Ekonomik Olarak Dezavantajlı Bölgelerde Görev Yapan Ortaokul Müdürlerinin Liderlik Davranışları

Yıl 2018, Cilt: 14 Sayı: 2, 532 - 547, 31.08.2018

Kenan Özcan , Aydın Balyer , Ali Yıldız

https://doi.org/10.17860/mersinefd.434775

Cited By: 7

Öz

Eğitim
durumu ile
yoksulluk arasında bir ilişki vardır. Yoksulluk tarihin her döneminde ve
dünyanın her bölgesinde insanoğlunun en önemli sorunu olmuştur. Türkiye’nin özellikle
kırsal bölgelerinde ve kentlerin çeperlerindeki mahallelerde kaliteli eğitim
olanaklarından yeterince faydalanamayan bu ve nedenle merkezi sınavlarda
başarılı olamayan dezavantajlı nüfus oldukça fazladır. Akademik başarısı düşük öğrenciler
okulu terk etmekte ve aile bütçesine katkı sağlamak amacıyla günlük, geçici
işlerde çalışmaktadırlar. Bu durum Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki
kentlerin kenar mahallelerinde ve özellikle mevsimlik işçi göçünün yoğun olduğu
şehirlerde daha fazla görülebilmektedir. Bu çalışma, kentin dezavantajlı
mahallelerindeki ortaokullarda görev yapan okul yöneticilerinin yoksulluk,
yoksunluk, sosyal dışlanma ve aileleriyle mevsimlik göç yaşayan öğrencilerin
okula devam etmeleri ve başarılarını artırmak için hangi çalışmaları
yürüttükleri ve liderlik davranışlarını belirlemeyi amaçlamaktadır. Araştırma,
olgu bilim deseni ile gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubunun belirlenmesinde
ölçüt örnekleme yöntemi ve verilerin analizinde betimsel analiz tekniği
kullanılmıştır. Şehrin dezavantajlı kenar mahallelerindeki ortaokullarda
öğrencilerin başarısız olması ailelerin yoksul, yoksun, çocuklarına karşı
ilgisiz ve eğitime duyarsız olmalarının yanısıra, okulların eğitim kadrosu ile fiziki
ve teknik alt yapı yetersizliklerinden kaynaklanmaktadır. Öğrenci başarısının
artırılması yönünde ortaokul yöneticilerinin çaba göstermelerine karşın, dönüşümsel,
karizmatik ve vizyoner liderlik özelliklerinin geliştirilmesi konularında eğitime
gereksinimlerinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yoksulluk, mevsimlik göç, ortaokul yöneticisi

