Kitap Okuma Deneyiminin, Benlik Saygısı, Kariyer Stresi ve Manevi Duyarlık Algısı Üzerine Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 20 Sayı: 3, 585 - 601, 23.12.2024

Sevda Demir

https://doi.org/10.17860/mersinefd.1369854

Öz

Bu çalışma, dört kalem tekniği ile kitap okumanın benlik saygısı, kariyer stresi ve manevi duyarlık algısı üzerine etkisinin olup olmayacağını belirleyebilmek amacı ile yapılmıştır. Araştırma, rastlantısal olarak belirlenen 46 kişiden oluşan deney (n=23) ve kontrol (n=23) grupları üzerinde yapılmış olup uygulanacak işlemin etkisini değerlendirebilmek için öntest-sontest yöntemi kullanılmıştır. Deney grubundaki öğrencilerle Kasım-Aralık aylarında iki haftada bir (2 saat) şeklinde tasarlanan derslerde daha önceden belirlenen kitaplar, belirlenen süreler içinde dört kalem tekniğine göre okunmuş ve bir araya gelinerek kitap hakkındaki görüşler değerlendirilmiştir. Kontrol grubunda herhangi bir işlem uygulanmamıştır. Elde edilen verilerin analiz edilmesinde SPSS programı ile tanımlayıcı istatistik, T ve ANOVA testleri, gruplar arası farklılıklar için Fisher’s Exact Testi tercih edilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre; dört kalem okuma tekniği ile kitap okumanın, kariyer stresini (öntest puan ort.= 2,71/ sontest puan ort.=2,03) anlamlı bir şekilde azalttığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca yine dört kalem okuma tekniği ile kitap okumanın, benlik saygısını (öntest puan ort.= 2,83/ sontest puan ort.=3,44) ve manevi duyarlıkları (öntest puan ort.= 4,12/ sontest puan ort.=4,50) anlamlı bir şekilde artırabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Kitap okuma deneyimi, bireylerin benlik saygısı, kariyer stresi ve manevi duyarlık algısı üzerinde olumlu etkiler ortaya çıkarabilmektedir. Doğru yöntemlerle kitap okumak ise daha etkili sonuçlar alınmasına yardımcı olabilecektir.

Anahtar Kelimeler

Benlik saygısı, kariyer stresi, manevi duyarlık, dört kalem okuma tekniği

Does the Experience of Reading Have an Impact on Self-Esteem, Career Stress and Spiritual Sensitivity Perceptions?

Öz

This study was conducted to determine whether reading using the four-pencil technique has an effect on self-esteem, career stress and spiritual sensitivity perceptions of experimental (n=23) and control (n=23) groups consisting of 46 randomly determined people, and the pretest-posttest method was used to evaluate the effect of the intervention. Previously chosen books were read using the four-pencil technique within the specified period with experimental group students between November and December every two weeks (2 hours), and their opinions about the books were evaluated in sessions. No interventions were performed in the control group. SPSS program, descriptive statistics, t and ANOVA tests and Fisher's Exact Test were employed to determine differences between groups. It was concluded reading using the four-pencil technique (pretest score avg.= 2.71/ latest score avg.=2,03) significantly reduced the level of career stress. In addition, it was found that it might be associated with a significant increase in self-esteem (pretest score avg.= 2.83/ posttest score avg.=3.44) and spiritual sensitivity (pretest score avg.= 4.12/posttest score avg.=4,50). The experience of reading can reveal positive effects on self-esteem, career stress and spiritual sensitivity perception of individuals. Reading using the right methods can help to achieve more effective results.

