Eğitim Fakültelerinde Kalite Algısı Ölçeği (EFKAÖ): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2022, Cilt: 18 Sayı: 1, 26 - 50, 23.04.2022

Salih Yılmaz , Necdet Konan

https://doi.org/10.17860/mersinefd.994462

Öz

Bu araştırmanın amacı, Eğitim Fakültesi son sınıf öğrencileri ve mezunlarının (öğretmenlerin) bakış açısıyla sistem yaklaşımı çerçevesinde Eğitim Fakültelerinde kalite algısını ortaya çıkarmak için bir ölçek geliştirmektir. Ölçek geliştirme çalışmasında madde havuzu, ilgili alan yazın ve paydaşlardan açık uçlu sorular ile elde edilen verilerden yararlanarak araştırmacılar tarafından oluşturulmuştur. Uzmanlardan gelen dönütlerle düzenlenen veri toplama aracının açımlayıcı faktör analizi için 314, doğrulayıcı faktör analizleri için 784 olmak üzere toplam 1098 katılımcıya ulaşılmıştır. Yapılan açımlayıcı faktör analizi sonucunda, ölçekte yer alan beşli Likert olarak derecelendirilmiş 72 maddenin dokuz faktörlü bir yapı oluşturduğu belirlenmiştir. Yapılan birinci ve ikinci düzey doğrulayıcı faktör analizi sonuçlarına göre ölçeğin uyum iyiliği değerlerinin ve Cronbach alfa güvenirlik katsayısının kabul edilir düzeyde olduğu görülmüştür. Eğitim Fakültelerinde Kalite Algısı Ölçeği (EFKAÖ), sistem yaklaşımı çerçevesinde girdi-öğretmenlik mesleğinin teşvik ediciliği, öğretim elemanı, eğitici olmayan personel, sınıf; süreç-öğrenme ve öğretme, okul ve fakülte işbirliği, çıktı, dönüt ve çevre olmak üzere dokuz alt boyuttan oluşmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hizmet öncesi öğretmen eğitimi, eğitim fakültesi, kalite, ölçek geliştirme

The Scale of Quality Perception in Education Faculties (SQPEF): Validity and Reliability Study

Öz

This study aims to develop a scale revealing the perceptions of quality in Education Faculties within the framework of the system approach from the perspective of the senior students and graduates (teachers). The scale items were created by the researchers by using the data obtained from the relevant literature and stakeholders with open-ended questions. The data collection tool was organized with the feedback of the experts. A total of 1098 participants, including students and graduates from different universities, were included in the study to perform exploratory and confirmatory factor analyses. At the end of the exploratory factor analysis, the findings show that 72 items in the scale, graded as five-point Likert-type, form a nine-factor structure. According to the results of the first and second order confirmatory factor analysis, the goodness of fit values of the scale and the Cronbach alpha reliability coefficient were found to be acceptable. The scale consists of nine sub-dimensions within the framework of the system approach as follows: input-the encouragement of teaching profession, teacher educators, non-educational staff, classroom; process-learning and teaching, school and faculty cooperation, output, feedback, environment.

