Suriyeli Velilerin Sosyal Bilgiler Eğitimine Katılımı

Year 2025, Volume: 54 Issue: 248, 2455 - 2484, 01.11.2025

Nurullah Seyidoğlu , Arife Ersoy

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1529496

Abstract

Eğitim sürecinde aile katılımı, eğitimin niteliğinin artmasında temel bileşenlerden biridir. Türkiye’de dezavantajlı grup olan Suriyeli göçmen çocukların eğitim sorunlarının çözümlenmesinde aile katılımı önem taşır. Bu araştırmanın amacı, Sosyal Bilgiler eğitimine Suriyeli velilerin katılımını öğretmen ve velilerin görüşleri ile ortaya koymaktır. Çalışma nitel araştırma yaklaşımına göre yapılandırılmıştır. Araştırmaya, Eskişehir il merkezinde Suriyeli göçmen çocukların yoğun olarak eğitim gördüğü ortaokullarda, en az üç yıldır Suriyeli öğrencilere eğitim veren gönüllü Sosyal Bilgiler öğretmenleri ile en az üç yıldır çocukları eğitim sürecinde yer alan gönüllü Suriyeli veliler katılmıştır. Veriler, yarı-yapılandırılmış veli ve öğretmen görüşme formları yoluyla toplanmış ve içerik analizi tekniği ile çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda Suriyeli velilerin çocuklarının Sosyal Bilgiler dersi eğitimine katılmadıkları, Sosyal Bilgiler dersinde Suriyeli velilerin aile katılımı çalışmalarında yeteri kadar yer almadıkları ve bunun temel nedenlerinin; dil sorunu, çocukların eğitimini önemsememeleri ve çalışıyor olmaları olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır. Araştırma sonucunda; veli ve öğretmenlere aile katılımı eğitimleri verilmesi, öğretmenlere veliler ile iletişim konusunda rehber ve yardımcı noktalar oluşturulması, velilere Türkçe okuma ve yazma eğitimleri verilmesi, derslerde veli katılımının nasıl geliştirileceğine ilişkin çeşitli politika, strateji ve programlar geliştirilmesi önerilmektedir.

Keywords

Göç , Suriyeli , Sosyal Bilgiler , aile katılımı.

Participation of Syrian Parents in Social Studies Education

Abstract

Family involment in the education process is one of the basic components in increasing the quality of education. Family participation is important in solving the educational problems of Syrian immigrant children who are disadvantaged group in Turkey. The aim of the research is to reveal the participation of Syrian parents in Social Studies education with the views of teachers and parents. The study was structured according to the qualitative research approach. The participants of the study were determined among the volunteer Social Studies teachers who teach the Social Studies course at secondary schools in the city center where Syrian immigrant children are intensively educated and who have been teaching Syrian students for at least three years, and among the volunteer Syrian parents whose children have been in the education process for at least three years. Data were collected through semi-structured parent and teacher interview forms. The data were analyzed by content analysis technique. As a result of the research, the Syrian parents did not participate in the Social Studies course of their children, the Syrian parents did not take enough place in the family participation studies in the Social Studies course, and the main reasons for this were; It has been concluded that the language problem is that they do not care about the education of the children and that they are working. As a result of the research; It is recommended that parents and teachers be provided with trainings on parent involvement, teachers should be provided with guidance and auxiliary points for communication with parents, parents should be given Turkish reading and writing training, and program development and implementation studies should be carried out on how to improve parent participation within the scope of each lesson..

Keywords

Migration , Syrian , Social Studies , family involvement.

