[A Disagreement in the Context of Consciousness, Self and Free Will: Nurettin Topçu’s Criticisms towards Bergson Regarding the Incompatibility Between Pure-Duration Indeterminism and Freedom]

Year 2018, Volume: 1 Issue: 1, 77 - 121, 30.06.2018

Ahmet Faruk Silifke

Abstract

Abstract: This paper aims to analyze Nurettin Topçu’s criticisms towards Bergson’s
thoughts regarding the incompatibility between freedom and indeterminism. Topçu’s
approach to freedom is not compatible with indeterminism. Thus,
we first examine Bergson’s theory of freedom. Bergson’s theory of freedom
relies on his ideas on time and space. Therefore, we focus on his perception of
time and space. After that, we try to analyze Bergson’s criticisms of free will and determinism besides his theory of freedom. Bergson
supports the view that the compatibility between determinism and freedom is not
possible; therefore, he adopts a theory of freedom based on pure duration. Pure-duration has an indeterminable nature. Nurettin Topçu’s basic objection to
Bergson’s view on freedom grounds upon pure duration. According to Topçu,
freedom is not accordant with pure-duration indeterminism. We
analyze his criticisms in two parts: The first part is about Topçu’s criticisms
of Bergson’s thought on “self.” The second part is about Topçu’s criticisms of
Bergson’s thought on “creativity.” Hence, Topçu’s criticisms that we examine in
this paper, consist of three subjects: Duration, self and creativity.

Keywords

space, pure duration, freedom, free will, determinism, indeterminism, self, creativity, Nurettin Topçu, Bergson

Bilinç, Benlik ve Özgür İrade Ekseninde Bir Anlaşmazlık: Saf Süre İndeterminizminin Özgürlükle Uyuşmadığına Dair Nurettin Topçu’nun Bergson’a Yönelik Eleştirileri

Abstract

Öz: Bu
makale özgürlüğün indeterminizmle uyuştuğuna/uzlaştığına dair Bergson’un
düşüncelerine yönelik Topçu’nun eleştirilerini analiz etmeyi hedeflemektedir.
Topçu’ya göre özgürlük, indeterminizmle uyuşmamaktadır. Bu amaçla
biz öncelikle Bergson’un özgürlük düşüncesini incelemekteyiz. Bergson’un
özgürlük teorisi kendisinin zaman ve mekan düşüncesine dayanmaktadır. Bu
nedenle onun mekan ve zaman algısına odaklanmaktayız. Daha sonra Bergson’un
özgür irade, determinizm eleştirisini ve kendisinin özgürlük teorisini analiz
etmeyi hedeflemekteyiz. Nitekim Bergson determinizmle özgürlüğün uyuşmasının
mümkün olmadığını düşünmektedir. Bu sebeple o, saf süre temelli bir özgürlük
teorisi benimsemektedir. Saf süre indeterminist bir yapıdadır. Nurettin
Topçu’nun temel eleştirisi ise Bergson’un süre temelli özgürlük düşüncesine
yöneliktir. Topçu’ya göre özgürlük saf süre indeterminizmiyle uyumsuzdur. Onun
eleştirilerini iki kısımda ele almaktayız: İlk kısım, Topçu’nun Bergson’un “benlik”
düşüncesine yönelik eleştirileri hakkındadır. İkinci kısım ise, Topçu’nun
Bergson’un “yaratıcılık” düşüncesine yönelik eleştirileri hakkındadır. Özetle
Topçu’nun bu makalede incelediğimiz eleştirileri süre, benlik ve yaratıcılık
olmak üzere üç konu hakkındadır.

