MESLEK ETİĞİ VE MUHASEBE MESLEK ELEMANLARININ ETİK İLKELERE DUYARLILIK DÜZEYİNİN ARAŞTIRILMASI

Yıl 2005, Sayı: 15, 107 - 124, 01.05.2005

Erdal Özkol Dündar Kök Muhsin Çelik Seçkin Gönen

Öz

Bu çalışmada, Türkiye’de, İzmir Serbest Muhasebeci Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler Odası’na kayıtlıolarak faaliyet gösteren muhasebe meslek elemanlarının, ulusal ve uluslararası meslek kuruluşlarınca belirlenenetik ilkelere duyarlılık düzeyi araştırılmıştır.Veri toplama yöntemi olarak anket çalışması tercih edilmiş olup örnek kütle 67 Serbest Muhasebeci ve SerbestMuhasebeci Mali Müşavir ’den oluşmaktadır. Araştırmanın değişkenleri, TÜRMOB tarafından tanımlanan etikilkelerden oluşmaktadır ve ulaşılan veriler istatistiksel olarak analiz edilmektedir.Araştırma sonuçları, cinsiyet, meslek unvanı ve mesleki deneyim kriterleri açısından meslek elemanlarının etikilkelere duyarlılık düzeylerinde anlamlı bir farklılık oluşmadığını göstermiştir. Bununla birlikte etik ilkelerin boyutları arasında anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuca bağlı olarak yapılan regresyon analizindebağımsızlık ve haksız rekabet boyutlarını en iyi tahminleyen boyutun mesleki bilgi ve yeterlilik olduğu tespitedilmiştir

Anahtar Kelimeler

Etik, Etik İlkeler, Meslek Etiği, Muhasebe Mesleği

PROFESSIONAL ETHICS AND THE RESEARCH OF SENSITIVITY LEVEL OF THE ACCOUN- TING PROFESSION STAFFS TO ETHICAL PRINCIPLES

Öz

In this study, sensitivity level of accounting profession staff, active in İzmir, to ethical principals determined bythe national and international associations is examined.As data collection, questionnaire method has been preferred and sample has been formed of 67 accountants.The variables of the research consist of ethical principles that are identified by Union of Chambers of Certified Public Accountants of Turkey TÜRMOB , and received data are analyzed statistically.The results of the research has been showed that there is no significant difference between the members’ tendency level to ethical principles according to gender, professional title and business experience criteria. And also it is determined that there is significant relationship between the dimensions of ethical principles. In the regression analysis performed related with this result, it is determined that the best predictor of independence andunfair competition dimensions are professional knowledge and sufficiency