Kaynakça

• Adaman, F. & Çağlar, K. (2005). Türkiye’de büyük kentlerin gecekondu ve çöküntü mahallelerinde yaşanan yoksulluk ve sosyal dışlanma. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Araştırma Vakfı Yayınları.
• Akbaba-Altun, S.(2003). İlköğretim okulu müdürlerinin dönüşümcü liderliğe verdikleri önem ve uygulama düzeyleri, İlköğretim-online 2(1) 10-17.
• Allen T. & Thomas, A. (2000). Poverty And Development Into The 21. Century. Oxford University Press.
• Agasisti, T., Avvisati, F., Borgonovi, F., ve Longobardi, S. (2018). ACADEMIC RESILIENCE: WHAT SCHOOLS AND COUNTRIES DO TO HELP DISADVANTAGED STUDENTS SUCCEED IN PISA OECD , Working Paper No. 167
• Bailey, K.D. (1994). Methods of social research. (4th ed.). New York: The Free Press.
• Balcı, A.(2014). Etkili okul, okul geliştirme, kuram uygulama ve araştırma. 7. Baskı, PegemA yayınları, Ankara.
• Balyer, A. (2012). Transformational Leadership Behaviors of School Principals: A Qualitative Research Based on Teachers’ Perceptions, International Online Journal of Educational Sciences, 4(3), 581-591.
• Bell, M. (1997). The development of expertise. Journal of Physical Education, Recreation, and Dance, 68(2), 34-38.
• Bergeson T (2006). Race, poverty, and academic achievement. Available on http://www.doh.wa.gov/SBOH/ESS/documents/Race&Poverty.pdf.
• Bogdan, R. C., & Biklen, S. K. (2003). Qualitative research for education: an introduction to theories and methods (4th ed.). New York: Pearson Education.
• Bolman, L. & Deal, T. E. (2013). Örgütleri yeniden yapılandırmak (Çev. A. Aypay ve A. Tanrıöğen). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Brady, D. (2003), The Poverty of Liberal Economics, Socio-Economic Review. 1, 369-409.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (21. Baskı). Ankara: PegemA Yayıncılık.Ankara.
• Brooks-Gunn, J. ve Duncan, G.J. (2007). The effects of poverty on children and youth. http://www.futureofchildren.org/usr_doc/vol7no2ART4.pdf>, retrieved on June, 2018.
• Buck, R. ve Deutsch, J. (2014). Effects of poverty on education, International Journal of Human Sciences, 11(2), 1139-1148.
• Cemaloğlu, N.(2013). Liderlik, Servet Özdemir (Ed.) Eğitim Yönetiminde Kuram ve Uygulama (s.131-177). Ankara: PegemA yayınları.
• Ceren, A. ve Çelik.C.(2015). Kentsel Yoksulluğun Çözümünde Kamu-Sivil Toplum Kuruluşları İşbirliği: Adıyaman Örneği. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(20) 572-613.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th ed.) London: New York, Routledge.
• Cohen, M.J. (2015). Principal Leadership in High-Performing, High-Poverty Elementary Schools. Educational Administration:Theses, Dissertations, and Student Research. Paper 247.
• Çelik, V. (1998). Eğitimde Dönüşümcü Liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 4(16),1-20.
• Dumanlı, R.(1996). Yoksulluk ve Türkiye’deki Boyutu. Ankara: DPT Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü Yayını.
• Eraslan, L.(2004). Liderlikte post-modern bir paradigma: dönüşümcü liderlik, Journal of Human Sciences, 1(1) 1-32.
• Ferguson, B., Tilleczek, K., Boydell., Rummens, A., Roth Edney, D., (2007). Early school leavers: Understanding the lived reality of student disengagement from secondary school, http://www.edu.gov.on.ca/eng/policyfunding/reports.htm, retrieved on June, 2018.
• Hoddinot J, Lethbridge L, Phipps S. (2007). Is history destiny? Resources, transitions and child education attainments in Canada. http://www.hrsdc.gc.ca/en/cs/sp/sdc/pkrf/publications/research/2002-000185/SP-551-12-02E.pdf> (retrieved on June, 2018.
• Hoy, W. K. & Miskel, G. C. (2010). Eğitim yönetimi: Teori, araştırma ve uygulama (Çev. Ed. S. Turan). Ankara: Nobel Yayınevi. Kabaş, T. (2009). Gelişmekte olan ülkelerde yoksulluğun nedenleri ve yoksullukla mücadele yolları (Yayınlanmamış doktora tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Karip, E. (1998).Dönüşümcü liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 4(16) 443- 465.
• Kılınç, E.(2015). Adıyaman sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakfından yardım alan vatandaşların işgücüne katılımlarının sağlanması (Yayınlanmamış yüksek lisans projesi), Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adıyaman.
