DİJİTAL ÇAĞIN TEKNOLOJİSİ BLOKZİNCİR VE KRİPTO PARALAR: ULUSAL MEVZUAT VE ULUSLARARASI STANDARTLAR ÇERÇEVESİNDE MALİ YÖNDEN DEĞERLENDİRME

Yıl 2020, Cilt: 20 Sayı: 60, 57 - 74, 08.06.2020

Fatma Özkul , Ece Baş

Öz

Finansal piyasaların gün geçtikçe daha teknolojik hale gelmesiyle paranın mülkiyeti ve hareketleri bankalar aracılığıyla elektronik ortama taşınmıştır. Gelişen teknolojiler ile birlikte gündelik hayatımızda yer alan ödemeler, para transferleri ve ticari işlemler, dijital ortamda hızlı ve güvenilir bir şekilde gerçekleştirilmektedir. Kripto para birimleri, bu teknolojik gelişmelerin sağladığı katma değerlerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. 2008 yılında ilk kez adı duyulan ve küresel anlamda kabul gören Bitcoin’in ardından sayısı binleri bulan yeni kripto para birimleri ortaya çıkmıştır.
Doğudan batıya tüm ülkelerin gündeminde olan blokzincir(blockchain) teknolojisi ve kripto paralar konusu, her geçen gün ülkelerin yaptığı çeşitli düzenlemelerle ilgi odağı haline gelmiştir. Aynı şekilde ülkemizde de bu konu 11. Kalkınma Planı’nda yer alarak, yakın bir gelecekte “blokzincir tabanlı dijital Merkez Bankası parasının uygulamaya konulacağı” maddesi yer almıştır.
Bu çalışmada, mimarisi blokzincir teknolojisi olan kripto paraların genel özellikleri, itibari paradan farkı ve madencilik boyutu ele alınmıştır. Ülkemizde kripto paraların alım-satım işlemleri, mülkiyeti, finansal tablolarda sunumu, elde edilecek gelirin vergilendirilmesi ve beraberinde getirdiği birçok konu yasal düzenlemeleri beklemektedir. Bu bağlamda, kripto paralarla ilgili yapılacak düzenlemelere ve konunun ilgililerine ışık tutması açısından ulusal mevzuat ile uluslararası finansal raporlama standartları (UFRS) çerçevesinde muhasebeleştirme ve vergilendirme yaklaşımlarına yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Blokzincir Teknolojisi, Kripto para, Muhasebe, UFRS, Vergi

