peyzaj Alanlarının Oluşumu ve Bakım Esasları Semineri (pp. 73–96). Konya. Retrieved January 5, 2024, from https://www.researchgate.net/publication/277310689_Kentsel_Acik- Yesil_Alanlarin_Kent_Yasamindaki_Yeri_ve_Onemi
• Özarslan, M. (2003). Türk kültüründe ağaç ve orman kültü. Türkbilig/Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 4(5), 94-102. Retrieved November 21, 2023, from https://dergipark.org.tr/tr/download/article- file/989056
• Parlak, E. (2016). İstanbul’da bir botanik bahçe. Retrieved July 11, 2024, from https://www.yesilodak.com/istanbul-da-bir-botanik-bahce
• Perçin, H. (1997). Kastamonu’da botanik bahçesi planlama prensiplerinin saptanması üzerine bir araştırma. Ankara: Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları.
• Rössler, M. (2006). World heritage cultural landscapes: A UNESCO flagship programme. Landscape Research, 31(4), 333-353. https://doi.org/10.1080/01426390601004210
• Sertkaya, Ş. (1997). Bartın Orman Fakültesi Arboretumunun Kurulmasına Yönelik Bir Araştırma (Master’s thesis). Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bartın. Retrieved February 15, 2024, from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Şat, B. (2002). Doğa Koruma ve Çevre Eğitimi Açısından Arboretumların İşlevleri ve Atatürk Arboretumu (Master’s thesis). İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Retrieved February 15, 2024, from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Taylor, K. (2011). Emergence of cultural landscape concepts. In K. Taylor & J. Lennon (Eds.), Managing Cultural Landscapes (pp. 21-44). London: Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203128190
• UNESCO. (2017). Cultural landscapes history and terminology. Retrieved January 4, 2024, from http://whc.unesco.org/en/culturallandscape/#2
• UNESCO. (2024). World heritage list. Retrieved February 8, 2024, from https://whc.unesco.org/en/list/
• World Heritage Centre (WHC). (2008). Operational guidelines for the implementation of the World Heritage Convention. Paris: UNESCO World Heritage Centre. Retrieved February 8, 2024, from https://whc.unesco.org/archive/opguide08-en.pdf
• Wyman, D. (1947). The arboretums and botanical gardens of North America. Nature, 160, 775. https://doi.org/10.1038/160775e0
• Yaltırık, F. (1988). Atatürk Arboretumu. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri A, 38(2), 30-53.
• Yener, D. (2021). Türkiye’deki tabiat parklarının rekreasyonel açıdan analizi. Eurasian Journal of Forest Science, 9(3), 122-133. https://doi.org/10.31195/ejejfs.1002729
• Yılmaz, E. (2017). İstanbul Üniversitesi Alfred Heilbronn Botanik Bahçesinin Odunsu Bitkileri Üzerinde Morfolojik ve Sistematik Araştırmalar (Master’s thesis). İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Retrieved February 15, 2024, from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Yuqi, Y., Ignatieva, M. İ., & Gaynor, A. (2022). Design and conservation strategies for urban biodiversity in Australian Botanic Gardens. Landscape Architecture, 29(1), 34-48. https://doi.org/10.14085/j.fjyl.2022.01.0034.15