İÇ KONTROL SİSTEMİNİN ETKİNLİĞİ ARTTIRMADA BİLGİ İFŞASI MODELİNİN KURULMASI

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 55, 15 - 24, 01.10.2018

Gülümser Ünkaya Günay Deniz Dursun

Öz

Küresel dünyada yaşanan muhasebe skandalları sonucu, işletmeler için denetim ve kontrol faaliyetleri daha da önemli bir hale gelmiştir. Hata ve hileleri önleme, maliyetleri düşürme, verimliliği arttırma amacı ile kurulan iç kontrol sistemleri, işletmelerin varlıklarını korumada, doğru ve güvenilir finansal raporlama yapmalarını sağlamada, birçok işletme için zorunluluk olarak karşımıza çıkmaktadır. İç kontrol sisteminin kurulması kamu yararını ilgilendiren işletmeler için Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu kapsamında zorunlu olsa da etkinliğinin sağlanması konusunda uygulamada yaşanan sorunların çözümü adına bilgi ifşa modelinin kurulmasının şekil ve şartları bu makalede önerilmeye çalışılmaktadır. İşletmelerde yaşanan yasal olmayan ve etik olmayan davranışların ortaya çıkarılması olarak bilinen bilgi ifşasının, işletmenin iç kontrol sisteminin etkinliğini arttırmada kullanılması ve kolay uygulanabilir olması için örnek bir model üzerinde durulmuştur

Anahtar Kelimeler

İç Kontrol, Bilgi İfşası, Etik

ESTABLISHMENT OF WHISTLEBLOWING MODEL IN INCREASING THE EFFECTIVE- NESS OF THE INTERNAL CONTROL SYSTEM

Öz

As a result of the global accounting scandals, auditing and control activities for enterprises have become even more important. Internal control systems established to prevent errors and irregularities, reduce costs, and increase productivity, has become a necessity in the provision of accurate and reliable financial reporting in order to protect the assets of the enterprises. However, the internal control system has not been employed effectively, even though it is obligatory for the enterprises concerned with the public interest within the scope of the Public Financial Management and Control Law and Turkish Commercial Code. In this article, the terms and conditions of the establishment of the whistleblowing model is introduced for the solutions of the problems encountered in the application and effectiveness of the internal control system, although, are proposed. The model focuses on a sample so that the uncovering of unethical behavior in business, legal and known as whistleblowing can be used to increase the effectiveness of the entity’s internal control system

Anahtar Kelimeler

Internal Control, Whistleblowing, Ethic

Kaynakça

• Association of Certified Fraud Examiners. 2012. Report To The Natıons On Occupatıonal Fraud And Abuse. https://www.acfe.com/uploadedFiles/ACFE_Website/Content/rttn/2012-report-to-nations.pdf (Erişim Tarihi: 10.01.2018)
• Association of Certified Fraud Examiners. 2016. Report To The Natıons On Occupatıonal Fraud And Abuse. http://www.acfe.com/rttn2016/docs/2016-report-to-the-nations.pdf (Erişim Tarihi: 10.01.2018)
• Budak, G. Budak, G. (2004), İşletme Yönetimi, Barış Yayınları, İzmir.
• Güredin, E. (2014), Denetim ve Güvence Hizmetleri, Türkmen Kitabevi, İstanbul.
• Hersh, M.A. (2002). Whistleblowers-Heroes or Traıtors?: Individual And Collective Responsıbılıty For Ethıcal Behavıour, Annual Reviews in Control, 26, 243-262.
• Kamu Gözetim Kurumu, Finansal Raporlamaya İlişkin Kavramsal Çerçeve, http://kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/DynamicContentFiles/T%C3%BCrkiye%20Muhasebe%20Standartlar%C4%B1/TMSTFRS2018Seti/Finansal%20Raporlamaya%20%C4%B0li%C5%9Fkin%20Kavramsal%20 %C3%87er%C3%A7eve/K%C3%87_2018.pdf (Erişim Tarihi: 19.01.2018)
• Kehinde, F. H. ve Osagie O. U. I. (2017), Effective Whistle-blowing Mechanism and Audit Committee in Nigerian Banking Sector, Journal of Business and Management Sciences, Vol. 5, No. 1, 18-26 http://pubs.sciepub.com/ jbms/5/1/3/index.html (Erişim Tarihi: 15.01.2017)
• Mercan, N. Altınay, A. ve Aksanyar, Y. (2012), Whistleblowing (Bilgi İfşası, İhbar) ve Yolsuzlukla Mücadelede İç Denetimin Değişen ve Gelişen Rolü, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(2).
• Mucuk, İ. (2008), Modern İşletmecilik, Türkmen Kitabevi, İstanbul.
• Near, J.P. ve Miceli, M.P. (1985), Organizational Dissidence: The Case of Whistle-Blowing, Journal of Business Ethics, https://link.springer.com/content/pdf/10.1007%2FBF00382668.pdf (Erişim Tarihi: 05.10.2017)
• Park, H. Blenkinsopp, J. Oktem, M.K. ve Ömürgönülşen, U. (2008), Cultural Orientation and Attitudes Toward Different Forms of Whistleblowing: A Comparison of South Korea, Turkey, and the U.K. Journal of Business Ethics, 82.
• Pickett, K. H. S. (2003), The Internal Auditing Handbook, Publication Data, UK. The Institute of Internal Auditors – IIA, https://na.theiia.org/translations/PublicDocuments/IPPF-Standards-2017-Turkish.pdf (Erişim Tarihi: 25.01.2017)
• Uyar, Süleyman ve Yelgen, Esin (2015), “Bilgi İfşası (Whistleblowing) Ve Denetim”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Cilt:13 Sayı:1, Ocak, 85-106.
• 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5018.pdf (Erişim Tarihi: 17.10.2017)
• 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6102.pdf (Erişim Tarihi: 23.09.2017)