Problematic media use and digital parenting: The perspective of mothers

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: 3, 429 - 444, 20.12.2024

Kamile Akça , Elif Bayrakçı

Öz

Aim: Parents have an important role in protecting children from the harms of digital media and ensuring effective use of media. This study aimed to identify the relationship between mothers' digital parenting attitudes and their children's problematic media use from the mothers' perspective. Method: This study, designed as a cross-sectional study, was conducted with 446 mothers having children aged 6-11 years. Data were collected using the "Descriptive Information Form," "Problematic Media Use Scale," and "Digital Parenting Attitude Scale." In the data analysis, one-way analysis of variance (ANOVA), t-test, post hoc analysis, and Pearson correlation analysis were benefited. Results: Among the mothers, 74.2% reported their children watch television or use other devices while eating, 44.8% stated their children’s most frequently used visual media tool is a smartphone/cell phone, and 66.6% indicated they have established household rules regarding screen use. The mean score for the “Problematic Media Use Scale” was calculated as 2.69±1.06, and for the “Digital Parenting Attitude Scale”, it was 47.91±6.17. A negative correlation was found between the "Problematic Media Use Scale" and the "Approval of Effective Use of Digital Media" sub-dimension, while a positive correlation was found between the "Problematic Media Use Scale" and the "Protection from Digital Media Risks" sub-dimension. Conclusion: As children's level of problematic media use increases, mothers' attitudes toward approving the effective use of digital media decrease, and their attitude toward protecting from digital media risks increases. The results of this study may serve as a resource for new studies and policy developments in this area.

Anahtar Kelimeler

Mothers, children, digital parenting, digital technology, problematic media use

Proje Numarası

-

Problemli medya kullanımı ve dijital ebeveynlik: Annelerin bakış açısı

Öz

Amaç: Dijital medyanın zararlarından çocukların korunmasında ve medyanın etkili kullanımının sağlanmasında ebeveynler önemli role sahiptir. Bu araştırmada, annelerin dijital ebeveynlik tutumları ile çocuklarının problemli medya kullanımı arasındaki ilişkinin annelerin bakış açısıyla tespit edilmesi amaçlandı. Yöntem: Kesitsel türdeki bu araştırma, 6-11 yaş grubu çocuğu olan 446 anne ile yapılmıştır. Araştırmanın verileri, “Tanıtıcı Bilgi Formu”, “Problemli Medya Kullanımı Ölçeği” ve “Dijital Ebeveynlik Tutum Ölçeği” kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde tek yönlü varyans analizi (ANOVA), t-testi, post hoc analizi ve pearson korelasyon analizinden yararlanılmıştır. Bulgular: Annelerin %74.2’si çocuğunun yemek yerken televizyon ya da diğer cihazları izlediğini/kullandığını, %44.8’i çocuğunun en sık kullandığı görsel medya aracının akıllı telefon/cep telefonu olduğunu ve %66.6’sı ekran kullanımı ile ilgili aile içi kurallar koyduğunu ifade etmiştir. “Problemli Medya Kullanım Ölçeği” puan ortalaması 2.69±1.06, “Dijital Ebeveynlik Tutum Ölçeği” toplam puan ortalaması 47.91±6.17 olarak hesaplanmıştır. “Problemli Medya Kullanım Ölçeği” ile “Dijital Medyanın Etkili Kullanımını Onaylama” alt boyutu arasında negatif ilişki; “Problemli Medya Kullanım Ölçeği” ile “Dijital Medya Risklerinden Koruma” alt boyutu arasında ise pozitif ilişki bulunmuştur. Sonuç: Çocukların problemli medya kullanım düzeyi arttıkça annelerin dijital medyanın etkili kullanımını onaylamaya yönelik tutumu azalmakta ve dijital medyanın risklerinden korumaya yönelik tutumu artmaktadır. Bu çalışmanın sonuçları bu alanda yapılacak yeni çalışmalara ve geliştirilecek politikalara kaynak sağlayabilir.

