Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Kapsamında Yaratıcı Şehirler Ağı’nın Etkisi

Year 2025, Volume: 19 Issue: 145, 74 - 87, 19.03.2025

Esin Fakıbaba Dedeoğlu , Meryem Yalcin

https://doi.org/10.58242/millifolklor.1342559

Abstract

1990’lı yılların başından itibaren, çevresel, sosyal, kültürel ve ekonomik değerlerin korunması ve ge-lecek kuşaklara aktarılması konusunda kent ölçeğinde çeşitli stratejiler geliştirilmektedir. Bu stratejiler; Yeni Kentleşme Hareketi (New Urbanism) ile başlayarak, Sürdürülebilir Kentler (Sustainable Cities), Ekolojik Kentler (Ecological Cities), Akıllı Büyüme (Smart Growth), Yavaş Kentler (Slow Cities), Düşük Karbon Kentler (Low Carbon Cities), Yaşanabilir Kentler (Liveable Cities), Dijital Kentler (Digital Cities), Akıllı Kent Girişimleri (Smart Cities Initiatives) ve Yaratıcı Kentler (Creative Cities) vb. başlıklar şeklinde sırala-nabilir. Söz konusu planlama ve tasarım yaklaşımları kentlerde yaşanan çevresel, sosyal, kültürel ve eko-nomik deformasyonun önüne geçmek adına çeşitli çözümler sunmaktadır. Bu yazında somut olmayan kültü-rel mirasın korunması bağlamında UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı’nın etkisinin incelenmesi amaçlanmakta-dır. Bu doğrultuda, somut olmayan kültürel mirasın korunmasına ilişkin yönlendirici bir çerçeve sunan SOKÜM Sözleşmesi’nden de yararlanılarak konu kapsamlı ve derinlemesine bir şekilde ele alınmaktadır. 2004 yılında ortaya çıkan UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı (UCCN- UNESCO Creative Cities Network), dünya genelinde artan hızlı tüketim kültürüne karşı yaşayan mirasın korunmasını amaçlamaktadır. Oluşuma üye olan şehirler, en iyi uygulamaları paylaşma, yaratıcılığı ve kültürel endüstrileri teşvik eden ortaklıklar geliştirme, kültürel yaşama katılımı güçlendirme ve kültürü kentsel gelişim planlarına entegre etme taahhüt-lerini kabul etmiş olurlar. UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı, kültürel faaliyetlerin, mal ve hizmetlerin yaratı-mını, üretimini, dağıtımını ve yayılmasını güçlendirmeyi, toplumlar için kültürel hizmetlerden yararlanmanın yanı sıra kültürel yaşama erişimi ve katılımı artırmayı ve kültür ile yaratıcılığı yerel kalkınma stratejilerine ve planlarına tam olarak dahil etmeyi amaçlayan bir vizyona sahiptir.2023 yılı itibarıyla, UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı 295 üyesiyle, 7 farklı yaratıcı tema kapsamında faaliyet göstermektedir. Bu alanlar; edebiyat, sinema, müzik, zanaat ve halk sanatları, tasarım, medya sanatları ve gastronomi olarak ifade edilmektedir. Ülkemiz de ise UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı’na dâhil olan toplam 15 şehir bulunmaktadır. Bu temalardan herhangi birine odaklanılması, kentlerin kültürel gelişimi ve toplum bilincinin oluşturulması adına etkili olacaktır. UNESCO’nun 2003 yılında imzaladığı Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi (SOKÜM Sözleşmesi) UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı gibi benzer bir amaç için kabul edilmiştir. Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi (SOKÜM Sözleşmesi), kültürel mirasın ve çeşitliliğin aynı zamanda sürdürülebilir kalkınmanın güvencesi olarak ele alınan bir Sözleşmedir. Yapıya dâhil olan ülkeler-den, iş birliği ve karşılıklı yardımlaşma ruhu içinde bu mirasın korunmasına katkı sağlanması beklenmekte-dir. Dolayısıyla UNESCO çatısı altında bulunan her iki oluşumun koruma yaklaşımları arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla ilgili metin, manifesto, periyodik rapor, misyon bildirisi, uygulama yönergesi, etik kodları ve internet sayfaları taranarak bir çalışma yapılmıştır. Sonuç olarak UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı, kentlerin yaratıcı değerleri olarak görülen kültürel mirasın korunması noktasında küresel bir farkındalık yaratma amacı ile hareket etmektedir. Bu bağlamda ilan edilen şehirlerde gerçekleştirilen etkinlikler ve uygulamalar somut olmayan kültürel mirasın korunmasına yönelik çabaları somut örneklerle ortaya koy-maktadır.

Keywords

UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı, koruma, somut olmayan kültürel miras, kimlik, sürdürülebilir kalkınma.

