Yoğun bakım hemşirelerinde uyku kalitesi ve tıbbi hataya eğilimin değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: 2, 301 - 310, 16.08.2024

Gülser Tuğrul Özlem Canbolat

Öz

Amaç: Bu araştırmada, yoğun bakım ünitelerinde çalışan hemşirelerin uyku kalitesini ve tıbbi hataya eğilimlerini değerlendirmek amaçlandı. Yöntem: Tanımlayıcı tipteki bu araştırma Mart-Haziran 2022 tarihleri arasında Ankara ilindeki iki devlet üniversitesi hastanesinin yoğun bakım ünitelerinde çalışan 190 hemşire ile yürütüldü. Araştırma verileri Tanıtıcı Bilgi Formu, Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi (PUKİ) ve Tıbbi Hataya Eğilim Ölçeği (THEÖ) ile yüz yüze toplandı. Bulgular: Hemşirelerin PUKİ puan ortalaması (7.64±3.51) uyku kalitelerinin, THEÖ puan ortalaması (230.87±3.51) da tıbbi hataya eğilimlerinin düşük olduğunu gösterdi. PUKİ puanı >5 olan hemşirelerin tıbbi hataya eğilim ölçeği toplam puanı ile hastane enfeksiyonları ve düşmeler alt boyut puanları PUKİ puanı ≤ 5 olanlardan düşüktü (p<0.05). Hemşirelerin uyku sorunu ve mesai saatlerindeki değişikliğin PUKİ puanını (p<0.05), uyku sağlığı hakkında eğitim alma ve tıbbi hata yapma durumunun THEÖ puanını anlamlı olarak etkilediği belirlendi (p<0.05). Sonuç: Araştırma sonuçları, yoğun bakım hemşirelerinin uyku kalitesinin düşük olmasının tıbbi hataya eğilimlerini artırdığını gösterdi. Uyku sorunu ve mesai saatlerindeki değişiklikler hemşirelerin uyku kalitesini azaltmaktadır. Tıbbi hata yapmış olma hemşirelerin tıbbi hataya eğilimini artırırken, uyku sağlığı hakkında eğitim almış olma azaltmaktadır. Yoğun bakım hemşirelerinde uyku kalitesinin ve tıbbi hataya eğilim üzerindeki etkisinin değerlendirilmesi, hemşirelerin uyku kalitesini iyileştirmeye ve tıbbi hataya eğilimlerinin azaltmaya yönelik stratejilerin geliştirilmesi için gereklidir.

Anahtar Kelimeler

Hemşirelik, tıbbi hata, uyku kalitesi, yoğun bakım

Evaluation of sleep quality and tendency for medical errors among intensive care nurses

Öz

Aim: This study evaluated the sleep quality and the tendency to medical errors among intensive care nurses. Method: This descriptive study was conducted with 190 nurses working in the intensive care units of two state university hospitals in Ankara between March and June 2022. Research data were collected face to face using the Introductory Information Form, Pittsburgh Sleep Quality Index (PSQI), and Medical Error Proneness Scale (THES). Results: Nurses' PSQI mean score (7.64±3.51) showed poor sleep quality, while the mean THES score (230.87±3.51) showed a low tendency to medical errors. The medical error proneness scale total score and nosocomial infections and falls subscale scores of nurses with a PSQI score >5 were lower compared to those with a PSQI score ≤ 5 (p<0.05). It was determined that sleep problems and changes in working hours significantly affected the PSQI score (p<0.05), and receiving training on sleep health and making medical errors significantly affected the THES score (p<0.05). Conclusion: Research results showed that the poor sleep quality in intensive care nurses increased their tendency to medical errors. Sleep problems and changes in working hours reduce nurses’ sleep quality. Having made a medical error increases the tendency to make further errors, while receiving training on sleep health decreases this tendency. Evaluating sleep quality in intensive care nurses and its impact on medical error tendency is necessary for developing strategies to improve nurses' sleep quality and reduce their tendency to make medical error.