Anahtar Kelimeler

Anneler, çocuklar, dijital ebeveynlik, dijital teknoloji, problemli medya kullanımı

Proje Numarası

-

Teşekkür

Çalışmaya katılan tüm annelere ve çocuklarına, çalışmanın yapılabilmesi için kurum izni veren İl Sağlık Müdürlüğüne teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Erol V. Sosyal medyanın Türk aile yapısına etkisi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi. 2022;24(43):1127-1139.
• Karaboğa MT. Dijital medya okuryazarlığında anne ve baba eğitimi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi. 2019;14(20):2040-2073. doi: 10.26466/opus.601942
• Söğüt F. Dijital ebeveynlerin dijital oyunlar ve şiddet ilişkisine yönelik algıları. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi. 2020;(51):79-100.
• Yılmaz D, Güney R. Medyanın çocuklar üzerindeki etkileri ve kullanımına ilişkin öneriler. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 2021;14(4):486-494. doi:10.46483/deuhfed.829839
• Lauricella AR, Wartella E, Rideout VJ. Young children's screen time: The complex role of parent and child factors. J Appl Dev Psychol. 2015;36:11-17. doi:10.1016/j.appdev.2014.12.001
• Hill D, Ameenuddin N, Chassiakos YLR, et al. Media use in school-aged children and adolescents. Pediatrics. 2016;138(5):e20162592. doi: 10.1542/peds.2016-2592
• Hill D, Ameenuddin N, Reid Chassiakos Y, et al. Media and young minds. Pediatrics. 2016;138(5):e20162591. doi:10.1542/peds.2016-2591
• Gül I, Özgür H. Ortaokul öğrencilerinin dijital oyun bağımlılıkları ile ailelerin dijital ebeveynlik farkındalıkları arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Trakya Eğitim Dergisi. 2023;13(3):2032-2071. doi: 10.24315/tred.1325214
• Raju V, Sharma A, Shah R, et al. Problematic screen media use in children and adolescents attending child and adolescent psychiatric services in a tertiary care center in North India. Indian J Psychiatry. 2023;65(1):83-89. doi:10.4103/indianjpsychiatry.indianjpsychiatry_182_22
• Mustuloğlu Ş, Tezol Ö. Problematic media use is associated with poor oral health in Turkish school-age children: a pilot cross-sectional study. BMC Oral Health. 2023;23(1):529. doi: 10.1186/s12903-023-03238-x
• Shannon H, Bush K, Villeneuve PJ, et al. Problematic social media use in adolescents and young adults: systematic review and meta-analysis. JMIR Ment Health. 2022;9(4): e33450. doi: 10.2196/33450
• Korkmaz Z, Çiçek İ, Yıldırım M, Ünsal F. Sosyal medya bağımlılığı ve uyku kalitesi arasındaki ilişki: Sanal dünyanın ergenler üzerindeki etkisi. Yaşadıkça Eğitim. 2023;37(3):844-856. doi:10.33308/26674874.2023373654
• Durak ÖG, Ünal Ş, Erdoğan A, Bal F. Lise öğrencilerinde problemli internet kullanımı ile saldırgan davranışların ilişkisi: Özel Ahmet Şimşek Anadolu Lisesi örneği. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi. 2018;53(1):217-228. doi:10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.18.03.875
• Babacan Gümüş A, Şıpkın S, Tuna A, Keskin G. Üniversite öğrencilerinde problemli internet kullanımı, şiddet eğilimi ve bazı demografik değişkenler arasındaki ilişki. TAF Preventive Medicine Bulletin, 2015;14(6):460-467. doi:10.5455/pmb.1-1433229022
• Kumcağız H, Özdemir TY, Demir Y. Ergenlerde sosyal medya kullanımının akademik başarı ve arkadaşlık ilişkilerine etkisi. Int J Soc Sci Res. 2019;8(2):1-17.
• Furuncu C, Öztürk E. Problemli Medya Kullanım Ölçeği Türkçe formunun geçerlik güvenirlik çalışması: Çocuklarda ekran bağımlılığı ölçeği ebeveyn formu. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi. 2020;4(3):535-566. doi: 10.24130/eccd-jecs.1967202043237
• Gökel Ö. Teknoloji bağımlılığının çeşitli yaş gruplarındaki çocuklara etkileri hakkındaki ebeveyn görüşleri. Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi. 2020;2(1):41-47. doi: 10.35365/ctjpp.20.2.6