Anahtar Kelimeler

Ethics, Ethical Principles, Professional Ethics, Accounting Profession

Kaynakça

• ACAR, Durmuş ve Nilüfer TETİK, Tekdüzen Hesap Planına Uygun Genel Muhasebe, Süleyman Demirel Üniversitesi Yayını, Isparta, 1999.
• AKBULUT, Yıldız, “Meslek Ahlakı Kriterleri ve Muhasebe Mesleği Üzerine Bir Araştırma”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt:1, Sayı:1,1999.
• ARAS Güler ve Alövsat MÜSLÜMOV, Türkiye’de Muhasebe ve Finansal Yönetim Uygulamalarında Etik Dav- ranışları Etkileyen Faktörlerin Analizi, Türkiye 21. Muhasebe Eğitimi Sempozyumu, Muhasebe Uygulamala- rında Etik ve Kamuyu Aydınlatma, Bodrum-Muğla, 2002.
• BAYRAK, Sabahat, İş Ahlakı ve Sosyal Sorumluluk, Beta Yayınları, İstanbul, 2001.
• CİVELEK A. Mehmet ve M. Banu DURUKAN. “Günümüz Koşullarında Muhasebe Mesleği ve Meslek Ah- lakı”, Türkiye 3. Muhasebe Denetimi Sempozyumu, ISMMMO Yayınları, Yayın No:20, İstanbul, 1998.
• ELIAS, Rafik Z., “The Impact of Corporate Ethical Values on Perceptions of Earnings Management”, Manage- rial Auditing Journal, Vol.19, No.1, 2004.
• HELLERSTEIN, Rebeca, “Accounting Ethics”, Regional Review, Vol:5, Issue:3, Summer 1995.
• İŞSEVEROĞLU, Gülsün, “Meslek Ahlakı”, http://www.isguc.org/gissever1.htm. JOSEPHSON, Michael, “Teaching Ethical Decision Making and Principled Reasoning”, Business Ethics Rea- dings and Cases in Corporate Morality, Ed. W. Michael Hoffman ve Robert E. Frederick, 3. Baskı, Mc Graw Hill, New York, 1995.
• MOIZER, P, “An Ethical Approach to the Ethics Faced by Auditors”, Critical Perspectives On Accounting, Vol. 6 No.5, 1995.
• MUGAN, Can Şımga, “Ahlak, Toplumsal ve Kişisel Değerler: Muhasebe Mesleği ve Eğitimi Üzerindeki Etkile- ri”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt 1, Sayı:2, 1999.
• PEKDEMİR, Recep, Muhasebe Mesleğinde Uzmanlaşma, İstanbul Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler Odası Yayınları, Yayın No:27, İstanbul,1999.
• PREUSS, L. “On Ethical Theory in Accounting” Managerial Accounting Journal, Vol; 13, 1998.
• “Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Ve Yeminli Mali Müşavirlik Meslek Ahlakı Ku- ralları ile İlgili Mecburi Meslek Kararı”, Resmi Gazete, 18.10.2001 Tarih 24557 Sayı.
• SELİMOĞLU, Seval Kardeş, “Muhasebede Meslek Ahlakı (Etik) Yaklaşımı”, Türkiye 3. Muhasebe Deneti- mi Sempozyumu, İSMMO Yayınları, Yayın No:20, Alanya, 1997.
• SHAFER, William E., Roselyn E. Moris, Alice A. Ketchand, “Effects of Personal Values on Auditors’ Ethical Decisions”, Accounting, Auditing & Accountability Journal, Vol. 14 No.3. 2001.
• SIEGEL, P. H., O’ SHAUGHNESSY, J., RIGSBY, J.T., “ A Reexamination of the Journal Auditors’ Code of Et- hics”, Journal of Business Ethics, Vol. 14, 1995.
• SOLOMON, Robert, Moralty and the Good Life, Mc Graw-Hill, New York, 1984.
• SÖZBİLİR Naciye ve Tekin YENİGÜN, “Muhasebe Mesleğinde Etik”, 20. Türkiye Muhasebe Eğitimi Sempoz- yumu, Muhasebe Eğitiminde Yeni Ufuklar, Antalya, 2001.
• VINTEN, G. “Business Ethics: Busybody or Corporate Conscience?” Manageriel Auditing Journal, Vol. 5, No.2, 1990.
• YAZICI, Mehmet, “Bağımsız Muhasebe ve Denetleme Mesleği Üzerine Araştırma”, Yüksek Ticaret Mezun- ları Derneği Yayını, İstanbul, 1986.
• YILDIRIM Oya ve Yusuf ÇUKACI, “Muhasebe Sürecinde Kamuyu Aydınlatma Açısından Muhasebe Meslek Elemanın Davranışlarında Etik Boyutu ve İzmir İlinde Bir Uygulama”, Türkiye 21. Muhasebe Eğitimi Sempoz- yumu, Muhasebe Uygulamalarında Etik ve Kamuyu Aydınlatma, Bodrum-Muğla, 2002.
• ZİEGENFUSS, Douglas E., Otto B. Martinson, “The IMA Code of Ethics and IMA Members’ Ethical Percepti- on and Judgement”, Managerial Auditing Journal, Vol.17, No.4, 2002. http://www.iep.utm.edu/d/duties.htm http://www.turmob.org.tr/uluslararasi/IFAC.doc