Anahtar Kelimeler

Nursing, medical error, sleep quality, intensive care

Kaynakça

• Altınöz Ü, Demir S. Yoğun bakımda çalışan hemşirelerde çalışma ortamı algısı, psikolojik distres ve etkileyen faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2017;8(2),95- 101.
• Düzgün F, Yılmaz DU, Karaman D, Çinar HG, Dikmen Y, Yılmaz D. Yoğun bakım hemşirelerinin ekip çalışması tutumlarının incelenmesi. Çağdaş Tıp Dergisi. 2019;9(1),32-36.
• Çelik A, Karaca A. Hemşirelerde ekip çalışması ve motivasyon arasındaki ilişkinin ve etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 2017; 14(4),254-263.
• Ozvurmaz S, Öncü AZ. Vardiyalı ve nöbet sistemi şeklinde çalışma düzeninin hemşireler üzerine etkisi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2018;2(1), 39-46.
• Rosa D, Terzoni S, Dellafiore F, Destrebecq A. Systematic review of shift work and nurses’ health. Occupational Medicine. 2019;69(4),237-243.
• Molu B, Tuna PT, Keskin AY, Tuna Hİ. Determination of Chronotype, Quality of Life, Sleep Quality, and Social Jetlag in Shift Working Nurses. Journal of Turkish Sleep Medicine. 2023; 10(1),48-53.
• Roman P, Perez-Cayuela I, Gil-Hernández E, Rodriguez-Arrastia M, Aparicio-Mota A, Ropero-Padilla C, Rueda-Ruzafa L. Influence of shift work on the health of nursing professionals. Journal of Personalized Medicine. 2023;13(4),627.
• Chen S, Wu H, Sun M, Wei Q, Zhang Q. Effects of shift work schedules, compensatory sleep, and work–family conflict on fatigue of shift‐working nurses in Chinese intensive care units. Nursing in Critical Care. 2023;28(6),948-956.
• Thach TQ, Mahirah D, Dunleavy G, Zhang Y, Nazeha N, Rykov Y, Car J. Association between shift work and poor sleep quality in an Asian multi-ethnic working population: A cross-sectional study. Public Library of Science. 2020;15(3),e0229693.
• Kaçan C Y, Örsal Ö. Yoğun Bakım Hemşirelerinde Tükenmişliği Etkileyen Faktörler: Sistematik Derleme. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi. 2018;22(1),25- 36.
• Kaçan CY, Örsal Ö, Köşgeroğlu N. Hemşirelerde uyku kalitesinin incelenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2016;19(3).
• Arpınar MS. Sosyo demografik özelliklerin uyku kalitesine etkisine yönelik bir çalışma. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi. 2020;6(01),144-155.
• Akbari V, Hajian A, Mirhashemi MS. Evaluating of sleep quality in shift-work nurses. Iran. Journal of Sleep Disorders & Therapy. 2016;5(1),225.
• Çetinol T, Özvurmaz S. Hemşirelerde uyku kalitesi ve ilişkili faktörler. Medical Sciences, 2018;13(4), 80-89.
• McDowall K, Murphy E, Anderson K. The impact of shift work on sleep quality among nurses. Occupational Medicine, 2017;67(8), 621-625.
• Di Muzio M, Reda F, Diella G, Di Simone E, Novelli L, D'Atri A, De Gennaro L. Not only a problem of fatigue and sleepiness: changes in psychomotor performance in Italian nurses across 8 hours rapidly rotating shifts. Journal of Clinical Medicine. 2019;8(1),47.
• Güven Ş, Şahan S, Ünsal A. Hemşirelerin tıbbi hata tutumları. İzlek Akademik Dergi. 2019;2(2),75-85.
• Çakmak C, Konca M, Teleş M. Türkiye ulusal güvenlik raporlama sistemi (GRS) üzerinden tıbbi hataların değerlendirilmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 2018; 21(3),423-448.
• Park E, Lee HY, Park C S Y. Association between sleep quality and nurse productivity among Korean clinical nurses. Journal of nursing management, 2018; 26(8), 1051-1058.
• Yu F, Somerville D, King A. Exploring the impact of 12-hour shifts on nurse fatigue in intensive care units. Applied Nursing Research. 2019;50,151191.