References

• Aktın, K., & Aktaş, D. (2018). İlkokula devam eden sığınmacı çocukların eğitimsel sorunlarına ilişkin öğretmen görüşleri. Solak, A. (Yay. Haz.). Zorunlu Göçler ve Doğurduğu Sosyal Travmalar içinde (s. 316-338). Hegem Yayınları.
• Alba, R., & Holdaway, J. (2017). Göçmen çocukların okul hâlleri: Amerika Birleşik Devletleri ve Batı Avrupa’daki bütünleşmeye kıyaslamalı bir bakış. (Çev., M. Tokyay). İstanbul Kültür Üniversitesi İkü Yayınevi.
• Aykırı, K. (2017). Sınıf öğretmenlerinin sınıflarındaki Suriyeli öğrencilerin eğitim durumlarına ilişkin görüşleri. Turkish Journal of Primary Education, 2, 44-56.
• Ballı, M. N., & Deveci, H. (2023). Sosyal bilgiler dersi değer eğitimi etkinliklerinde aile katılımı: Öğretmen görüşleri ve uygulamaları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (68), 249-281.
• Bartlett, L. (2015). Access and Quality of Education for International Migrant Children. Columbia: Education for All Global Monitoring Report.
• Becker, H. J., & Epstein, L. J. (1982). Parent involvement: A survey of teacher practices. The Elementary School Journal, 83(2), 85-102.
• Becker, B., Klein, O., & Biedinger, N. (2013). The development of cognitive, language, ve cultural skills from age 3 to 6: A comparison between children of Turkish Origin ve children of native-born German parents ve the role of immigrant parents’ acculturation to the receiving society. American Educational Research Journal, 50(3), 616-649.
• Chan, B. Y. M., & Chui, H. S. (1997). Parental participation in school councils in Victoria, Australia. International Journal of Educational Management, 11(3), 102-110.
• Çamlıbel Çakmak, Ö. (2010). Okul öncesi eğitim kurumlarında aile katılımı. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,1(20), 1-17.
• Çapar, S., & Koca, M. (2018). Düzensiz göç yönetiminde mülki idare amirleri. Türk İdari Araştırmalar Vakfı Yayınları.
• Ceylan R., & Yiğitalp N. (2018) Aile katılımlı ve aile katılımsız sosyal beceri eğitiminin çocukların sosyal becerilerine etkisi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(6), 1119–1127.
• Erdem, B. (2017). Geçici koruma statüsündeki Suriyelilerin sosyal, siyasi ve vatandaşlık hukuku bakımından Türkiye’deki durumları. Publicand Private International Law Bulletin, 37(2), 332-351.
• Eren, Z. (2019). Yönetici ve öğretmen görüşlerine göre göçmen çocukların eğitim sorunları ve çözüm önerileri. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,19(1), 213-234.
• Ersoy A. F., & Seyidoğlu N. (2020). Uluslararası göçmen çocukların eğitim sorunları. Mithat Aydın ve Süleyman İnan (Ed.ler), Dr. Kemal Daşcıoğlu’na Vefa Kitabı içinde (s. 173-189). Pegem Akademi.
• Fan, X., & Chen, M. (2001). Parental involvement and students’ academic achievement: A meta-analysis. Educational Psychology Review, 13(1), 1-22.
• Fuligni, A. J. (1997). The academic achievement of adolescents from immigrant families: The role of family background, attitudes, and behavior. Child development, 68(2), 351-363.
• Giani, L. (2006). Migration and education: Child migrants in Bangladesh. https://www.sussex.ac.uk/webteam/gateway/file.php?name=mwp33.pdf &;site=252.
• Grolnick, W. S., & Slowiaczek, M. L. (1994). Parents’ involvement in children’s schooling: A multidimensional conceptualization and motivational model. Child development, 65(1), 237-252.
• Guay, J. (2015). Social cohesion between Syrian refugees and urban host communities in Lebanon and Jordan. World Vision.
• Güler, A., Halıcıoğlu, M. B., & Taşğın, S. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma. Seçkin Yayıncılık.
• Göç İdaresi Başkanlığı (2024). Geçici korumamız altındaki Suriyeliler. https://www. goc.gov.tr/gecici-koruma5638 adresinden 20.03.2024 tarihinde edinilmiştir.
• Gözübüyük, M. T. (2017). Geçici koruma kapsamındaki Suriyeli çocukların Trabzon devlet okullarındaki durumu. Göç Dergisi, 4(1),119-152.
• Günay-Bilaloğlu, R., & Aktaş-Arnas, Y. (2019). Okul öncesi eğitimde aile katılımı engelleri ve süreçte karşılaşılan sorunlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(3), 804-823.
