EGEMENLİK (HÂKİMİYET), HALK EGEMENLİĞİ VE MİLLİ EGEMENLİK TARTIŞMALARI VE EGEMENLİK ANLAYIŞINDA ESASLI DÖNÜŞÜM

Year 2015, Issue: 6, 311 - 361, 15.01.2016

Yrd. Doç. Dr. Adnan Küçük

Abstract

Modern manada devletin ilk ortaya çıktığı dönemlerden bu günlere gelinceye
değin, egemenlik ve siyasi iktidar merkezi konuma sahip kavram olmuştur.
Egemenliğin dönem içerisinde İlahî temelli olanından beşeri temelli olanına
kadar çeşitli türleri ortaya çıkmıştır. Beşerî egemenlik teorileri içerisinde
öne çıkan iki tür mevcuttur; bunlar: halk egemenliği ve millî egemenlik teorileridir.
Bu iki egemenlik teorisinin, ilk ortaya çıktığı dönemlerle günümüzde
arz ettiği mana ve uygulamaların büyük ölçüde farklılık arz ettiği görülmektedir.
Özellikle son iki yüz yıl içerisinde ortaya çıkan, anayasacılık düşüncesi,
hukuk devleti, anayasal devlet, anayasal demokrasi, küreselleşme, insan
hakları vb. alanlardaki gelişmeler, bu iki beşeri egemenlik teorisinde önemli
dönüşümlerin yaşanması neticesini ortaya çıkarmıştır. Günümüz şartlarında
bir devletin hem sınırsız ve mutlak bir egemenliğe sahip olduğunu hem de
demokratik hukuk devleti olduğunu söyleyebilmek mümkün değildir. Artık
aynı zamanda hukuk devleti olan bir demokratik devlet, sınırlı bir devlettir;
azınlıkların hakları çoğunluk iradesi karşısında teminat altındadır.
Anahtar Kelimeler: Egemenlik, halk egemenliği, milli egemenlik, genel
irade, çoğunlukçu demokrasi, çoğunluk istibdadı.

Keywords

Egemenlik, halk egemenliği, milli egemenlik, genel irade, çoğunlukçu demokrasi, çoğunluk istibdadı