Anahtar Kelimeler

Pre-service teacher education, faculty of education, quality, scale development

Kaynakça

• Adıgüzel, A. (2008). Eğitim Fakültelerinde öğretmen eğitimi program standartlarının gerçekleşme düzeyi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Akar, T. ve Babadoğan, M. (2018). Opinions of academic administrators regarding constructing a quality culture at education faculties. Journal of Education and Future, (13), 1-11.
• Arkün, S. (2011). Fakülte - okul işbirliği için sosyal medya tabanlı bir modelin geliştirilmesi: Okul uygulamaları örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Arslan, B. (2008). Öğretmen eğitiminde akreditasyon ve Türkiye için bir model önerisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aslan, M. (2015) Eğitim Fakültelerindeki öğretmenlik uygulaması dersinin değerlendirilmesi ve öğretim programının hazırlanması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Atik Kara, D. (2012) Öğretmenlik meslek bilgisi derslerinin öğretmen adaylarına öğrenme ve öğretme sürecine ilişkin yeterlikleri kazandırması yönünden değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Awang, Z.H. (2012). A Handbook on SEM: Structural equation modeling (4th ed.). Kualalumpur: Centre for Graduate Studies, University Teknologi MARA Kelantan
• Baltacı, R. (2002). Eğitim Fakültelerindeki öğretim elemanlarının öğretmen eğitiminde akreditasyon konusundaki algıları. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Başaran, İ. E. ve Çınkır, Ş. (2011). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Ankara: Ekinoks
• Bozak, A., Özdemir, T. ve Seraslan, D. (2016). Mesleğe yeni başlayan öğretmenlerin eğitim fakültelerinde almış oldukları öğretmenlik eğitimine ilişkin görüşleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(36), 100-113.
• Can, A. (2013). SPSS ile nicel veri analizi. Ankara: Pegem
• Çakır, M., Ogan Bekiroğlu, F., İrez, S., Kahveci, A. ve Şeker, H. (2010). Fakülte-okul işbirliği modelinin değerlendirilmesi: Uygulama öğretmenlerinin görüşleri. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, (31), 69 – 81.
• Çelik, H. E. ve Yılmaz, V. (2013). Yapısal eşitlik modellemesi. Ankara: Anı.
• Demirdağ, S. (2017). Yükseköğretim yaşam kalitesi ölçeğinin geliştirilmesi ve psikometrik özelliklerinin araştırılması. Asya Öğretim Dergisi, 5(2), 19-31.
• Demirhan Yüksel, Y. (2011). Kalite ve kaliteli üniversite kavramlarına ilişkin üniversite öğrencilerinin algıları (Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Deveci, N. K. (2012). Türk yükseköğretiminde eğitim-öğretim hizmetlerinin kalite düzeyinin ve kalite yükseltme çalışmalarının incelenmesi: Türkiye'deki devlet ve vakıf üniversiteleri üzerinde bir saha çalışması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Doğanay, A., & Sarı, M. (2006). Öğrencilerin üniversitedeki yaşam kalitesine ilişkin algılarının demokratik yaşam kültürü çerçevesinde değerlendirilmesi (Çukurova Üniversitesi Örneği). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(2), 107-128.
• Eldem, Y. (2011). Akademik değerlendirme ve kalite geliştirme (ADEK) kapsamında Eğitim Fakültelerinin öğretim eleman görüşlerine göre değerlendirmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• EPDAD- Eğitim Fakülteleri Programlarını Değerlendirme ve Akreditasyon Derneği (2016). Öğretmen eğitiminde program değerlendirme ve akreditasyon el kitabı. Web: https://www.epdad.org/belgeler-ve-formlar, Erişim tarihi: 15.05.2018.
• Eret, E. (2013). Hizmet öncesi öğretmen eğitiminin öğretmen adaylarını mesleğe hazırlaması bakımından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, ODTÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Erkuş, A. (2016). Psikolojide Ölçme ve Ölçek Geliştirme. Ankara: Pegem Akademi
• Forza, C., & Filippini, R. (1998). TQM impact on quality conformance and customer satisfaction: A causal model. International Journal of Production Economics, 55(1), 1–20. Doi:10.1016/s0925-5273(98)00007-3
• Freixa Niella, M., Vilà Baños, R., & Rubio Hurtado, M. J. (2015). Quality assessment for placement centres: A case study of the University of Barcelona's Faculty of Education. Assessment & Evaluation in Higher Education, 40(2), 199-217.
