Classıfıcatıon And Evaluatıon Of Artıcles On Meâl/Qur'an Translatıon In Turkey

Yıl 2023, , 1 - 22, 30.06.2023

Hatice Merve Çalışkan Başer , Bedia Sütşurup

https://doi.org/10.47502/mizan.1233666

Öz

The language of the Qur'an is Arabic. With the passage of time, the need for its translation into different languages arose as people with different languages entered Islam. It is known that the first translation of the Qur'an was made into Persian. Afterwards, meâl/translation activities increased considerably and many translations were written in Turkey. Both the issue of translating the Qur'an into Turkish and the presence of many different translations have allowed many studies to be conducted on this subject in various contexts. The subject of this study is the classification and evaluation of the articles written on the translation of the Qur'an in Turkey. Data collection and content analysis techniques from qualitative research methods were used in the study. In the articles written in this context, the problems encountered in the translation of the Qur'an and method suggestions; prominent period and language in translation; translations of suras and verses within the scope of concept and subject; We see that they are clustered in the form of studies made on the basis of person and work. It is aimed to guide the researchers in their studies by determining the points and deficiencies of the articles written on related subjects. It is important to see what is being said about the translation of the Qur'an by bringing together all the studies done with their classification as a subject.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Meâl, Quranic Translation, Analysis, Method, Classification

Türkiye’de Kur’an Çevirisi/Meâl Üzerine Yapılmış Çalışmaların Tasnifi ve Değerlendirilmesi

Öz

Kur’an-ı Kerîm’in dili Arapçadır. Zamanın geçmesiyle başka milletlerin İslam’a girmesiyle onun farklı dillere çevrilme ihtiyacı meydana gelmiştir. Kur’an’ın bütün olarak ilk çevirisi Farsça’ya yapılmıştır. Sonrasında tercüme/meâl faaliyetleri oldukça artmış ve Türkiye’de de birçok meâl yazılmıştır. Hem Kur’an’ın Türkçeye çevrilme meselesi hem de farklı pek çok meâlin bulunması bu konu üzerinde çeşitli içeriklerde çalışma yapılmasına imkan vermiştir. Çalışmanın konusu Türkiye’de Kur’an çevirisi/meâl üzerine yazılmış makalelerin tasnifi ve değerlendirilmesidir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden veri toplama ve içerik analiz tekniği kullanılmıştır. Bu bağlamda yazılan makalelerde konuların Kur’an tercümesinde karşılaşılan problemler ve yöntem önerileri; çeviride öne çıkan dönem ve dil; kavram ve konu kapsamında sure ve âyet çevirileri; kişi ve eser bazında yapılan çalışmalar şeklinde kümelendiğini görmekteyiz. İlgili konularda yazılmış makalelerin dikkat çektiği hususlar ve eksik yönlerini belirleyerek araştırmacılara çalışmalarında yol göstermesi amaçlanmıştır. Yapılan tüm çalışmaların konu olarak tasnifiyle bir araya getirmesi Kur’an çevirisine dair neler konuşulduğunu görmek bakımından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Meâl, Tercüme, Çeviri, Analiz, Yöntem, Tasnif