Anahtar Kelimeler

: Self-esteem, career stress, spiritual sensitivity, four pen reading techniques

Kaynakça

• Acarkan, İ. (2017). Kişiliğin DNS’sı: Enneagram&dokuz mizaç modeline göre kendimizi tanımak ve başkalarını anlamak. (2. Baskı). Kurtuba Kitap.
• Akkoç, F. F. (2012). Lise öğrencilerinin mesleki kararsızlıklarının sosyo-demografik faktörlere göre incelenmesi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 215-233.
• Aksoy, T. (2017). Okuma alışkanlığının temel eğitimden ortaöğretime geçiş (TEOG) sınavına etkisi, Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(4), 571-588. https://doi.org/10.16916/aded.320284
• Akyol, H. (2006). Yeni programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri. Kök Yayıncılık.
• Akyol, H. (2007). Türkçe ilk okuma yazma öğretimi (6. Baskı), Pegem Yayıncılık.
• Alan, Y. (2020). Türkiye’deki üniversite öğrencilerinin kitap okuma profilleri. Söylem Filoloji Dergisi, 5(1), 278-303. https://doi.org/10.29110/soylemdergi.720634
• Avcı, E. K. & Faiz, M. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının kitap okuma alışkanlığına yönelik tutumları. Uluslararası Alan Eğitimi Dergisi, 5(2), 133-151. https://doi.org/10.32570/ijofe.641873
• Bamford, J. & Day, R. (2004). Extensive reading activities for teaching language. Cambridge University Press.
• Biçer, N. & Alan, Y. (2017). Türkçe öğretmeni adaylarının kitap okuma alışkanlıklarının genel öz yeterlikleri üzerindeki etkisi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 100-116. https://doi.org/10.17556/erziefd.285046
• Bozkurt, Ö., Meriç, S. & Bozkurt, İ. (2017). Kişilik özelliklerinin yenilikçilik eğilimi üzerine etkisini belirlemeye yönelik kamuda çalışan yöneticiler üzerinde bir araştırma. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 58-70.
• Bozpolat, E. (2010). Öğretmen adaylarının okuma alışkanlığına ilişkin tutumlarının değerlendirilmesi (Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Fakültesi örneği). Zeitschrift für die Welt der Türken, Journal of World of Turks, ZfWT, 2(1), 411-428.
• Bransford, J., Brown, A. & Cocking, R. (2000). How people learn: Brain, mind, experience, and school. National Academy Press.
• Burger, J.M. (2016). Kişilik: Psikoloji biliminin insan doğasına dair söyledikleri (5. Basım). (İ. D. Erguvan Sarıoğlu, Çev.), Kaknüs Yayınları.
• Choi, B. Y., Park, H., Nam, S. K., Lee, J., Cho, D. & Lee, S. M. (2011). The development and initial psychometric evaluation of the Korean Career Stress Inventory for college students. The Career Development Quarterly, 59(6), 559-572. https://doi.org/10.1002/j.2161-0045.2011.tb00976.x
• Cox, C. & Many, J. E. (1992). Stance towards a literary work: Applying the transactional theory to children's responses. Reading Psychology: An International Quarterly, 13(1), 37-72. https://doi.org/10.1080/027027192130104
• Creed, P., Prideaux, L.A. & Patton, W. (2005). Antecedents and consequences of career decisional states in adolescence. Journal of Vocational Behavior, 67(3), 397-412. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2004.08.008
• Creed, P. A., Fallon, T. & Hood, M. (2009). The relationship between career adaptability, person and situation variables, and career concerns in young adults. Journal of Vocational Behavior, 74, 219-229. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2008.12.004
• Creed, P. A., Hood, M., Praskova, A. & Makransky, G. (2016). The career distress scale: Using Rasch measurement theory to evaluate a brief measure of career distress. Journal of Career Assessment, 24(4), 732-746. http://dx.doi.org/10.1177/1069072715616126
• Crocker, J. & Park, L. E. (2004). The costly pursuit of self-esteem. Pshychological Bulletin, 130, 392-414. http://dx.doi.org/10.1037/0033-2909.130.3.392
• Çelik, H., Genç, K. & Gencer, R. (2017). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının okuma kültürleri üzerine nitel bir araştırma. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 397-413