References

• - Adalet Bakanlığı Yayın İşleri Daire Başkanlığı, Avrupa Birliği Üyesi
• Bazı Ülkelerin Anayasaları, Adalet Bakanlığı y., Ankara, 2011.
• - AĞAOĞULLARI, Mehmet Ali, Ulus-Devlet ya da Halkın Egemenliği,
• İmge Kitabevi, İstanbul,
• -
• - AĞAOĞULLARI Mehmet Ali, (ed.), Sokrates’ten Jakobenlere Batıda Siyasal
• Düşünceler, İletişim y., İstanbul, 2011.
• - AKAD, Mehmet & VURAL DİNÇKOL, Bihterin & BULUT, Nihat, Genel
• Kamu Hukuku, 10. B., Der y., İstanbul, 2014.
• - AKAL, Cemal Bali, Sivil Toplumun Tanrısı, 2. B., Engin y., İstanbul,
• -
• - AKDOĞAN, Can, “Uluslararası Hukukta Kuvvet Kullanma ve Birleşmiş
• Milletler Barışı Koruma Harekâtları ile Egemenlik”, Askeri Adalet D.,
• S. 117, Y. 31, Mayıs 2003.
• - AKYILMAZ, Bahtiyar, “Milli Egemenlik Kavramının Gelişimi”, Gazi
• Üniversitesi Hukuk Fakültesi D., C. 2, S. 1-2, Y. 1998.
• - ALİEFENDİOĞLU, Yılmaz, “Temsili Demokrasinin ‘Seçim’ Ayağı”,
• Türkiye Barolar Birliği D.,S. 60, Y. 2005.
• - ARSEL, İlhan, Anayasa Hukukunun Umumî Esasları, I. Kitap, Güven
• Matbaası, Ankara, 1975.
• - ARSLAN, Zühtü, Anayasa Teorisi, Seçkin y., Ankara, 2005.
• - ARSLAN, Zühtü, “Rousseau’nun Hayaletleri: Yeni Devlet Eski Söylem”,
• Doğu – Batı D.,Y. 6, S. 21, Kasım Aralık Ocak 2002-03,
• - AY, Mahmut, “Tanrı Tasavvurlarının Politik Tasarımlara Yansıması”,
• Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi D.,C. XLVI, S. 2, Y. 2005.
• - BAŞGİL, Ali Fuat, Esas Teşkilât Hukuku, C. I, İstanbul, 1960.
• - BAŞGİL, Ali Fuat, Türkiye’nin Siyasi Rejimi ve Anayasa Prensipleri, C. 1,
• Fasikül 1, Baha Matbaası, İstanbul, 1957.
• - “BM Antlaşması Doğrultusunda Devletler Arasında Dostça İlişkiler
• ve İşbirliğine İlişkin Uluslararası Hukuk İlkeleri Konusundaki Bildirge ve
• Eki (24 Ekim 1970)”, http://www.uhdigm.adalet.gov.tr/sozlesmeler/coktaraflisoz/
• bm/bm_17.pdf, (ET.: 23.11.2014).
• - BULUT, Nihat, Feodaliteden Küreselleşmeye Ekonomik iktidar Siyasal İktidar
• İlişkisi, Seçkin y., Ankara, 2003. - BERİŞ, H. Emrah, “Egemenlik Kavramının Tarihsel Gelişimi ve Geleceği
• Üzerine Bir Değerlendirme”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi
• D, C. 63, S. 1, Y. 2008.
• - CİN, Halil, Milli Hâkimiyet ve Atatürk, Konya, 1985.
• - “Constitution of the Czech Republic”, http://www.psp.cz/cgi-bin/
• eng/docs/laws/1993/1.html, (ET: 20.12.2014).
• - “Constıtutıon Of Ireland”, http://www.irishstatutebook.ie/en/constitution/,(
• ET: 20.12.2014).
• - “Constıtutıon Of The Portuguese Republıc Seventh Revısıon [2005]”,
• http://app.parlamento.pt/site_antigo/ingles/cons_leg/Constitution_VII_
• revisao_definitive.pdf,(ET: 20.12.2014).
• - “Constitution of Romania”, http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/
• en/ro/ro021en.pdf,(ET: 20.12.2014).
• - “Constitution of the Republic of Lithuania”, http://www3.lrs.lt/home/
• Konstitucija/Constitution.htm,(ET: 20.12.2014).
• - “Constitution Of The Republic Of Slovenia”, http://www.wipo.int/
• edocs/lexdocs/laws/en/si/si032en.pdf,(ET: 20.12.2014).
• - “Declaration on the Inadmissibility of Intervention in the Domestic
• Affairs of Statesand the Protection of Their Independence and Sovereignty”,
• http://www.un-documents.net/a20r2131.htm, (ET.: 23.11.2014).
• - “Declaration on the In admissibility of Interventionand Interference