Keywords

mekan, saf süre, özgürlük, özgür irade, determinizm, indeterminizm, benlik, yaratıcılık, Nurettin Topçu, Bergson

References

• Arıcı, Murat (2011). Physicalism and the Phenomenal-Physical Gap: Can A Posteriori Necessary Physicalism Adequately Respond to The Problem of Phenomenal Subjecthood?. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bergson, Henri (1997). Şuurun Doğrudan Doğruya Verileri. çev. Mustafa Şekip Tunç, İstanbul: MEB Yayınları.
• Bergson, Henri (1888). Essai sur les données immédiates de la conscience. Elektronik Edisyon, URL: http://classiques.uqac.ca/classiques/bergson_henri/essai_conscience_immediate/essai_conscience.pdf
• Bergson, Henri (1950). Time and Free Will (An Essay on the Immediate Data of Consciousness). çev. F. L. Pogson, altıncı baskı, Londra: George Allen & Unwin Ltd.
• Bergson, Henri (2014). Metafizik Dersleri. çev. B. Garen Beşiktaşlıyan, ikinci baskı, İstanbul: Pinhan Yayınları.
• Bergson, Henri (2013). Metafiziğe Giriş. çev. Atakan Altınörs, ikinci baskı, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Bergson, Henri (1947). Yaratıcı Tekâmül. çev. Mustafa Şekip Tunç, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Cevizci, Ahmet (2012). Bilgi Felsefesi. ikinci baskı, İstanbul: Say Yayınları.
• Churchland, Paul (2012). Madde ve Bilinç. çev. Berkay Ersöz, birinci baskı, İstanbul: Alfa Yayınları.
• Cottingham, John (1993). A Descartes Dictionary. Oxford: Blackwell.
• Çağatay, Hasan (2012). Free Will and Determinism: Are They Even Relevant to Each Other?. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Descartes (2013). Meditationes de Prima Philosophia-Metafizik Üzerine Düşünceler. çev. Çiğdem Dürüşken, birinci baskı, İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Gündoğan, Ali Osman (2013). Bergson. üçüncü baskı, İstanbul: Say Yayınları.
• Heimsoeth, Heinz (2016). Kant’ın Felsefesi. çev. Takiyettin Mengüşoğlu, yedinci baskı, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Kant, Immanuel (2010). Arı Usun Eleştirisi. çev. Aziz Yardımlı, üçüncü baskı, İstanbul: İdea Yayınları.
• Locke, John (2013). İnsan Anlığı Üzerine Bir Deneme. çev. Vehbi Hacikadiroğlu, birinci baskı, İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• Randall, John Herman ve Buchler, Justus (1982). Felsefeye Giriş. çev. Ahmet Arslan. İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Fakültesi Yayınları.
• Silifke, Ahmet F. (2016). İrade Meselesi Bağlamında Nurettin Topçu’nun Henri Bergson’a Yönelik Eleştirileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Topçu, Nurettin (2012a). İsyan Ahlâkı. çev. Mustafa Kök, Musa Doğan, sekizinci baskı, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Topçu, Nurettin (1990). Conformisme et Révolte. Ankara: Editions Ministére de la Culture.
• Topçu, Nurettin (2015a). İsyan Ahlâkı (Notlu Nurettin Topçu Tercümesi ve Eski Harfli Orijinali). haz. İsmail Kara, M. Fatih Birgül ve Rıdvan Özdinç, birinci baskı, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Topçu, Nurettin (2012b). Psikoloji. üçüncü baskı, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Topçu, Nurettin (2006). Bergson. dördüncü baskı, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Topçu, Nurettin (2005). Felsefe. ikinci baskı, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Topçu, Nurettin (2015b). Ahlâk. beşinci baskı, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tunç, Mustafa Şekip (1947). (Yaratıcı Tekâmül çevirisi için yazılan önsöz bölümü). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Tunç, Mustafa Şekip (1934). Bergson ve Manevi Kudrete Dair Birkaç Konferans. İstanbul: İkinci Baskı.
• Türkben, Yaşar (2010). “Nurettin Topçu'ya göre Spinoza'nın Hürriyet Anlayışı.” Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 44: 119-129.
• Özyurt, Esen (2013). Freedom and Creativity in Bergson‘s Philosophy. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Vihvelin, Kadri (2011). "Arguments for Incompatibilism." The Stanford Encyclopedia of Philosophy, ed. Edward N. Zalta, Fall 2015 Edition. URL: http://plato.stanford.edu/archives/fall2015/entries/incompatibilism-arguments/