• Çınar, Ö. F. (2019). Bir kitabı en verimli şekilde anlamak için: 4 kalemle okuma yöntemi. https://www.gzt.com/jurnalist/bir-kitabi-en-verimli-sekilde-anlamak-icin-4-kalemle-okuma-yontemi-3484627
• Çifçi, M. (2006). Eleştirel okuma. Belleten, 1, 55-80.
• Çuhadaroğlu, F. (1986). Adolesanlarda benlik saygısı. [Yayımlanmamış uzmanlık tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Delgado, C. (2005). A discussion of the concept of spirituality. Nursing Science Quarterly, 18(2), 157- 162. https://doi.org/10.1177/0894318405274828
• Demirel, Ö. & Şahinel, M. (2006). Türkçe öğretimi (7. Baskı), Pegem Yayıncılık.
• Demirtaş, A. S. (2019, Ekim). Sürekli umut ve kariyer stresi arasında bilişsel esnekliğin paralel çoklu aracılığı, 21. Uluslararası Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, Antalya.
• Demirtaş, A. S. & Kara, A. (2022). Career adaptability and unemployment anxiety in Turkish senior undergraduate students: The mediating role of career stress. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 12(64), 19-33. https://doi.org/10.17066/tpdrd.1095894
• Duursma, E., Augustyn, M. & Zuckerman, B. (2008). Reading aloud to children: The evidence. Arch Dis Child, 93(7). http://dx.doi.org/10.1136/adc.2006.106336
• Elban, M. & Aslan, S. (2022). Manevi duyarlık ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 28, 215-224. https://doi.org/10.29000/rumelide.1132545
• Emhan, A. & Çayır, C. (2010). Girişimcilerin stres ile baş edebilmesinde tinsel değerlerin etkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(2), 101-120.
• Eriş, Y. & İkiz, F.,E. (2013). Ergenlerin benlik saygısı ve sosyal kaygı düzeyleri arasındaki ilişki ve kişisel değişkenlerin etkileri, Turkish Studies, 8(6), 179-193. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4726
• Esen, D. (2019). Kariyer stresi ile öz yeterlilik inancı ilişkisinin demografik değişkenlerin farklılaştırıcı rolü bağlamında incelenmesi: İzmir Meslek Yüksekokulu İktisadi ve İdari Programlar örneği, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 217-232.
• Feslikan, O. & Türkel, A. (2021). Kitap okuma etkinliklerinin okuma alışkanlığına yönelik tutuma etkisi. International Journal of New Trends in Arts, Sports &Science Education (IJTASE), 10(4), 243-257.
• Fiori, M., Bollmann, G. & Rossier, J. (2015). Exploring the path through which career adaptability increases job satisfaction and lowers job stress: The role of affect. Journal of Vocational Behavior, 91, 113-121. https://core.ac.uk/reader/77152980
• Gökkuş, I. & Delican, B. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri ve okuma alışkanlığına ilişkin tutumları. Cumhuriyet International Journal of Education, 5(1), 10-28. https://doi.org/10.30703/cije.321381
• Gönen, S. & Akgün, A. (2005). Bilgi eksiklikleri ve kavram yanılgılarının tespiti ve sınıf içi tartışma yönteminin uygulanabilirliği üzerine bir araştırma, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4(13), 99-111.
• Guthrie, J. T. (2004). Teaching for literacy engagement. Journal of Literacy Research, 36(1), 1-29. https://doi.org/10.1207/s15548430jlr3601_2
• Gürbüz, S. & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri, (5. Baskı), Seçkin Yayıncılık.
• Gürpınar, A. C., Emül, B. & Siyez, D. (2021). Career competence expectation and professional outcome expectation in teacher candidates: The mediating role of career stress. IBAD Journal of Social Sciences, (10), 220-237. https://doi.org/10.21733/ibad.852211
• Hay, D. & Nye, R. (2006). The spirit of the child. Jessica Kingsley Publishers.
• Helpman, E. (2010). Labor market frictions as a source of comparative advantage, with implications for unemployment and inequality. NBER Working Paper 15764. http://www.nber.org/papers/w15764
• Hogg. M.A. & Vaughan. G.M. (2007). Sosyal psikoloji. (İ. Yıldız & A. Gelmez, Çev.). Ütopya Yayınları.
• Işık, A. D. & Demir, N. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının okuma alışkanlığına yönelik tutumlarının belirlenmesi: Bartın Üniversitesi örneklemi. Sınırsız Eğitim ve Araştırma Dergisi, 2(2), 70-85. http://dx.doi.org/10.29250/sead.325522