• in the Internal Affairs of States”, http://www.un.org/documents/ga/res/36/
• a36r103.htm, (ET.: 23.11.2014).
• - DOEHRİNG, Karl, Genel Devlet Kuramı, (Çev.: Ahmet MUMCU), 3. B.,
• Turhan Kitabevi, Ankara, 2002.
• - ECKSTEİN, Harry, “Devlet ‘Bilimi’ Üzerine”, Devlet ve Hukuk Üzerine
• Yazılar, (Çev.: Mehmet TURHAN), Gündoğan y., Ankara, 1996.
• - ERDOĞAN, Mustafa, Anayasa Hukuku, 7. B., Orion y., Ankara, 2011.
• - ERDOĞAN, Mustafa, “Egemenliğin Dünü-Bugünü”, Hukuk ve Adalet
• D., Y. 2, S. 6–7, Ekim 2005.
• - EREN, Abdurrahman & ALESKERLİ, Alesker, Yeni Anayasalar, TİKA
• y., Ankara, 2005.
• - EROĞUL, Cem, Anatüzeye Giriş(Anayasa Hukukuna Giriş), İmaj y., 6.
• B., Ankara, 2000.
• - EROĞUL, Cem, “Değişen Egemenlik Anlayışının Hak ve Özgürlük lerin Korunmasına
• ve Anayasa Yargısına Etkileri”, Anayasa Yargısı, C. 20,
• Y. 2003.
• - GİRİTLİ, İsmet & SARMAŞIK, Jale, Anayasa Hukuku, 2. B., Beta y.,
• İstanbul, 2001.
• - GÖNENÇ, Levent, “Siyasi İktidar Kavramı Bağlamında Anayasa Çalışmaları
• İçin Bir Kavramsal Çerçeve Önerisi”, Ankara Üniversitesi Hukuk
• Fakültesi D.,C. 56, S. 1, Y. 2007.
• - GÖZE, Ayferi, Siyasal Düşünceler ve Yönetimler,4. B., Beta y., İstanbul,
• , s. 207-210
• - GÖZLER, Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Esasları, 2. B., Ekin Kitabevi
• y., Bursa, 2011.
• - GÜLSOY, Tevfik, “Milletin Temsili”, Kamu Hukuku Arşivi – KhukA., C.
• , S. 2, Eylül 2006.
• - GÜLSOY, Mehmet Tevfik, Özgürlüklerin Korunmasında Anayasa Yargısının
• Yeri ve Meşruluğu, Yetkin y., Ankara, 2007.
• - GÜVEYİ, Ümit, “Anayasa Yargısı ve Demokrasi İlişkisi”, Gazi Üniversitesi
• Hukuk Fakültesi D.,C. XVI, Y. S. 3, 2012.
• - HAKYEMEZ, Yusuf Şevki, Mutlak Monarşiden Günümüze Egemenlik
• Kavramı, Seçkin y., Ankara, 2004.
• - HAKYEMEZ, Yusuf Şevki, “Çoğunlukçu Demokrasi Anlayışı, Rousseau
• ve Türk Anayasaları Üzerindeki Etkisi”, Ankara Üniversitesi Hukuk
• Fakültesi D.,C. 52, S. 4,Y. 2003.
• - HOBBES, Thomas, Leviathan, (Çev.: Semih LİM), 3. B., YKY, İstanbul,
• -
• - İNCEOĞLU, Sibel, “Türkiye: AB’nin Yetkileri Karşısında Nasıl Bir
• Egemenlik Anlayışı”, Anayasa Yargısı, C. 22, Y. 2005.
• - KABOĞLU, İbrahim Ö.,Anayasa Hukuku Dersleri, 9. B., Legal y., İstanbul,
• -
• - KAPANİ, Munci, Politika Bilimine Giriş, 4. B., Bilgi y., Ankara, 1988.
• - KAPANİ, Münci, Kamu Hürriyetleri, Yetkin y., Ankara, 1993, s. 37-38.
• - KIŞLALI, Ahmet Taner, Siyasal Sistemler (Siyasal Çatışma ve Uzlaşma),
• İmge Kitabevi, Ankara, 2006.
• - KUZU, Burhan, “Bugünkü Seçim Sistemimiz ve Bazı Öneriler”, Anayasa
• Yargısı, , C. 16, Y. 1999. - “Luxembourg – Constitution”, http://www.servat.unibe.ch/icl/
• lu00000_.html, (ET: 20.12.2014).
• - MAYO, Henry B., Demokratik Teoriye Giriş, (Çev.: Emre KONGAR),
• Türk Siyasi İlimler Derneği y., Ankara, 1964.
• - OKANDAN, Recai Galip, Umumi Amme Hukuku, İÜ y., İstanbul, 1968.
• - ÖĞÜT, Selman, “Egemen Eşitlik Prensibine Modern Uluslararası Hukuk
• Açısından Bir İstisna Hali Olarak Yaklaşma”, MÜHF-HAD, C. 19, S.
• , Y. 2013.
• - ÖNCÜ, Mehmet, “Birleşmiş Milletler Barışı Koruma Operasyonlarının
• Hukukî Temelleri”, Uluslararası Hukuk ve PolitikaD., C. 2, No. 6, Y. 2006.
• - ÖZBUDUN, Ergun, Siyasal Partiler,Sevinç Matbaası, Ankara, 1979.