• Karahan A, Abbasoğlu A, Uğurlu Z, Işık SA, Kılıç G, Elbaş NÖ. Determination of sleep quality, fatigue, and concentration in nurses according to their shifts and chronotype. J Psychiatric Nurs. 2020;11(2):98-105.
• Buysse DJ, Reynolds CF, Monk H, Hoch CC, Yeager AL, Kupfer DJ. Quantification of subjective sleep quality in healthy elderly men and women using the Pittsburgh Sleep Quality Index (PSQI). Sleep. 1991;14(4),331-338.
• Ağargün MY, Kara H, Anlar Ö. Pittsburgh uyku kalitesi indeksi’nin geçerliliği ve güvenirliliği. Türk Psikiyatri Dergisi. 1996;7(2),107-115.
• Özata M, Altunkan H. Hemşirelikte tıbbi hataya eğilim ölçeğinin geliştirilmesi ve geçerlilik güvenilirlik analizinin yapılması. İçinde: TC Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü. II. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi, Bildiriler Kitabı. 2010;1,415-431.
• Kooshanfar Z, Ashrafi S, Paryad E, Salmanghasem Y, Mohammadi TK, Leili EK, Golhosseini SMJ. Sources of noise and their effects on nurses in intensive care units: A cross sectional study. International Journal of Africa Nursing sciences. 2022;16.100403.
• Yalçın A, Tunca Ü, Çevik D, Aslankoç R, Mustafa S. Yoğun bakım ünitesinde çalışanların yorgunluk ve uyku kalitesi ilişkisi. Uyku Bülteni. 2020;1(2),32- 37.
• Ören B, Dağcı S. Yoğun bakım ünitelerinde çalışan hemşirelerin karşılaştıkları sorunlar. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi. 2020;24(3),170-183.
• Bozkurt G, Türkmen E, Zengin N. Yoğun bakım hemşirelerinin bağımsız işlevlerine ilişkin iş yükü. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi. 2017;21(2),36-41.
• Wolf LA, Perhats C, Delao A, Martinovich Z. The effect of reported sleep, perceived fatigue, and sleepiness on cognitive performance in a sample of emergency nurses. The Journal of Nursing Administration. 2017;47(1), 41-49.
• Choi DS, Kim SH. Factors affecting occupational health of shift nurses: focusing on job stress, health promotion behavior, resilience, and sleep disturbance. Safety and Health at Work. 2022;13(1), 3-8.
• Chellappa SL, Morris C J, Scheer FA. Effects of circadian misalignment on cognition in chronic shift workers. Scientific reports. 2019;9(1), 699.
• Dong H, Zhang Q, Sun Z, Sang F, Xu Y. Sleep problems among Chinese clinical nurses working in general hospitals. Occupational Medicine. 2017;67(7), 534-539.
• Basatemür M, Güneş G. Hemşirelerde gece beslenme alışkanlığı ve uyku kalitesinin değerlendirilmesi; bir üniversite hastanesi örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Halk Sağlığı Dergisi. 2021;6(3),227-236.
• Bumin G, Tatlı İY, Cemali M, Kara S, Akyürek G. Vardiyalı ve gündüz çalışan sağlık çalışanlarında uyku kalitesi, reaksiyon zamanı, stres ve iyilik halinin karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2019;6(3), 170-176.
• Küçükakça G, Özer N. Cerrahi kliniklerde çalışan hemşirelerin yüksek riskli ilaç uygulamaları konusundaki bilgi durumlarının ve ilaç hatalarıyla ilgili tutum ve davranışlarının incelenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2016;19(1): 34-41.
• Alemu W, Belachew T, Yimam I. Medication administration errors and contributing factors: cross sectional study in two public hospitals in Southern Ethiopia. International Journal of Africa Nursing Sciences. 2017;7:68-74.
• Afolalu OO, Jordan S, Kyriacos U. Medical error reporting among doctors and nurses in a Nigerian hospital: A cross‐sectional survey. Journal of Nursing Management. 2021;29(5), 1007-1015.
• Soydemir D, Seren Intepeler S, Mert H. Barriers to Medical Error Reporting for Physicians and Nurses. Western Journal of Nursing Research. 2017;39(10):1348-1363.