• Konak, A.(2002). Sosyal antropolojik yaklaşımla yeniden yerleştirme uygulamalarının karşılaştırmalı incelenmesi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 26(1) 81-100.
• Krueger,R.A. & Casey, M.A.(2000). Focus Groups: A practical guide for applied research,3rd edition. Thousand Oaks, CA: Sage pub.
• Lacour, M, & Tissington, L.D. (2011). The effects of poverty on academic achievement, Educational Research and Reviews, 6 (7), 522-527.
• Lunenburg, F.C. & Ornstein, A.C. (2013). Eğitim Yönetimi, Çev. Ed. G. Arastaman). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Mayring, P. (2000). Qualitative content analysis, forum: Online Journal Qualitative Social Research, 1(2),1-10.
• MEB.(2011).Milli Eğitim Bakanlığının mevsimlik gezici tarım işçisi genelgesi, No:2011/25.
• McLoyd, V.C. (1998). Socioeconomic disadvantage and child development. Literature Review in American Psychologist, 53(2),185-204.Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Mulford, B., Kendall, D., Ewington, J., Edmunds, B., Kendall, L., & Silins, H. (2008). Successful principalship of high-performance schools in high-poverty communities. Journal of Educational Administration, 46(4), 461-480.
• Murphy, J. F., & Tobin, K. J. (2011). Homelessness comes to school: how homeless children and youths can succeed. Phi Delta Kappan, 93(3), 32-37.
• Oral,I.., McGivney, E.J. (2043). Türkiye eğitim sisteminde eşitlik ve akademik başarı, araştırma raporu ve analiz, Eğitim reformu Girişimi, İstanbul: Açık Toplum Vakfı Yayınları.
• Özdemir,S; Erkan, S.; Karip, E.; Sezgin, F. ve Şirin, H.(2010). İlköğretim okulu öğrencilerinin okulu terk etme nedenleri ve çözüm önerileri, TÜBİTAK Pojesi No: 107K453, Ankara.
• Özlem, D. (2011). Türkiye’de yoksulluk ve çocuk yoksulluğu üzerine bir inceleme, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 6(1) 143-154.
• Payne, K. J. - Biddle, B. J.(1999). Poor School Funding, Child Poverty, And Mathematics Achievement. Educational Researcher. 28(6), 4-13.
• Saygılı, G. (2014). Erken döneme ilişkin gelişimsel etmenler ile psikolojik iyilik hali arasındaki ilişkide erken dönem uyumsuz şemaların aracı rolünün incelenmesi, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Semerci, U.P. & Erdoğan, E. (2014). Türkiye’de çocukların gözünden çocuğun iyi olma hali alanlarının ve göstergelerinin tanımlanması ve değerlendirilmesi. Ankara: UNICEF.
• Şenses, F. (2001). Küreselleşmenin öteki yüzü yoksulluk, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Stiglitz, J., Sen, A., & Fitoussi, J. (2009). Report by the commission on the measurement of economic performance and social progress. Commission on the Measurement of Economic Performance and Social Progress, Paris.
• Tabcu, G. (2015). Mevsimlik tarım işçilerinin ortaokul çağındaki çocukların eğitim sorunlarının sosyolojik olarak incelenmesi, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Adıyaman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adıyaman.
• Taş, A & Çetiner, A.(2011). Ortaöğretim okulu müdürlerinin dönüşümcü liderlik davranışlarını gerçekleştirme durumlarına ilişkin öğretmen görüşleri, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, Bahar 9(2), 369-392.
• Tauck Family Foundation. (2015, March). Tauck family foundation. Retrieved from Challenge: achievement gap: ttp://www.tauckfamilyfoundation.org/challenge/achievement-gap
• TBMM. (2015). Türkiye Büyük Millet Meclisi, Mevsimlik Tarım İşçilerinin Sorunlarının Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu Raporu, Dönem:24, Yasama Yılı:5.
• Töremen, F. & Yasan, T.(2010). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Dönüşümcü Liderlik Özellikleri (Malatya İli Örneği). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28 (2) 27-39.
• Turan, S. & Bektaş, F.(2014). Liderlik, Selahattin Turan (Ed.) Eğitim Yönetimi, Teori, Araştırma ve Uygulama (s.293-331). Birinci Baskı, Ankara: PegemA Yayınları.
• TÜİK. (2015). Türkiye İstatistik Kurumu, Adıyaman İli yaşam endeksi gösterge değerleri (2015-2016).
• UNICEF. (2016). The State of the World’s Children, New York, http://www.unicef.org/publications/files/UNICEF_SOWC_2016.pdf
• Yalçınkaya, M. (2002). Çağdaş okulda etkili liderlik, Ege Eğitim Dergisi, 2002 (1), 2: 109-119.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yu, M, (2014). Poverty in education, unpublished doctoral thesis, Missouri State University.