Kaynakça

• Adıbelli, Ramazan. “İlk Fransızca Kur’an Tercümesi: Andre Du Ryer ve L’alcoran de Mahomet Adlı Eseri”. Bilimname : Düşünce Platformu 43 (Mart 2020).
• Akçay, Mustafa. “M. Esed’in ‘Sünnetullah, Fıtratullah, Sıbgatullah, Bezm-i Elest (Misak) ve Fetret’ Kavramlarını Anlamlandırışı ve M. Hamdi Yazır ile Ö. Rıza Doğrul Meâlleriyle Karşılaştırılması”. Kur’an Meâlleri Sempozyumu-Eleştiriler ve Öneriler- (24-26 Nisan 2003, İzmir), 2007. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.
• Akçay, Yusuf. “Kur’an’ın İlk Türkçe Tercümeleri ve Mustafa Bin Muhammed’in İhlâs Suresi Tefsiri”. Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi 5 (2012).
• Akgül, Muhittin. “Anlaşılır Olması Açısından M. Akif Ersoy’un Meâli ve Elmalı’yla Mukayesesi”. Direnen Meâl Akif Meâli Uluslararası Sempozyum. ed. Recep Şentürk. İstanbul: Mahya Yayınları, 2016.
• Akpınar, Ali. “Ömer Rıza Doğrul (1893-1952) ve ‘Tanrı Buyruğu’ Eseri ve Meâl Dünyasına Katkısı”. Kur’an Meâlleri Sempozyumu -Eleştiriler ve Öneriler- (24-26 Nisan 2003, İzmir). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.
• Aksan, Doğan. Her Yönüyle Dil-Ana Çizgileriyle Dilbilim-. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2015.
• Aliyeva, Röya. “Kur’an-ı Kerim’in Tercümesi Meselesi ve Meâl Tarihi”. Bakı Devlet Üniversitesi İlahiyyat Fakültesi’nin Elmi Mecmuasi 25 (2016).
• Arpaçukuru, Osman. “Kur’an’ın Anlamlarının Türkçeye Aktarımı: Meâl mi? Tercüme mi?” AİBÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/2 (2020).
• Ata, Aysu. “Rylands Nüshası Kur’an Çevirisi ve Farsça Çevirinin Önemi”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi 19/1 (ts.), 2004.
• Ay, Mahmut. “Hasan Basrı̇ Çantay’ın ‘Kur’ân-ı Hakı̂m ve Meâl-i Kerı̂m’ İsimli Eserı̇nde Tasavvufı̂ Yorumlar”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13 (2015).
• Ay, Mahmut. “Muhammed Esed’in The Message Of The Qur’an’ının Türkçe Çevirisinin Tenkidi”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 10/3 (2010).
• Aydar, Hidâyet. “Dünya Dillerindeki Kur’ân Tercümeleri Üzerine İstatiksel Bir Değerlendirme”. Tafsir Dergisi 2/1 (2022).
• Aydar, Hidâyet. “Yaygınlık Bakımından Meâllerimiz ve Meâller Üzerinde İstatistiksel Bir Değerlendirme”. SM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi 5 (2015).
• Aydın, Şükrü. “Bakara Sûresi 102. Âyetinin Farklı Çeviri ve Yorumları Üzerine”. Journal of Islamic Research 31/2 (2020).
• Aydın, Şükrü. “Kur’ân’daki Yeminlerde (Aksamu’l-Kur’ân) Çeviri/Anlama Problemi ve Alternatif Muhammed Esed Çevirisi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 9/46 (2016).
• Başkan, Ömer. “Çevirinin Temel Nitelikleri Bağlamında Kur’an Çevirisinde Yöntem Sorunu Üzerine”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/14 (2008).
• Bilgin, Abdülcelil. “Hakikat ve Mecaz Bağlamında İngilizce Meâllerle İlgili Analitik Bir İnceleme”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 30/30 (2010).
• Bilgin, Abdülcelil. “İsm-i Fâil Sigalarının Çevirisi Üzerine”. Yakın Doğu Üniversitesi İslam Tetkikleri Merkezi Dergisi 1/2 (2015).