The Impact of the UNESCO Creative Cities Network in the Context of Safeguarding of Intangible Cultural Heritage

Abstract

Since the beginning of the 1990s, various strategies have been developed to protect environmental, social, cultural and economic values and transmit them to future generations. These strategies are; starting with the New Urbanism Movement, Sustainable Cities, Ecological Cities, Smart Growth, Slow Cities, Low Carbon Cities, Livable Cities (Liveable Cities), Digital Cities, Smart Cities Initiatives and Creative Cities, etc. sorted by headings. These planning and design approaches offer various solutions in order to prevent envi-ronmental, social, cultural and economic deformation in cities. This article aims to examine the impact of the UNESCO Creative Cities Network in the context of safeguarding of the intangible cultural heritage. In this regard, the topic is addressed comprehensively and in depth, with reference to the ICH Convention, which provides a guiding framework for the safeguarding of the intangible cultural heritage. Although considered distinct frameworks, it is believed that these protection approaches have commonalities in their efforts to safeguard intangible cultural heritage. In this context, the UNESCO Creative Cities Network (UCCN), which emerged in 2004, aims to protect traditional culture and folklore against the increasing fast-moving consumption culture in the world. Cities involved in its creation acknowledge commitments to share best practices, develop partnerships that foster creativity and cultural industries, strengthen participation in cultural life, and integrate culture into urban development plans. UNESCO Creative Cities Network aims to strengthen the creation, production, distribution and dissemination of cultural activities, goods and services; to improve access and participation in cultural life, as well as enjoyment of cultural services for communi-ties. It has an understanding that includes the goals of fully incorporating culture and creativity into local development strategies and plans. As of 2023, it operates within the scope of 7 creative themes with its 295 members. These areas are literature, cinema, music, craft and folk arts, design, media arts and gastronomy. In Türkiye, there are a total of 15 cities included in the UNESCO Creative City Network. Focusing on any of these themes will be effective for the cultural development of cities and creating social awareness. The Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage, accepted by UNESCO in 2003, has been adopted for a similar purpose as the UNESCO Creative Cities Network. As emphasized in The Con-vention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage, intangible cultural heritage is the crucible of cultural diversity and it is a contract that is considered as the assurance of sustainable development. The countries included in the structure are expected to contribute to the preservation of this heritage in the spirit of cooperation and mutual assistance. To analyze the relationship between the preservation approaches of both entities operating under the auspices of UNESCO, a comprehensive study was conducted, drawing on relevant texts, manifestos, periodic reports, mission statements, implementation guidelines, ethical codes, and official websites. The findings indicate that the UNESCO Creative Cities Network functions with the overarching objective of fostering global awareness regarding the safeguarding the cultural heritage, recognized as the creative assets of cities. In this context, the events and practices implemented in the designated cities exemplify tangible efforts to preserve intangible cultural heritage.

Keywords

UNESCO Creative Cities Network, safeguarding, intangible cultural heritage, identity, sustainable development.

References

• Goldberg-Miller, Shoshanah B. D. & Heimlich, Joe E. “Creatives' expectations: The role of supercreatives in cultural district development” Cities. 62 (2017): 120-130.
• Gülçayır Teke, Selcan. “Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi Listelerinde Yaşayan Miraslar ve Sabitlenen Gelenekler” Millî Folklor. 120 (2018): 19-31.
• Karademir, Nadire. “Yaratıcı Edebiyat Şehirleri Bağlamında Kahramanmaraş’ın Değerlendirilmesi” Inter-national Journal of Eurasia Social Sciences (IJOESS) 13(48), (2022): 672-696.
• Landry, Charles. The creative city: A toolkit for urban innovators. London: Routledge. 2008.
• Landry, Charles. The Origins & Future of the Creative City. London: Comedia. 2012.
• Oğuz, M. Öcal. “Terim Olarak Somut Olmayan Kültürel Miras” Millî Folklor. 100 (2013): 5-13.
• Oğuz, M. Öcal. Paldır Kültür Kentleşmeler. Ankara: Geleneksel Yayıncılık. 2020.
• Ölçer Özünel, Evrim. “İnsanlar, Gezegen ve Refah İçin Bir Eylem Planı: Somut Olmayan Kültürel Miras ve 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine Eleştirel Yaklaşım” Millî Folklor. 116 (2017): 18-32.
• Ölçer Özünel, Evrim. “Uluslararası Alanda Ulusal Ayna: Yaşayan Mirasın Raporlanması” Milli Folklor. 136 (2022): 5-14.
• UN, https://www.un.org/sustainabledevelopment/sustainable-development-goals/ (Erişim Tarihi: 18.07.2024).
• UNESCO,https://www.unesco.org/sites/default/files/medias/fichiers/2023/03/UCCN%20Mission%20Statement_rev2023.pdf (Erişim Tarihi: 30.05.2023).
• UNESCO, https://www.unesco.org/en/articles/call-applications-integrating-living-heritage-and-creative-city-sustainable-tourism (Erişim Tarihi: 20.07.2024).
• UNESCO, https://www.unesco.org/ Creative Cities endorse the Braga Manifesto during the XVI Annual Conference of the Network | UNESCO (Erişim Tarihi: 25.07.2024).
• UNESCO, https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000390387 (Erişim Tarihi: 14.11.2024).
• UNESCO, https://en.unesco.org/creative-cities/creative-cities-map (Erişim Tarihi: 28.05.2023).
• UNESCO, https://ich.unesco.org/doc/src/00009-TR-PDF.pdf (Erişim Tarihi: 20.06.2023).
• UNESCO, https://ich.unesco.org/en/focus-on-transmission-and-education-2015-00875. (Erişim Tarihi: 19.07.2024).
• UNESCO, https://www.ichngoforum.org/about-us/ (Erişim Tarihi: 21.07.2024).
• UNESCO,https://en.unesco.org/creative-cities/sites/default/files/uccn-2023-application-guidelines-en.pdf (Erişim Tarihi: 06.05.2023).
• UNESCO, https://en.unesco.org/creative-cities/content/management-documents (Erişim Tarihi: 9.05.2023).