• Sönmezer Z, Balcıoğlu BA. Dijital Medya ve Ekrana Emanet Edilen çocuklar. Socrates Journal of Interdisciplinary Social Studies. 2023;9(33):54-70. doi: 10.5281/zenodo.8339914
• Kanbur BN. Görsel medyanın ve subliminal mesajların çocuk sağlığı üzerine etkileri. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2020;(10):94-106. doi: 10.38079/igusabder.665516
• Yılmaz D, Güney R. Medyanın çocuklar üzerindeki etkileri ve kullanımına ilişkin öneriler. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 2021;14(4):486-494. doi: 10.46483/deuhfed.829839
• Stearns PN. Modern History of Parenting. İçinde: Bornstein MC, ed. Handbook of parenting: Biology and ecology of parenting. 3rd Edition. Routledge; 2019:320-348.
• İnan Kaya G, Mutlu Bayraktar D, Yılmaz Ö. Dijital Ebeveynlik Tutum Ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2018;46:149-173. doi:10.21764/maeuefd.390626
• Zeybekoğlu Akbaş Ö, Dursun C. Teknolojinin aileye etkisi: Değişen ailenin dijital ebeveyn ve çocukları. Turkish Studies-Social Sciences. 2020;15(4):2245-2265. doi:10.29228/TurkishStudies.43395
• Yalçın A, İnan Alver E, Yalçın S. İlkokul Öğrencilerinde Problemli Medya Kullanımının, Annenin Demografik Özellikleriyle ve Evde Medya Kullanımına İlişkin Kuralların Olup Olmamasıyla İlişkisi. International Journal of Socıal Humanıtıes Scıences Research. 2022;9(89):2305-2319. doi:10.26450/jshsr.3335
• Domoff SE, Harrison K, Gearhardt AN, Gentile DA, Lumeng JC, Miller AL. Development and validation of the Problematic Media Use Measure: A parent report measure of screen media “addiction” in children. Psychol Pop Media Cult. 2019;8(1):2-11. doi:10.1037/ppm0000163
• Ünver H, Koç Z. Siber zorbalık ile problemli internet kullanımı ve riskli internet davranışı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 2017;15(2):117-140.
• Kroshus E, Tandon PS, Zhou C, Johnson AS, Steiner MK, Christakis DA. Problematic child media use during the COVID-19 pandemic. Pediatrics. 2022;150(3):e2021055190. doi:10.1542/peds.2021-055190
• Mercan Uzun E, Bütün Kar E, Özdemir Y. Ebeveynlerin gözünden çocuklarının dijital oyun oynama alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2023;25(1):9-22. doi: 10.17556/erziefd.1111846
• Çom Aybal N. 4-11 Yaş Çocuklarda Ekran Bağımlılığı Eğiliminin İncelenmesi ve Ebeveynlerin Ekran Bağımlılığını Önlemeye Yönelik Tutumlarının Değerlendirilmesi [Tıpta Uzmanlık Tezi]. İstanbul, Türkiye: Sağlık Bilimleri Üniversitesi; 2021.
• Beadını İ. Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Problemli Medya Kullanımları ile Sosyal Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Edirne, Türkiye: Trakya Üniversitesi; 2023.
• Ereskici E. Dijital Ebeveynlik Farkındalığının İlkokul Çocuklarında Problemli Medya Kullanımına Etkisi [Tıpta uzmanlık Tezi]. İstanbul, Türkiye: Sağlık Bilimleri Üniversitesi; 2023.
• Kulu H. Çocuklarda Problemli Medya Kullanımı ve Etkileyen Faktörler [Yüksek Lisans Tezi]. Şanlıurfa, Türkiye: Harran Üniversitesi; 2023.
• Çelik E, Özer ZY, Özcan S. Okul öncesi çocukların ekran kullanım sürelerinin ebeveyn ekran kullanım alışkanlıkları ve aile işlevleri ile ilişkisi. Cukurova Medical Journal. 2021;46(1):343-351. doi:10.17826/cumj.780582
• Arslan S. Dijital Ebeveynlik Farkındalığı ve Çocuklarda Problemli Medya Kullanımı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul, Türkiye: İstanbul Aydın Üniversitesi; 2022.
• Furuncu C. Problemli Medya Kullanım Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlilik Güvenirlik Çalışması: Çocuklarda Ekran Bağımlılığı Ölçeği Ebeveyn Formu [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul, Türkiye: İstanbul Üniversitesi; 2019.