• Goodwin, A. L., & Kosnik, C. (2013). Quality teacher educators = quality teachers? Conceptualizing essential domains of knowledge for those who teach teachers. Teacher Development, 17(3), 334–346. doi:10.1080/13664530.2013.813766
• Gök, E. (2017). Öğretmen yetiştirmede kalite tanımlama: Türk kamu yükseköğretim kurumlarından dersler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 23(4), 623-673. doi: 10.14527/kuey.2017.020
• Greenspoon, P. J., & Saklofske, D. H. (1998). Confirmatory factor analysis of the multidimensional Students' Life Satisfaction Scale. Personality and Individual Differences, 25(5), 965-971. Doi:10.1016/S0191-8869(98)00115-9
• Günüç, S., Odabaşı, H. ve Kuzu, A. (2013). 21. Yüzyıl öğrenci özelliklerinin öğretmen adayları tarafından tanımlanması: bir Twitter uygulaması. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9 (4), 436-455
• Hacıfazlıoğlu, Ö. (2006). Avrupa Birliği yükseköğretim kalite göstergeleri ve Türkiye örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Hair, J., Anderson, R., Tatham, R. & Black,W. (2010). Multivariate data analysis (7th edition). Prentice Hall
• Hammerness, K., & Klette, K. (2015). Indicators of quality in teacher education: looking at features of teacher education from an international perspective. International Perspectives on Education and Society, 27, 239–277. Doi:10.1108/s1479-367920140000027013
• Henson, R. K., & Roberts, J. K. (2006). Use of exploratory factor analysis in published research. Educational and Psychological Measurement, 66(3), 393–416. doi:10.1177/0013164405282485
• Hilton, G. L. S. (2016). Assuring the quality of teacher education systems and its link to improvement in learning cultures: The Role of the International Reviewer. Universal Journal of Educational Research, 4(6), 1253-1258.
• Ingersoll, R., Merrill, L., & May, H. (2014). What are the effects of teacher education and preparation on beginning teacher attrition?. Research Report (#RR-82). Philadelphia: Consortium for Policy Research in Education, University of Pennsylvania
• Ingvarson, L. & Rowley, G. (2017). Quality assurance in teacher education and outcomes: A Study of 17 Countries. Educational Researcher, 46(4), 177–193. Doi: 10.3102/0013189X17711900
• İlhan, M. ve Çetin, B. (2014). LISREL ve AMOS programları kullanılarak gerçekleştirilen yapısal eşitlik modeli (YEM) analizlerine ilişkin sonuçların karşılaştırılması. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 5 (2), 26-42.
• Jenset, I. S., Klette, K. & Hammerness, K. (2018). Grounding teacher education in practice around the world: An examination of teacher education coursework in teacher education programs in Finland, Norway, and the United States. Journal of Teacher Education, 69(2), 184 – 197.
• Kaya, M. ve Selvitopu, A. (2017). Öğretmen eğitimi kalite güvence uygulamalarında karşılaşılan sorunlar ve öneriler. Harran Education Journal, 2(1), 14-25. Doi:10.22596/ 2017.0201.14.25
• Konan, N. ve Oğuz, V. (2013). Öğretmenlerin okuma alışkanlıkları. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1) 105-119.
• Koster, B., Brekelmans, M., Korthagen, F., & Wubbels, T. (2005). Quality requirements for teacher educators. Teaching and Teacher Education, 21(2), 157–176. Doi:10.1016/j.tate.2004.12.004
• Koteva-Mojsovska, T. & Bancotovska, S. Z. (2015). The effects of the pedagogical experience on the quality of teacher education. International Journal of Cognitive Research in Science, Engineering and Education (IJCRSEE), 3(2), 41-46.
• Melek, M. (2003). Yükseköğretimde kalite yönetimi, akreditasyon ve bir vakıf üniversitesinde kalite kontrol aracı olarak öğrenci geribildiriminden yararlanmaya yönelik bir araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Meraler, S. (2011). Eğitim Fakültesi öğrencilerinin yükseköğretimde kaliteye ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.
• Meraler, S., & Adıgüzel, A. (2012). Eğitim fakültesi öğrencilerinin yükseköğretimde kaliteye ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (9), 123-144.
• Ogan Bekiroğlu, F., Kahveci, A., İrez, S., Şeker, H. ve Çakır, M. (2010). Fakülte-okul işbirliği modelinin değerlendirilmesi: Ortaöğretim fen alanları öğretmen adaylarının görüşleri. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 7(4), 148-168.