• İnce Samur, A.Ö. (2014). Bireye okuma kültürü edindirme izlencesi (Tez no.443309). [Doktora tezi, Ankara Üniversitesi].
• Jeong, H. S. (2016). Factors influencing depression in Chinese students studying in Korea: Focused on acculturative stress, academic stress and career stress. The Journal of the Korea Contents Association, 16(7), 63-72. http://dx.doi.org/10.5392/JKCA.2016.16.07.063
• Kaldırım, A. & Tavşanlı, Ö. F. (2023). Üniversite öğrencileri için okuma olgunluğu ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Yükseköğretim Dergisi, 13(1), 83-93. https://doi.org/10.2399/yod.23.1239680
• Kamalova, L. A. & Koletvinova, N. Y. D. (2016). The problem of reading and reading culture improvement of students-bachelors of elementary education in modern high institution. International Journal of Environmental and Science Education, 11(4), 473-484. http://www.ijese.net/makale/9.html#:~:text=10.12973/ijese.2016.318a
• Kang, M., Lee, J. & Lee, A. R. (2020). The effects of college students’ perfectionism on career stress and indecision: self-esteem and coping styles as moderating variables. Asia Pacific Education Review, 21(2), 227-243. https://doi.org/10.1007/s12564-019-09609-w
• Kara, M. (2019). Sınıf öğretmeni adaylarının okuma alışkanlığı ve kütüphane kullanımı üzerine bir inceleme (Tez no. 586472). [Yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi].
• Kara, A. (2023). Investigation of protective factors against career stress of senior university students using mixed pattern method. Journal of Education in Science, Environment and Health (JESEH), 9(2), 162-177. https://doi.org/10.55549/jeseh.1279774
• Kara, A., Altınok, A. & Şahin, C. (2019). Career adapt-abilities and career calling as a predictor of unemployment concerns for university senior grade students. MANAS Journal of Social Research, 8(3), 2294-2307. https://doi.org/10.33206/mjss.533767
• Keskinoğlu, M. Ş., Ekşi, F. & Ekşi, H. (2019). İyi oluşun maneviyat endeksi ölçeğinin uyarlanması. Turkish Studies Social Sciences, 14(3), 723-737. http://dx.doi.org/10.29228/TurkishStudies.22717
• Kim, N. & McLean, G. N. (2008). Stability and dominance in career success orientation in South Korean employees, Human Resource Development International, 11(1), 19-34. https://doi.org/10.1080/13678860701782295
• Lazarus, R. S. & Folkman, S. (1984). Stress, appraisal, and coping. NY: Springer Publishing Company.
• Lee, M. R. (2015). Relationship of career-related stress, commitment to a career choice and career decision self-efficacy of college students. Journal of the Korea Academia-Industrial Cooperation Society, 16(12), 8767-8775. http://dx.doi.org/10.5762/KAIS.2015.16.12.8767
• Lin, S. H., Wu, C. H. & Chen, L. H. (2015). Unpacking the role of self-esteem in career uncertainty: a self-determination perspective. The Journal of Positive Psychology, 10(3), 231-239. http://dx.doi.org/10.1080/17439760.2014.950178
• Maslow, A. (2001). İnsan olmanın psikolojisi. (O. Gündüz, Çev.), Kuraldışı Yayıncılık.
• Mokhtari, K. & Reichard, C. A. (2002). Assessing students' metacognitive awareness of reading strategies. Journal of educational psychology, 94(2), 249-259. https://doi.org/10.1037/0022-0663.94.2.249
• Morgan, D.N., Mraz, V., Padak, N.D. & Rasinski, T. (2009). Independent reading: Practical strategies for grades K-3. Guilford Publications.
• Ogugua, J. C., Emerole, N., Egwim, F. O., Anyanwu, A. I. & Haco-Obasi, F. (2015). Developing a reading culture in Nigerian society: Issues and remedies. Journal of Research in National Development, 13(1), 62-67.
• Özbek, M. (2018). Dünden bugüne insan. İmge Kitabevi Yayınları.
• Özden, K. & Sertel-Berk, Ö. (2017). Kariyer Stresi Ölçeği’nin (KSÖ) Türkçe’ye uyarlanması ve psikometrik özelliklerinin sınanması. Psikoloji Çalışmaları. 37(1), 35-51.
• Öztaş, U. & Akın, O. (2009). Örgütsel çatışma yönetiminde cinsiyet farklılıkları: Antalya serbest bölgesinde bir araştırma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(1), 9-24.