• Gökçe A, Arslan İ, Ülgen Öz S, ve ark. Yedi yaş altı çocuklarda mobil ekran maruziyeti. Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi. 2021;54(2):188-193. doi: 10.20492/aeahtd.543807
• .Bayzan Ş, Yıldırım Ö, Karakuş T, et al. Türkiye’deki Çocukların İnternet Kullanım Alışkanlıkları ve Dijital Okuryazarlık Becerileri Üzerine Bir Araştırma. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2023;(13):1331-1364. doi:10.51531/korkutataturkiyat.1376739
• Yıldız İ, Yıldız FT. Problematic media use and psychological adaptation in children in the COVID-19 pandemic: A descriptive cross-sectional study. Arch Psychiatr Nurs. 2023;44:46-51. doi: 10.1016/j.apnu.2023.04.002
• Gökçearslan Ş, Seferoğlu SS. Ortaokul öğrencilerinin internet kullanım biçimleri: Riskli davranışlar ve fırsatlar. Gazi Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi. 2016;24(1):383-404.
• Akbaş U, Ergin DA, Tatlı C. The effect of gender on problematic ınternet usage: A Meta-Analysis. Addicta: The Turkish Journal on Addictions. 2019;6(2):361-386. doi: 10.15805/addicta.2019.6.2.0064
• Türkel N. Ebeveynlerin Sosyal Medya Bağımlılık Düzeyleri ile Dijital Ebeveynlik Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul, Türkiye: Üsküdar Üniversitesi; 2021.
• Günaydın E. 12-17 Yaş Çocuğu Olan Annelerin Ebeveynlikte Bilinçli Farkındalık Düzeyi ve Dijital Ebeveynlik Tutumu ile Çocuklarında Internet Bağımlılığı Arasındaki İlişki [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul, Türkiye: Üsküdar Üniversitesi; 2021.
• Kopuz T, Turgut YE, Aktı Aslan S. Dijital Ebeveynlik Tutumu ile Çocukların Güvenli İnternet Kullanımları Arasındaki İlişki Üzerine Bir İnceleme. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2022;(42):123-153. doi: 10.14520/adyusbd.1111996
• Kuzu Jafari K. Erken Çocukluk Dönemindeki Çocukların Zeka Düzeyleri ve Sosyal Becerileri ile Ailelerin Ebeveynlik ve Dijital Ebeveynlik Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi [Doktora tezi]. Bursa, Türkiye: Bursa Uludağ Üniversitesi; 2021.
• Kadan G, Aral N. Okul öncesi dönem çocuklarının medya kullanım düzeylerinin incelenmesi. International Journal of Multidisciplinary Studies and Innovative Technologies. 2018; 2(2): 51-55.
• Jusienė R, Urbonas V, Laurinaitytė I, et al. Screen use during meals among young children: Exploration of associated variables. Medicina. 2019;55(10):688. https://doi.org/10.3390/medicina55100688
• World Health Organization. Guidelines on physical activity, sedentary behaviour and sleep for children under 5 years of age. https://www.who.int/publications/i/item/9789241550536 2 Nisan 2019’da basıldı. 3 Şubat 2024’de erişildi.
• Türkiye İstatistik Kurumu. Çocuklarda Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması, 2021. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Cocuklarda-Bilisim-Teknolojileri-Kullanim-Arastirmasi-2021-41132 22 Aralık 2021’de basıldı. 3 Şubat 2024’de erişildi.
• Ofcom. Children and parents: Media use and attitudes report 2023. https://www.ofcom.org.uk/research-and-data/media-literacy-research/childrens/children-and-parents-media-use-and-attitudes-report-2023 29 Mart 2023’de basıldı. 3 Şubat 2024’de erişildi.
• Ramirez ER, Norman GJ, Rosenberg DE, et al. Adolescent screen time and rules to limit screen time in the home. Journal of Adolescent Health. 2011;48(4):379-385. doi:10.1016/j.jadohealth.2010.07.013
• Bjelland M, Soenens B, Bere E, et al. Associations between parental rules, style of communication and children’s screen time. BMC Public Health. 2015;15:1002 (2015). doi:10.1186/s12889-015-2337-6
• Arslan OK. 4-6 Yaş Aralığındaki Çocuklarda Problemli Medya Kullanımı ile Duygu Dışavurumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul, Türkiye: Üsküdar Üniversitesi; 2023.