• - ÖZBUDUN, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, 13. B., Yetkin y., Ankara,
• -
• - ÖZÇELİK, Selçuk, Esas Teşkilat Hukuku Dersleri, İstanbul, 1982.
• - ÖZER, Atilla, Anayasa Hukuku, 2. B., Turhan Kitabevi, Ankara, 2005.
• - ÖZER, Atilla, “Ülkemizde Egemenlik ve Yargı Erkinin Avrupa İnsan
• Hakları Mahkemesi Kararları Karşısındaki Durumu”, Anayasa Yargısı, C.
• , Y. 2003.
• - ÖZKUL, Fatih, “Ulusal İrade ve Hukuk Devleti”, Türkiye Barolar Birliği
• D.,S. 94, Y. 2011.
• - PAZARCI, Hüseyin, Uluslararası Hukuk, Turhan Kitabevi, 3. B., Ankara,
• -
• - ROUSSEAU, Jean Jacques, Toplum Sözleşmesi, (Çev.: Turhan ILGAZ),
• Paragraf y., Ankara, 2005.
• - SAĞLAM, Fazıl, Anayasa Hukuku Ders Notları, Yakın Doğu Üniversitesi
• y., Lefkoşa, 2013.
• - SANCAR, Mithat, “Şiddet, Şiddet Tekeli ve Demokratik Hukuk Devleti”,
• Doğu-Batı D., Y. 4, S. 13, Ocak 2001.
• - SARICA, Murat, Fransa ve İngiltere’de Emredici Vekâletten Yeni Temsil
• Anlayışına Geçiş, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi y., İstanbul, 1969.
• - SAYGILI, Abdurrahman, “Jean Bodın’in Egemenlik Anlayışı Çerçevesinde
• Kralın İki Bedeni Kuramına Kısa Bir Bakış”, Ankara Üniversitesi
• Hukuk Fakültesi D.,C. 63, S. 1, Y. 2014.
• - TARHAN, Gülce, “Rousseau ve Sieyes’de Egemenlik Kuramı”, ET HOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, S. 2/4, Nisan 2009.
• - TEZİÇ, Erdoğan, Anayasa Hukuku, 17. B., Beta y., İstanbul, 2014.
• - “The Constitution of Finland”, http://yenianayasa.tbmm.gov.tr/docs/
• Fin%20Anayasası-EN(11.6.1999).pdf, (ET.: 12.11.2014).
• - “The Constitution of the Kingdom of Sweden”, http://www.parliament.
• am/library/sahmanadrutyunner/Sweden.pdf, (ET: 18.12.2014).
• - “The Constıtutıon Of The Republıc Of Poland Of 2nd APRIL,
• ”, http://www.sejm.gov.pl/prawo/konst/angielski/kon1.htm, (ET:
• 12.2014).
• - “The Constıtutıon Of The Republıc Of Poland Of 2nd APRIL,
• ”, http://www.sejm.gov.pl/prawo/konst/angielski/kon1.htm, (ET:
• 12.2014).
• - “The Constitution Of The Slovak Republic”, http://www.slovakia.
• org/sk-constitution.htm, (ET: 20.12.2014).
• - “The Fundamental Law Of Hungary (25 April 2011)”, http://www.
• kormany.hu/download/e/02/00000/The%20New%20Fundamental%20
• Law%20of%20Hungary.pdf, (ET: 20.12.2014);
• - TUNÇ, Hasan, Türkiye’ye Komşu Devletlerin Anayasaları, Asil y., Ankara,
• -
• - TURHAN, Mehmet, “Değişen Egemenlik Anlayışının Hak ve Özgürlüklerin
• Korunmasına Etkileri ve Türk Anayasa Mahkemesi”, Anayasa
• Yargısı, C. 20, Y. 2003.
• - USLU, Ferhat, “Anayasa Yargısının Meşruluğuna Bir İtiraz Olarak
• Egemenlik”, Türkiye Barolar Birliği D.,S. 109, Y. 2013.
• - YAYLA, Atilla, “Rousseau’nun Zihniyet Dünyası”, Zaman Gazetesi, 5
• Ekim 2012.
• - YAVUZ, K. Haluk, Türkiye’de Siyasal Sistem Arayışı ve Yürütmenin Güçlendirilmesi,
• Seçkin y., Ankara, 2000.
• - YILDIRIM, Murat, “Küreselleşme Sürecinde Egemenlik”, Cumhuriyet
• Üniversitesi Sosyal Bilimler D., C. 28, No. 1, Mayıs 2004.
• - YILMAZ, R. Ayhan, “Seçim Dönemlerinde Oy Verme Davranışını
• Artırıcı İletişim Kampanyaları”, İletişim Fakültesi D.,http://www.journals.istanbul.
• edu.tr/iuifd/article/viewFile/1019015546/1019014729, (ET.: 17.12.2014).
• - YÜZBAŞIOĞLU, Nemci, “İnsan Haklarının Ulusal Düzeyde Korunması”,
• İnsan Hakları, (Haz.: Korkut TANKUTER), YKY., İstanbul, 2000.