• Birışık, Abdurrahman. “Urduca Kur’ân Tercümeleri’nin Tarihi Gelişiminde Batı’nın Etkisi”. İslâmî Araştırmalar 16/3 (2003).
• Çağmar, M. Edip. “Cer Harfi Olan ‘Hatta’ Hakkındaki Görüşlere ve Türkçe Kur’an Meâllerindeki Tercümelerine Bir Bakış”. İslâmî Araştırmalar 17/3 (2004).
• Çalışkan Başer, Hatice Merve. “Hasan Basri Çantay’ın Meâli İle İlgili Yapılan Çalışmaların Yönelimleri”. Geçmişten Günümüze Balıkesir’in Kültürel Mirası. ed. Mehmet Bayyiğit vd. Konya: Palet Yayınları, 2022.
• Çalışkan, İsmail. “Muhammed Esed”. Doğu’dan Batı’ya Düşüncenin Serüveni: Medeniyet Projelerinin İnşa Sürecinde Çağdaş İslâm Düşüncesi. ed. Bayram Ali Çetinkaya. İstanbul: İnsan Yayınları, 2015.
• Demir, Halis. “Hasan Basrı̇ Çantay’ın Meâlı̇nde Ahkâm Âyetlerı̇nı̇n İzahı”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 25 (2015).
• Dereli, Muhammet Vehbi. “Gençlere Yönelik Dinî Yayıncılıkta Dil ve Terminolojinin Önemi -Kur’an Çevirileri Örneği-”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
• Develi, Hayati - Isparta, Ahmet. “Âkif’in Meâli’nde Deyimler ve Gündelik Dilin Örnekleri”. Direnen Meâl Akif Meâli Uluslararası Sempozyum. ed. Recep Şentürk. İstanbul: Mahya Yayıncılık, 2016.
• DİA. “Mehmed İhsan Efendi”. TDV İslâm Ansiklopedisi. C. 28. İstanbul: Ozan Yayıncılık, 2003.
• Durgunay, Banu. “Doğu Türkçesini Ait İlk Kur’an Çevirilerinin Tarihlendirilmesine Katkılar”. Gazi Türkiyat Türkoloji Araştırmaları Dergisi 25 (2019).
• Durmuş, Zülfikar. “Cahiliyye Döneminde Kullanılan ve Kur’an’da Geçen Bazı İfadelerin Çeviri Sorunu”. program adı: Kur’an’ın Anlaşılmasına Katkısı Açısından Kur’an Öncesi Mekke Toplumu, İstanbul, 2011.
• Durmuş, Zülfikar. “Elmalılı’nın Meâlinde Çok Anlamlılık Problemine Yaklaşımı (Lafız-Mana İlişkisi)”. Diyanet İlmî Dergi 51/3 (2015).
• Durmuş, Zülfikar. “Muhammed Hamîdullah’ın Aziz Kur’an Adlı Meâli Üzerine Tetkikler”. Kur’an Meâlleri Sempozyumu -Eleştiriler ve Öneriler- (24-26 Nisan 2003, İzmir). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.
• Durmuş, Zülfikar. “Mustafa Öztürk’ün ‘Kur’an-ı Kerim Meâli’ İsimli Eserinin Analizi”. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi [Mesned İlahiyat Araştırmaları Dergisi 1/1 (2010).
• Eckmann, Janos. “Doğu Türkçesinde Bir Kuran Çevirisi (Rylands Nüshası)”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten [TDAYB Belleten].
• Efe, Seyfullah. “Kur’ân’ın Farsça’ya Tercümesi ve İlk Farsça Tefsirler”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/37 (2013).
• Ekin, Yunus. “Etimolojik Anlamın Kur’an Çevirileri Açısından Konumu ve Sınırları”. Usul İslam Araştırmaları 2/2 (2004).
• Elmalı, Abdurrahman. “İspanyolca Bir Kur’an Tercümesinin Tanıtım ve Tahlili”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4 (1998).
• Elmalı, Hüseyin. “Doç. Dr. Bedri Noyan ve Kur’an-ı Kerîm (Türkçe-Şiir) Adlı Manzum Meâli Üzerine Bir Değerlendirme”. Kur’an Meâlleri Sempozyumu -Eleştiriler ve Öneriler- (24-26 Nisan 2003, İzmir). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.