Kaynakça

• Alper İ. Ve İnci S. (2018), Bitcoin Devrimi (Değişen Dünya Ekonomisinde Kripto Para Sistemi, Blockchain, Altcoinler), Elma Yayınları, Ankara
• Ammaous, S. (2016), “Can cryptocurrencies fulfil the functions of money?”, https://goo.gl/Gkr1E2, Erişim tarihi 15.05.2019
• Avrupa Merkez Bankası (European Central Bank). 01.10.2012. [Çevrim-içi:https://www.ecb.europa.eu /pub/pdf/other/virtualcurrencyschemes201210en.pdf] Erişim Tarihi:16.05.2019
• Avrupa Bankacılık Otoritesi (2019), https://eba.europa.eu/eba-reports-on-crypto-assets, Erişim Tarihi: 22.05.2019
• ÇARKACIOĞLU, A. (2016), “Kripto-Para Bitcoin”, https://goo.gl/MeEi6Q, (17.05.2019). sayfa sayısı 14
• Derleyen ALP İDA, Bitcoin Hakkında Güncel Herşey, Bilim Gezegen Yayınları, İstanbul, sayfa sayısı 44 45
• Dizkırıcı, A.S. Ve Gökgöz A. (2018), “Kripto Para Birimleri ve Türkiye’de Bitcoin Muhasebesi”, Journal of Accounting Finance and Auditing Studies (JAFAS) Cilt 4 sayı 2, sayfa sayısı 92- 105.
• Ernst&Young (2019), “Accounting for crypto-assets”, https://www.ey.com/Publication/vwLUAssets/ey-apply-accounting-holders-of-crypto-assets-updated-september2019/$FILE/ey-apply-accounting-holders-of-crypto-assets-updated-september2019.pdf, Erişim Tarihi: 01.09.2019
• Ertaş, B.L.(2018), “Kripto Para Kavramı ve Türk Vergi Sistemindeki Yeri,” https://medium.com/@leventertasan/kripto-para-kavram%C4%B1-ve-t%C3%BCrk-vergi-sistemindeki-yeri-6d422e3d8842, Erişim tarihi 16.05.2019.
• FCA (2019), FCA proposes ban on cryptocurrency products, https://www.theguardian.com/technology/2019/jul/03/fca-proposes-ban-on-cryptocurrency-products, Erişim tarihi 16.05.2019.
• GIB (2019), Gelir Vergisi Kanunu, Madde 37 :Ticari Kazancın Tarifi, https://www.gib.gov.tr/gibmevzuat, Erişim tarihi 17.05.2019
• Gökgöz, A. (2018). “Sağlık İşletmeleri Muhasebesi (Hastane Muhasebesi)” Bursa: Ekin Yayınları.
• Gümüş, O.T., Sezer D., Aydın, M.S. (2018), “Elektronik Ödeme Sistemleri E- Ticaret ve Sanal Paraların Muhasebe Kaydı”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl:6 Sayı:72 Haziran 2018 sayfa sayısı 166 178.
• GÜNAY, H.F. ve Kargı V. (2018), “Kripto Paranın Vergilendirilmesi Fikrinin Mali Yönden Değerlendirilmesi”, journal life of economics, e ıssn 2148-4139 cilt 5 sayı 3 temmuz 2018,sayfa sayısı 60-69.
• Güven, V. ve Şahingöz, E. (2018). Blokzincir Kripto Paralar Bitcoin (2 b.). İstanbul: Kronik Kitap. S 64
• IFRS, Holding of Cryptocurrencies (2019), https://www.ifrs.org/projects/2019/holdings-of-cryptocurrencies/, Erişim tarihi 01.07.2019.
• Kaya, Süleyman (2018), “Kripto Para Birimleri ve Fıkhi Açıdan Değerlendirilmesi”, İslam Ekonomisi ve Finansı Uygulama ve Araştırma Merkezi, https://goo.gl/qDcbPw, Erişim tarihi 16.05.2019, sayfa sayısı 12
• KGK (2019), Finansal Araçlar Standardı, https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/DynamicContentFiles/T%C3%BCrkiye%20Muhasebe%20Standartlar%C4%B1/TMSTFRS2018Seti/TMS/TMS_32_2018.pdf, Erişim tarihi 16.05.2019.
• Kızıl C., Hanişoğlu G.S., Aslan T. (2019), Kripto Paraların Finansal Piyasalara Etkisi ve Muhasebeleştirilmesi, Ekin Yayınları,Ankara.
• KUMAR, Aaron ve SMITH, Christie (2017), “Crypto-currencies – An introduction to not-so-funny moneys”, Reserve Bank of New Zealand Analytical Notes, AN 2017/07. Sayfa sayısı 32
• Mercan E. Ve Sayın K.Ş. (2018), “Kripto Para Birimleri: Vergilendirilmesi Ve Dünyadaki Uygulamaları”, Journal Of Socıal And Humanıtıes Scıences Research, 2018, Vol:5 / Issue:20, sayfa sayısı 701-711
• Nakamoto, S. (2008), Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System, https://bitcoin.org/bitcoin.pdf, Erişim tarihi 16.05.2019.
• Nebil, F.S. (2018), “Bitcoin ve Kripto Paralar”, Pusula Yayıncılık, İstanbul.
• O'Sullivan, A. ve Sheffrin, S. (2003). Economics: Principles in Action. New Jersey.
• Parasız, İ. (1992), “Para Banka ve Finansal Piyasalar”, Dördüncü Baskı, Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları.
• Piyasa Değeri Açısından En Çok Kullanılan 10 Kripto Para Birimi, (2019), https://coinmarketcap.com/all/views/all/ Erişim Tarihi:16.05.2019
• Raiborn, C. ve Sivitanides, ,M. (2015), “Accounting Issues Related to Bitcoins”, The Journal of Corporate Accounting Finance, January/February, sayfa sayısı 25-34.
• Şahin, O. N. (2018), TMS &TFRS Işığında Muhasebe,Vergi ve Denetim Açısından Bitcoin ve Diğer Kripto Para Birimleri, Muhasebe ve Bilim Dergisi Aralık 2018,20 (4), 898-923.
• SPK (2019), Sermaye Piyasası Kanunu, https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6362.pdf, Erişim tarihi 17.05.2019
• Swan, M (2015), “Blockchain: Blueprint For A New Economy”, O’reilley Media Inc, First Release, Sebastapol.
• Taxation of Cryptocurrencies in Europe Report (2019), https://cryptoresearch.report/crypto-research/taxation-cryptocurrencies-europe/, Erişim tarihi 16.05.2019.
• Token (2019), https://medium.com/@sdogantekin/token-ve-ico-kelime-da%C4%9Farc%C4%B1%C4%9F%C4%B1m%C4%B1z%C4%B1n-yeni-%C3%BCyeleri-3b257b7b113f, Erişim Tarihi 14.07.2019
• Türkyılmaz, T. (2019), Kripto Para Kaynaklı Kazançlarda Vergileme, https://www.vergidegundem.com//makale?categoryName=Vergide&publicationNumber=1&publicationYear=2018&publicationId=4739474, , Erişim Tarihi 23.05.2019
• Üzer B. (2017), SANAL PARA BİRİMLERİ, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Ödeme Sistemleri Genel Müdürlüğü Ankara, Eylül 2017, Uzmanlk Yeterlilik Tezi.
• Vigna, P. ve Casey M. J. ( 2017), “Kripto Para Çağı”, Çeviri A. Atav, Buzdağı Yayınlar, Ankara
• Vergi Usul Kanunu (VUK) 280.Madde, https://gib.gov.tr/gibmevzuat, Erişim Tarihi 23.05.2019
• Yılmaz, G. Ve Koç, T.S. (2019), “Kripto Para Alım Satımı ve Madenciliği Faaliyetlerinin Vergilendirilmesi Üzerine Bir Tespit ve Öneri,” Vergi Sorunları Dergisi, Sayı 364, Ocak 2019 Yıl 42, ISSN 1300-8951, sayfa sayısı 23 42.
• Yüksel, A. (2015), Elektronik Para, Sanal Para, Bitcoin ve Linden Doları’na Hukuki Bir Bakış, İÜHFM C.LXXIII, sayfa sayısı 173-220. 1567 sayılı Kanun (2019), www.mevzuat.gov.tr › MevzuatMetin › 1.3.1567.doc, Erişim Tarihi 23.05.2019
• DİJİTAL PARA ARZI (INITIAL COIN OFFERING - "ICO"), http://www.mondaq.com/turkey/x/779004/Financial+Services/Sermaye+piyasas+kurulu+ve+bankaclk+dzenleme+ve+denetleme+kurulu+grleri+nda+dijital+para+arz+Initial+Coin+OfferingICO, Erişim Tarihi 23.05.2019
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji Ve Bütçe Başkanlığı’nın yayınladığı 11. Kalkınma Planı (2019), http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/07/OnbirinciKalkinmaPlani.pdf