Fransa’da Halk Mimolojizmi

Year 2025, Volume: 19 Issue: 147, 5 - 16, 19.09.2025

Kubilay Aktulum

https://doi.org/10.58242/millifolklor.1554447

Abstract

Gérard Genette, Mimologiques, Voyage au Cratyle (Mimolojik. Cratyle’e Yolculuk) başlıklı kitabında Platon’un Cratyle’indeki bir sözcüğün nesnesiyle olan ilişkilerini irdelerken “mimologisme” kavramını yansıma sözcüklerden ayırarak tanımlar. “Yansıma” (fr. onomatopée) bir dış gürültünün (hayvan çığlıkları dahil) taklit edilmesiyle türetilmiş bir sözcüktür, mimolojizm ise bir çığlığın ya da daha genel olarak insanın “vokal gürültüsünün” taklidiyle türetilen bir sözcüktür. Genette, mimolojizmi, sözcükler (ve özellikle adlar) ile şeyler arasındaki mimetik ilişkiyi adlandırmak için kullanır. Biz ise onu Genette’in parantez içerisinde belirttiği ancak üzerinde durmadığı “hayvan” yanında bitki, obje çığlıkları (sesleri) anlamında, yansıma sözcükten farklı bir anlamda ve bir folklor perspektifinde kullanacağız. Çoğunlukla masallarda bulunan ve kırsal sözlü gelenekle bağlantılı olan mimolojizmler, hayvanların çıkardığı seslerin yalnızca fonetik bir aktarımı değil, bir yorumun konusu olması bakımından yansıma sözcüklerden ayrılırlar. Folklor araştırmacı-larınca (Paul Sébillot, Daniel Giraudon, Antonin Perbosc, Jean Amade, Félix Arnaudin, Patrick Lavaud, Didier Huguet, Jean-Claude Rocher, Joan Amades, Vladimir Dobrovolskij vd.) mimolojizm, hayvanların, bitkilerin, objelerin seslerini dil aracılığıyla yorumlamaya, kimi zaman mikro hikayecikler biçiminde yeni-den üretmeye dayalı, özünde bir taklit unsuru içeren özel bir tür olarak tanımlanmaktadır. Bilindiği gibi masallarda, efsanelerde bitkiler gezinir, birbirleriyle konuşur ya da şarkı söylerler. Etiolojik masallar yanın-da olağanüstü masallarda, mimolojizmlerde bitkiler ve hayvanlar yine konuşurlar. Hayvanlar, bitkiler, objeler konuşturularak günlük işlerin ritmi, kronolojik veya iklimsel ölçütler, insana özgü bilgiler ifade edilmektedir. Hayvan, bitki, objelerin konuşmalarının bir araya getirildiği çalışmalarda insanın çevresine gösterdiği ilgiye tanıklık edilir, insan bilgisinin boyutu, temsillerinin karmaşıklığı ortaya konulur, toplumsal imgelemin kimi yerel ayırıcı özellikleri onlar aracılığıyla kavranır. Örneğin kuşun sesinin taklidi yalnızca onu yakalamak veya evcilleştirmek yoluyla ona hükmetmenin bir yolu olmakla sınırlı değildir, bu aynı zamanda onunla bir özdeşleşme arayışına da karşılık gelebilir (işlevler toplumdan topluma değişebilir). İster hayvan temsili isterse insan/hayvan ilişkisi açısından olsun, bu türden mikro öykülerin sağladığı unsurlar tam olarak dizgeleştirmeye elverişli olmadıklarından bir belirsizlik içerir, bu nedenle yörelere göre içerik ben-zer olsa da farklı biçimlerde yorumlanabilir. Mimolojizm bir hayvanı, bir bitkiyi, bir objeyi özel bir canlan-dırma biçimi, kısacası onların simgesel bir imgesi ya da aktarımıdır. İster hayvanlara yakıştırılan bir söz (söylem) biçimi ister insanın onlarla konuşma biçimini çözümleme sorunsalı olsun, mimolojizm diğerleri gibi hem bir tür dilsel fenomendir, dolayısıyla onun tekil yerini belirlemek gerekir hem de toplumsal imgelemin özgül bir özelliğidir. Şarkılarda, atasözlerinde, özlü sözlerde, masallarda karşımıza çıkan mimolojizmler, bu türden mikro metinler/hikayecikler konusunda farklı dillerde ve yörelerde çok sayıda derleme yapılmıştır. Burada mimolojizmle şu ya da bu biçimde yakınlaşan tüm türlerdeki konuşan/konuşturulan bitkilerden, hayvanlardan, objelerden söz etmeyeceğiz. Konumuzu daha dar bir alanla yani mimolojizmlerle sınırlandı-racağız. Bütüncemiz ağırlıklı olarak Fransa Halk Mimolojizmini içerse de kimi ülkelerdeki mimolojizmler-den birkaç örnek vermekten geri durmayacağız.