• Pilav, S. & Balantekin, M. (2017). Okuma çemberi yönteminin okuduğunu anlama becerisine etkisi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 149-170.
• Rasinski, T.V. (2012). Why reading fluency should be hot! The Reading Teacher, 65(8), 516-522. https://doi.org/10.1002/TRTR.01077
• Rosenblatt, L. M. (1978). The reader, the text, the poem: The transactional theory of literary work. Southern Illinois University Press.
• Rudolph, C.W., Katz, I.M., Lavigne, K.N. & Zacher, H. (2017). Job crafting: A meta-analysis of relationships with individual differences, job characteristics, and work outcomes. Journal of Vocational Behavior, 102, 112-138. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2017.05.008
• Shea, M., Ma, P. W. W., Yeh, C. J., Lee, S. J. & Pituc, S. T. (2009). Exploratory studies on the effects of a career exploration group for urban chinese immigrant youth. Journal of Career Assessment, 17(4), 457-477. https://doi.org/10.1177/1069072709334246
• Stoltz, K. B., Wolff, L. A., Monroe, A. E., Farris, H. R. & Mazahreh, L. G. (2013). Adlerian lifestyle, stress coping, and career adaptability: Relationships and dimensions. The Career Development Quarterly, 61(3), 194-209. https://doi.org/10.1002/j.2161-0045.2013.00049.x
• Stoyles, G. J., Stanford, B., Caputi, P., Keating, A. L. & Hyde, B. (2012). A measure of spiritual sensitivity for children. International Journal of Children's Spirituality, 17(3), 203-215. https://doi.org/10.1080/1364436X.2012.733683
• Sukhram, D. P. & Hsu, A. (2012). Developing reading partnerships between parents and children: a reflection on the reading together program. Early Childhood Education Journal, 40, 115–121. https://doi.org/10.1007/s10643-011-0500-y
• Şahin, S., Özaydın, S. & Siyez, D. M. (2019). Yetişkin kariyer endişeleri ölçeği kısa formu: Türkçe’ye uyarlama, geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Kariyer Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 2(2), 166-193. Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2019). Using multivariate statistics (7th ed.). Allyn and Bacon/Pearson Education.
• Türkiye İstatistik Kurumu (Temmuz, 2022). Yazılı medya ve uluslararası standart kitap numarası istatistikleri, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Yazili-Medya-ve-Uluslararasi-Standart-Kitap-Numarasi-Istatistikleri-2022-49423
• Türkiye İstatistik Kurumu (Haziran, 2022). Kütüphane İstatistikleri, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Kutuphane-Istatistikleri-2022-49355
• Türk, M. E. & Bilici, M. (2021). Psikanalitik ve psikodinamik perspektiften din ve maneviyat. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(18), 22-34.
• Ünlü, S. (2019). “Okuma kültürü” edindirme sürecine Türkçe öğretmenlerinin etkisi (Muğla ili örneği) (Tez no.599639). [Doktora tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi].
• Velioğlu, M.N., Karsu, S., Işıkhan, P.A., Umut, M.Ö. & Bayrak, E. (2013). Bilinç öncesinden bilinç sonrasına yolculuk: Okuma alışkanlığı kazandırılmasına dönük üniversite öğrencileri üzerinde karma bir araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(47), 171-190.
• Yam, F. C. (2020). Adalet Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin kariyer streslerinin psikolojik iyi oluşları üzerindeki yordayıcı rolü. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(72), 710-721. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.10828
• Yavuzer, H. (2000). Okul çağı çocuğu (4. Basım). Remzi Kitabevi.
• Yılmaz, M. & Benli, N. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının okuma alışkanlığına yönelik tutumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 281-291.
• Yun, I. H. (2016). Majoring in social work majors satisfaction, career adaptability, career identity, employability, ego-resilience research on the effect of careers stress: Focusing on the latent mean analysis by gender. Journal of the Korea Academia-Industrial Cooperation Society, 17(6), 308-314.