• Hoşgörür, V., & Polat, M. (2015). Ortaokul öğrencilerinin okula devamsizlik nedenleri (Söke İlçesi Örneği). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 25-42.
• Hill, N. E., & Taylor, L. C. (2004). Parental school involvement and children’s academic achievement. American Psychological Society, 13(4), 161-164.
• Hornby, G., & Lafaele, R. (2011). Barriers to parental in volvement in education: An explanatory model. Educational Rewiew, 63(1), 37-52.
• Jeynes, W. H. (2005). A meta-analysis of the relation of parental involvement to urban elementary school student academic achievement. Urban Education, 40(3), 237–269.
• Kao, G. (2004). Parental Influences on the Educational Outcomes of Immigrant Youth. International Migration Review, 38(2), 427-449.
• Karaman, H. B., & Bulut, S. (2018). Göçmen çocuk ve ergenlerin eğitim engelleri, psikolojik sorunları ve çözüm önerileri üzerine bir araştırma. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 18(40/2), 393-412.
• Keçeci, Y. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının göçmen sorununa ve çok kültürlü eğitime yönelik bakış açıları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Keçeli-Kaysılı, B. (2008). Akademik başarının arttırılmasında aile katılımı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 9(1) 69-83
• Kaya, E., & Öner, G. (2017). 100. yaşındaki sosyal bilgiler dersini sosyalleşme ve toplu öğretim ekseninde yeniden düşünmek. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2) , 1-25.
• Kızıl, Ö., & Dönmez, C. (2017). Türkiye’deki Suriyeli sığınmacılara sağlanan eğitim hizmetleri ve sosyal bilgiler eğitimi bağlamında bazı sorunların değerlendirilmesi. International Journal Of Education Technology and Scientific Researches,4, 207-239.
• Kiremit, R. F., Akpınar, Ü., & Akcan, A. T. (2018). Suriyeli öğrencilerin okula uyumları hakkında öğretmen görüşleri. Kastamonu Education Journal, 26(6), 2139-2149.
• Kotaman, H. (2008). Türk ana babalarının çocuklarının eğitim öğretimlerine katılım düzeyleri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 135-149.
• Kuş, Z., & Önger, S. (2020). The perceptions of social studiesteachers in Turkey regarding the refugee students’ challengesand conflicts in the classroom. Italian Journal of Sociology of Education, 12(2),123-148.
• Jeynes, W. H. (2005). A meta-analysis of the relation of parental involvement to urban elementary school student academic achievement. Urban Education, 40(3), 237-269.
• Malkoç, E. S. (2018). Uluslararası göçlerin sebepleri ve siyasal rejimler. Rıdvan Şimşek (Ed), Göç sosyolojisi: Farklı boyutlarıyla göç (7.baskı) içinde (s.131-145). Akademisyen Kitabevi.
• McBrien, J. L. (2005). Educational needs and barriers for refugee students in the united states: A review of the literature. Review of Educational Research, 75(3), 329-364.
• MEB-HBOGM (2019). Göç ve acil durum eğitim daire başkanlığı. http:// hbogm.meb.gov.tr/ www/goc-ve-acil-durum-egitim-daire-baskanligi/ icerik/497adresinden 19.04.2019 tarihinde alınıştır.
• MEB Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü (MEB, 2006). Temel eğitime destek projesi öğretmen eğitimi bileşeni: Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Tebliğler Dergisi, Cilt: 69, Sayı: 2590.
• MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (MEB, 2008). ‘İlköğretim veli kılavuzu’ konulu B.08. TTK.0.01.01.01 sayılı, 15.02.2008 tarihli yazı. MEB.
• MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Eğitim Öğretim ve Program Dairesi Başkanlığı (MEB, 2005). İlköğretim 1-5. sınıf programları tanıtım el kitabı. Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi.
• MEB (2012). Millî eğitim bakanlığı okul-aile birliği yönetmeliği. 9 Şubat 2012 tarihli 28199 sayılı Resmî Gazete, http://www.meb.gov.tr/mevzuat/liste. asp?ara=7 adresinden 02.11.2012 tarihinde edinilmiştir.
• MEB (2024). Sosyal bilgiler öğretim programı. MEB.
• MEB (2016). İlköğretim sosyal bilgiler 7. sınıf öğretmen kılavuz kitabı. Korza Yayıncılık.
• MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (2018a). Sosyal bilgiler öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı.
• MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (2018b). Sosyal bilgiler ders kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı.