Keywords

Gérard Genette , mimolojizm , onomatopoeia , taklit , kısa hikaye

Folk Mimologism in France

Abstract

In his book titled Mimologiques, Voyage au Cratyle, Gérard Genette defines the concept of "mimologisme" by distinguishing it from onomatopoeic words while examining the relations of a word with its object in Plato's Cratyle. “Onomatopée” is a word derived from the imitation of an external noise (including animal screams), while mimologism is a word derived from the imitation of a scream or, more generally, human “vocal noise”. Genette uses mimologism to name the mimetic relationship between words (and especially names) and things. We will use it in a different sense than the word onomatopoeia and in a folklore per-spective, in the sense of plant and object screams (sounds), as well as the "animal" that Genette mentions in parentheses but does not focus on. Mimelogisms, mostly found in fairy tales and associated with rural oral tradition, differ from onomatopoeia in that they are the subject of an interpretation and not merely a phonet-ic rendering of the sounds made by animals. By folklore researchers (Paul Sébillot, Daniel Giraudon, Anto-nin Perbosc, Jean Amade, Félix Arnaudin, Patrick Lavaud, Didier Huguet, Jean-Claude Rocher, Joan Amades, Vladimir Dobrovolskij etc.), mimologism aims to interpret the sounds of animals, plants and objects through language. It is defined as a special genre based on reproducing time in the form of micro-stories and containing an element of imitation in its essence. As is known, in fairy tales and legends, plants wander around, talk to each other or sing songs. In addition to etiological tales, plants and animals also speak in extraordinary tales and mimologisms. By making animals, plants and objects talk, the rhythm of daily work, chronological or climatic criteria, and human-specific information are expressed. In works where the conversations of animals, plants and objects are brought together, the interest of humans in their environ-ment is witnessed, the extent of human knowledge and the complexity of their representations are revealed, and some local distinctive features of social imagination are grasped through them. For example, imitation of the bird's call is not limited to simply being a way of dominating it by capturing or taming it, it can also correspond to a search for identification with it (functions may vary from society to society). Whether in terms of animal representation or human/animal relations, the elements provided by such micro stories contain ambiguity as they are not fully systematized, so although the content is similar depending on the region, it can be interpreted in different ways. Mimologism is a special way of portraying an animal, a plant, an object, in short, a symbolic image or transfer of them. Whether it is a form of speech (discourse) at-tributed to animals or the problematic of analyzing the way humans talk to them, mimologism, like others, is both a kind of linguistic phenomenon, therefore it is necessary to determine its specific place, and it is a specific feature of social imagination. Many compilations have been made in different languages and regions about mimologisms and such micro-texts/stories that we encounter in songs, proverbs, aphorisms and fairy tales. Here we will not talk about all kinds of speaking plants, animals and objects that are close to mimelogism in one way or another. We will limit our subject to a narrower field, that is, mimologisms. Although our corpus mainly includes French Folk Mimologism, we will not hesitate to give a few examples of mimologism in some countries.

Keywords

Gérard Genette , mimologism , onomatopoeia , imitation , little story.

References

• Amade, Jean, “Le Langage des bêtes en Catalogne”, Revue Catalane, no 2, 1907.
• Arnaudin, Félix, Recueil de proverbes de la Grande-Lande. Groupement des amis de FA, Bordeaux,1965.
• Dufays, Jean-Louis, “Mimologisme” et spiritualité dans En sabots”, Textyles, Revue des lettres belges de langue française, no 6, 1989.
• Genette, Gérard, Mimologiques, Seuil, 1976.
• Giraudon, Daniel, “L’alouette droit dans les cieux, étude d’un mimologisme” in: G. Buron, H. Le Bihan, B. Merdrignac, A travers les îles celtiques = A-dreuz an inizi keltiek = Per insulas scotticas: Mélanges à la mémoire de Gwénaël Le Duc, 12, Presses Universitaires de Rennes, 2008.
• Giraudon, Daniel, “Ornithonymes et breton populaire. Des cris, des couleurs, des moeurs et des genres”, La Bretagne Linguistique, no 13, 2004.
• Giraudon, Daniel, L'ajonc sur le bout de la lande, Philippe Jarnoux. La lande: un paysage au gré des hom-mes, Centre de Recherche Bretonne et Celtique / Parc naturel régional d’Armorique, 2008.
• Goergen, Philippe, “Antonin Perbosc, Le Langage des bêtes, mimologismes populaires d’Occitanie et de Catalogne”, in: Gradhiva: revue d'histoire et d'archives de l'anthropologie, no 7, 1989.
• Gros, Jules, Le trésor du breton parlé, éditions Skol Vreizh, et Impram, 1989.
• Kabakova, Galina, D’un conte l’autre, Flies, France, 2018.
• Kabakova, Galina, “J’serons pris ! J’serons pris” chante la brouette: les “mimologismes” dans le folklore européen”, Verba sonandi: étude de la représentation linguistique des cris d'animaux, PUP, 2017.
• Šmitek, Zmago, “Quand toutes les plantes pouvaient parler: la Création du Monde dans les légendes étiolo-giques slovènes”, Contes et légendes étiologiques dans l’espace européen, Pippa, Flies France, 2013.
• Perbosc Antonin, “Le langage des bêtes: Mimologismes populaires d’Occitanie”, Tradition, vol. 18, 1904.
• Rakhilina, Ekaterina, Irina Kor Chahine, Jean-Marie Merle, Verba sonandi Représentation linguistique des cris d'animaux, Presses Universitaires de Provence, 2017.
• Sébillot, Paul, Traditions et superstitions de la Haute-Bretagne, tome 2, Maisonneuve et Larose, 1967.
• Sauvé, Léopold, Proverbes et dictons de la Basse-Bretagne, Genève, Slatkine, 1980.
• Thénèze, Marie-Louise ve Delarue, Paul, Le conte populaire français, Maisonneuve et Larose, 1964.
• Voigt, Vilmos, “le langage des cloches en Europe”, in Cloches et Sonnailles, Mythologie, ethnologie et art campanaire, Edisud, 1992.