• Özdemir, M. (2015). Avrupa birliği yükseköğretim kalite göstergeleri bağlamında öğretim süreçleri ve öğrenme kaynaklarının incelenmesi (Gaziantep Üniversitesi Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Özdemir, S., Kılınç, A. Ç., Öğdem, Z. ve Er, E. (2013). Eğitim Fakültesi öğrencilerinin fakülte yaşamının niteliğine ilişkin memnuniyet düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3(3), 228-235.
• Psomas, E. & Antony, J. (2017). Total quality management elements and results in higher education institutions: The Greek case. Quality Assurance in Education, 25(2), 206-223. Doi:10.1108/QAE-08-2015-0033
• Sakarya, M. C. (2006). Yükseköğretimde öğrenciye yönelik hizmet kalitesinin ölçülmesi: Akdeniz Üniversitesi İİBF öğrencileri üzerine bir araştırma (Yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Santos, J. R. A. (1999). Cronbach's alpha: A tool for assessing the reliability of scales. The Journal of Extension, 37 (2).
• Saydan, R. (2008). Üniversite öğrencilerinin öğretim elemanlarından kalite beklentileri: Yüzüncü yıl üniversitesi İİBF örneği. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(1), 63 – 79.
• Seçer, İ. (2015a). Spss ve Lisrel ile pratik veri analizi. Ankara: Anı Yayıncılık
• Seçer, İ. (2015b). Psikolojik test geliştirme ve uyarlama süreci. Ankara: Anı Yayıncılık
• Snoek, M., Swennen, A., & van der Klink, M. (2011). The quality of teacher educators in the European policy debate: actions and measures to improve the professionalism of teacher educators. Professional Development in Education, 37(5), 651–664. Doi:10.1080/19415257.2011.616095
• Stewart, J., Lambert, M. D., Ulmer, J. D., Witt, P. A. & Carraway, C. L. (2017). Discovering quality in teacher education: Perceptions concerning what makes an effective cooperating teacher, Journal of Agricultural Education, 58(1), 280-299. Doi: 10.5032/jae.2017.01280
• Sultana, N., Yousuf, M. I., Ud Din, M. N., & Rehman, S. (2009). The higher the quality of teaching the higher the quality of education. Contemporary Issues in Education Research, 2(3), 59-64.
• Şahin, A. E. (2009). Eğitim fakültesinde hizmet kalitesinin eğitim fakültesi öğrenci memnuniyet ölçeği (ef-ömö) ile değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37, 106-122.
• Şahin, İ. ve Beycioğlu, K. (2015). Eğitim Fakültesi öğretim elemanlarının öğretmen yetiştirmeye ilişkin görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), 33-50. Doi: 10.17679/iuefd. 16259330
• Şimşek, H., İslim, Ö. F., & Öztürk, N. (2019). Yükseköğretimde kalite arayışında bir gösterge olarak öğrenci memnuniyeti: Bir ölçek geliştirme çalışması. Trakya Eğitim Dergisi, 9(3), 380-395.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2014). Using multivariate statistics (Sixth Edition). USA: Pearson.
• Tatto, M. T., Richmond, G., & Carter Andrews, D. J. (2016). The research we need in teacher education. Journal of Teacher Education, 67(4), 247–250. Doi:10.1177/0022487116663694
• Tavşancıl, E. (2014). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel
• Tezbaşaran, A. A. (2008). Likert tipi ölçek hazırlama kılavuzu (e-kitap). Web: https://www.academia.edu/1288035/ Erişim tarihi: 20.10.2018
• Ünsal, S., Ağçam, R., ve Korkmaz, F. (2018). Analysing national development plans in Turkey regarding teacher training and employment. International Online Journal of Education and Teaching (IOJET), 5(1), 132-148.
• Yanpar-Yelken, T., Çelikkaleli, Ö. ve Çapri, B. (2007). Eğitim Fakültesi kalite standartlarının belirlenmesine yönelik öğretmen adayı görüşleri (Mersin Üniversitesi Örneği), Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 191-215.
• Yenen, E. T. (2014).Türkiye'nin öğretmen yetiştirme sisteminde klinik uygulama modelinin uygulanabilirliği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Yıldırım, T., Çırak, Y., ve Konan, N. (2011). Öğretmen adaylarında sosyal kaygı. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (1), 85-100
• Yılmaz, K. (2011). Eğitim Fakültelerinin sosyal sorumluluğu ve topluma hizmet uygulamaları dersi: Nitel bir araştırma. Kuramsal Eğitimbilim, 4(2), 86-108
• Yılmaz, K., & Çokluk Bökeoğlu, Ö. (2006). Fakülte yaşamının niteliği ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(2), 201-210.
• Yüksek Öğretim Kurulu-YÖK (2021). Eğitim Fakültesi birim sayısı. Web: https://istatistik.yok.gov.tr/ Erişim Tarihi:3.112021.