• MEB Temel Eğitim Genel Müdürlüğü, (2014). Yabancılara yönelik eğitim öğretim hizmetleri. http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/1715.pdf adresinden 10.01.2021 tarihinde alınmıştır.
• Moralı, G. (2018). Suriyeli mülteci çocuklara Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde karşılaşılan sorunlar. OPUS International Journal of Society Researches, 8(15), 1426-1449.
• National Council for the Social Studies, NCSS (1994). Expectations of excellence: Curriculum standards for social studies. Washington, D.C:
• O’guinn, T. C., Lee, W. N., & Faber, R. J. (1986). Acculturation: The impact of divergent paths on buyer behavior. ACR North American Advances.
• Özdemir, M., & Tuti, G. (2023). Nitel araştırma desenleri: Metodolojik bir temellendirme. Çankırı Karatekin Üniversitesi Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi, 11(2), 217-235.
• Özeke-Kocabaş, E. (2006). Eğitim sürecinde aile katılımı: Dünyada ve Türkiye’deki çalışmalar. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 143-153.
• Öztürk, M., Tepetaş Cengiz, G., Ş., Köksal, H., & İrez, S. (2017). Sınıfında yabancı uyruklu öğrenci bulunan öğretmenler için el kitabı. S. Aktekin (Ed.). MEB Yayınları.
• Padak, N. D., & Rasinski, T. V. (2010). Welcoming schools: Small changes that can make a big difference. The Reading Teacher, 64, 294-297.
• Robles, V. F., & Oropesa, R. S. (2006). International migratıon and the education of children: Evidence from Lima, Peru. Population Research Policy Review, 30(4), 591- 618.
• Roxas, K. (2010). Who really wants “the tired, the poor, and the huddled masses” anyway? Teachers’ use of cultural scripts with refugee students in public schools. Multicultural Perspectives, 12(2), 65-73.
• Schachner, M. K., Van de Vijver, F. J., & Noack, P. (2014). Family-related antecedents of early adolescent immigrants’ psychological and sociocultural school adjustment in Germany. Journal of Cross-Cultural Psychology, 45(10), 1606-1625.
• Seginer, R. (2006). Parents’ educational involvement: A developmental ecology perspective. Parenting: Science and practice, 6(1), 1-48.
• Sheldon, S. B. (2007). Improving student attendance with school, family, and community partnerships. The Journal of Educational Research, 100(5), 267-275.
• Stotz, S. J., Elbert, T., Müller, V., & Schauer, M. (2015). The relationship between trauma, shame, and guilt: Findings from a community-based study of refugee minors in Germany, European Journal of Psychotraumatology, 6(1),1-10.
• Şeker, B. D., & Sirkeci, İ. (2015). Challenges for refugee children at school in. Eastern Turkey, Economics and Sociology, 8(4), 122-133.
• Taştan, C., & Çelik, Z. (2017). Türkiye’de Suriyeli çocukların eğitimi: Güçlükler ve öneriler. Eğitim-Bir-Sen Stratejik Araştırmalar Merkezi.
• Tay, B. (2018). Sosyal bilgiler öğretiminin dünü, bugünü ve yarını. R. Turan, K. Ulusoy (Ed.), Sosyal Bilgilerin Temelleri içinde (s. 1-18). Pegem Akademi.
• Topkaya, Y., & Akdağ, H. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının Suriyeli sığınmacılar hakkındaki görüşleri. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 767-786.
• Tunga, Y., Engin, G., & Çağıltay, K. (2020). Türkiye›deki Suriyeli çocukların eğitiminde karşılaşılan sorunlar üzerine bir alan yazını taraması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 317-333.
• Turney, K., & Kao, G. (2009). Barriers to school involvement: Are immigrant parents disadvantaged? The Journal of Educational Research, 102(4), 257-271.
• Tümkaya, S., & Çopur, E. (2020). Suriyeli ailelerin aile katılımına ilişkin öğretmen görüşleri. Journal of the Cukurova University Institute of Social Sciences, 29(3) , 368-386.
• Uysal, M. (2022). Sosyal bilgiler ve göçmen öğrenciler: Meta-sentez çalışması. Journal of Innovative Research in Social Studies, 5(2), 70-94.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9.Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Zengin, M., & Ataş-Akdemir, Ö. (2020). Teachers’ views on parent involvement for refugee children’s education. Journal of Computer and Education Research, 8(15), 75-85.