Kültürel Miras Alanlarında Dijital Belgeleme: Trabzon Ortahisar Örneği

Year 2025, Volume: 10 Issue: 1, 394 - 416, 28.07.2025

Tuna Kan , Gülhan Benli

https://doi.org/10.30785/mbud.1604365

Abstract

Tarihi alanlardaki korumaya ilişkin yaklaşımlar uluslararası kapsamda kabul edilen ilkelerle belirlenmektedir. Bu ilkeler korunması gerekli kültürel mirasın somut ve somut olmayan değerleriyle bir bütün olarak tanımlarken, koruma eylemlerini de bütüncül, katılımcı ve sürekliliği olan bir boyuta taşımıştır. Trabzon’un günümüzde merkez ilçesi konumunda olan Ortahisar kentin en eski yerleşim alanlarından biridir. 1985 yılında I ve II nolu iki sit alanı olarak tescillenen alan için 1986 yılında koruma amaçlı imar planı yapılmıştır. Bu çalışmada Trabzon Ortahisar Sit Alanında 2012 yılında yapılan belgeleme çalışmaları incelenmekte, kullanılan teknik, ekipman ve iş süreçleri ile elde edilen sonuç ürünler paylaşılmaktadır. Trabzon Ortahisar sit alanında yapılan Yenileme Alanı Avan Projesi kapsamında yapılan belgeleme çalışmaları, dijital metotlar üzerinden incelenmiştir. Bu kapsamda sokak halihazır ölçümleri ve sokak siluetlerinin belgeleme çalışmaları, kullanılan teknoloji, iş akışı, verilerin değerlendirilmesi ve sonuç ürünler üzerinden ele alınmıştır.

Keywords

Kültürel miras , sayısal belgeleme , koruma , lazer tarama , modelleme

Digital Documentation in Cultural Heritage Sites; A Case Study in Ortahisar Trabzon

Abstract

The determination of approaches to conservation on historical sites is based on the principles that have been accepted on an international level. While these principles define the tangible and intangible values of the cultural heritage to be protected as a whole, they have also brought conservation actions to a holistic, participatory and continuous dimension. The initial and most delicate phase of the conservation process, which commences with registration and identification, is the documentation stage. Over time, techniques related to documentation have evolved, with traditional measurement methods being superseded by digital methods. These methods, which provide rapid, precise data in original coordinates, constitute a crucial foundation for research conducted in protected areas. Ortahisar, currently the central district of Trabzon, is one of the oldest settlements in the city. The area was designated as two protected zones, designated I and II, in 1985, and a conservation plan was prepared in 1986. In this study, the documentation work carried out in the Trabzon Ortahisar Protected Area in 2012 is examined, and the techniques, equipment and work processes used, and the final products obtained, are shared.

Keywords

Cultural heritage , digital documentation , conservation , laser scanning , modelling

References

• Akçam Ergin, I. D. (2023). Digital Approach in Conservation of Heritage: 3D Virtual Reconstruction Applications in Ancient Cities. Journal of Architectural Sciences and Applications, 8(2), 969-987. doi: https://doi.org/10.30785/mbud.1312738
• Aysu, M. E. (1977). Eski Kent Mekanlarını Düzenleme İlkeleri. İstanbul:İstanbul Devlet Mühendislik ve Mimarlık Yayınevi.
• Benli, G. & Kan T. (2023). Trabzon Ortahisar traditional houses exemplifying urban identity components,
• Proceedings Of The 3rd International Civil Engineering & Architecture Conference, 12–14 October, pp. 311-325, DOI 10.31462/icearc.2023.ccch363, ISBN: 978-605-81854-8-7, Karadeniz Technical University, Trabzon, Türkiye.
• Bimtaş, (2013). Trabzon Yenileme Alanı Dahilinde I ve II No’lu Sit Alanının irdelenmesi, Mevcut Halihazır Haritanın Güncellenmesi, Yenileme Alanı Bütününde Kentsel Tasarım Avan Projelerin Hazırlanması, 3‐Boyutlu Mevcut Durum ve Tasarıma Yönelik Kent Modelinin Üretimi, Bir (1) Adet Kültür Varlığı Yapı ile Cumhuriyet Dönemi Eski Valilik Binasının Rölöve, Restitüsyon ve Restorasyon Projesi ve Raporları”, I.B.B., Istanbul.
• Duran, Z. & Toz, G. (2003). Tarihi Eserlerin Fotogrametrik Olarak Belgelenmesi ve Coğrafi Bilgi Sistemine Aktarılması, İTU dergisi, 2 (6), 19-30.
• Düzova, M. A. (2007). Kentsel Tasarım Projelerinin Bilgisayar Ortamında Sunum Tekniklerinin Bağdat Caddesi Örneğinde İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi, Istanbul.
• Fortenberry, B. (2019). Digital Documentation in Historic Preservation Education and Research, UMP067_Preservation_ff.indd 81, Access Address (12.12.2024): Digital-Documentation-in-Preservation- Education-and-Research-Prospects-and-Perils.pdf (researchgate.net)
• Hassani, F. (2015). Documentatıon of cultural heritage techniques, potentials and constraints The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, Volume XL-5/W7, 2015 25th International CIPA Symposium, 31 August– 04 September 2015, Taipei, Taiwan.
• ICOMOS. (1964). Venice Charter. Access Address (05.09.2024): https://www.icomos.org/en/participer/179- articles-en-francais/ressources/charters-and-standards/157-thevenice-charter
• ICOMOS. (1993). Guidelines for Education and Trainning in the Conservation of Monuments Ensembles ans Sites. Access Address (05.09.2024): https://www.icomos.org/en/charters-and-texts/179-articles-en- francais/ressources/charters-and-standards/187-guidelines-for-education-and-training-in-the- conservation-of-monuments-ensembles-and-sites
• ICOMOS .(1996). Prıncıples For The Recordıng Of Monuments, Groups Of Buıldıngs And Sıtes. Access Address (10.09.2024): www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_en0057762001587380182.pdf
• ICOMOS. (1999). Burra Regulation. Access Address (20.12.2024): https://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0464062001536913566.pdf
• Kersten, T. (2006). “Combination and Comparison of Digital Photogrammetry and Terrestrial Laser Scanning for the Generation of Virtual Models in Cultural Heritage Applications”.
• Özen H., Tuluk Ö. İ., Engin, H. E., Düzenli, H.İ., Sümerkan, M.R., Tutkun, M., Demirkaya, F.Ü. & Keleş, S. (2010). Trabzon
• Kent İçi Kültür Varlıkları Envanteri, T.C. Trabzon Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Press, ISBN 978-605-378- 886-7, Trabzon.
• Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. (1982). Dünya Mirası Sözleşmesi. Access Address (01.09.2024):https: //teftis.ktb.gov.tr/TR-263665/dunya-kulturel-ve-dogal-mirasin-korunmasi- sozlesmesi.html
• Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. (1983). 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu. Access Address (20.11.2024): www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2863.pdf
• Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. (2024). Tek Yapı Ölçeğinde Rölöve, Restitüsyon Ve Restorasyon Projeleri Teknik Şartnamesi. Access Address (20.12.2024): https://teftis.ktb.gov.tr/TR-264597/tek- yapi-olceginde-rolove-restitusyon-ve-restorasyon-projeleri-teknik-sartnamesi.html
• Trabzon I and II Site Conservation Plan. (1989).Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu, 1986/ 334, Trabzon.