• Erdal, Mesut. “Kur’an Meâllerinde Hakikat-Mecaz İkilemi -Bakara Suresi, 54. Âyet Bağlamında-”. Dicle Üniversitesi ilahiyat Fakültesi Yayınlar 8/2 (2006).
• Erdoğan, Abdullah. “Atatürk’ün Kur’an-ı Kerim’i Türkçeye Tercüme Ettirme, Hutbe ve Ezanı Türkçe Okutma Çabaları Hakkında İnceleme”. Erciyes Akademi 35/4 (2021).
• Ezerbolatoğlu, Cahit. “Bir Âyet Meâli ve Meâllerin Hali Pür Melali”. Eskiyeni: Anadolu İlahiyat Akademisi Araştırma Dergisi 6 (ts.).
• Gezgin, Ali Galip. “Kur’ân’ın Doğru Çevirisinde Tarihsel-Etimolojik Sözlüklerin Önemi”. Tabula Rasa: Felsefe-Teoloji 3/8 (2003).
• Gül, Habip. “Kur’ân Çevirilerinde Vucûh-Nezâir İlminin Önemi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 11/59 (2018).
• Gülpak, Emine. “Kur’an Meâllerinin Muhatapları Tarafından Anlaşılabilirliğine ilişkin Bir Araştırma”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 33 (2019).
• Gümüş, Sadrettin. “Cumhuriyet Döneminde (1923-1960 Arası) Meâl Çalışmaları”. FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi 5 (2015).
• Gürbüz, Faruk. “Bir Tercüme Sürecinde Mütercimi Yönlendiren Sebeplere Analitik Bir Bakış (Kureyş Sûresi Örneği)”. EKEV Akademi Dergisi 26 (2006).
• Işıcık, Yusuf. “Kur’an Tercemesinde Dikkat Edilmesi Gereken Bazı Hususlar ve Muhammed Esed Meâli’ne Genel Bir Bakış”. Program adı: Kur’an Meâlleri Sempozyumu-Eleştiriler ve Öneriler- (24-26 Nisan 2003, İzmir), İzmir, 2007.
• Işık, Cemal. “Bazı Meâller Çerçevesinde İsm-i Mevsûllerin Tercüme Problemi”. EKEV Akademi Dergisi - Sosyal Bilimler - 20/66 (2016).
• İnan, Abdülkadir. “Eski Kuran Tercümelerinin Dili Meselesi”. Türk Dili: Aylık Fikir ve Edebiyat Dergisi, 1/7 (1952).
• İnan, Abdülkadir. “Kur’an-ı Kerim’in Türkçe Tercemeleri Üzerinde Bir İnceleme”. Makaleler ve İncelemeler. Ankara: Diyanet lşleri Başkanlığı Yayını, 1961.
• İnan, Ahmet. “Bir ‘Meâl Metodolojisi’ Oluşturmak İçin Öneriler”. Kur’an Meâlleri Sempozyumu -Eleştiriler ve Öneriler- II 24-26 2003 İzmir. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayını, 2007.
• İşler, Emrullah. “Fitne Katilden Beter mi? -Fitne Kelimesi ve Türkçe’ye Çeviri Sorunu-”. İslâmiyat II 2 (1999).
• Kahraman, Kemal. “Muhammed Esed (Leopold Weıss)”. TDV İslâm Ansiklopedisi. C. 30. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2020.
• Kara, Mehmet. “Doğu ve Batı Türkçesinde Kur’an Tercüme ve Tefsirleri”. Diyanet İlmi Dergi 29/3 (1993).
• Kara, Osman. “Kur’an’daki Mübhem İfadelerin Çeviri Sorunu”. Tasavvur / Tekirdağ İlahiyat Dergisi 4/1 (2018).
• Karabacak, Esra. “Tarihi Seyrinden Yola Çıkarak Kur’an Tercümeleri Üzerine Bir Çalışma”. Prof. Dr. Nihad M. Çetin’e Armağan.
• Karacan, Osman-Yaşar, Bülent. “II. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Kur’an Tercümelerine Osmanlı Aydınlarının Yaklaşımı”. Birey ve Toplum 9/18 (2019).
• Karagöz, Mustafa. “Kur’an’ı Anlama ve Tercümede Yöntem Sorunu -İsrâ Sûresi 38. Âyet Örneği-”. Bilimname : Düşünce Platformu 7/17 (2009).
• Karataş, Ali-Atmaca, Gökhan. “Mücmel Âyetlerin Tercümesinde Kur’an Bütünlüğünü Dikkate Alma”. Genç Mütefekkirler Dergisi 2/1 (2021).
• Karslı, İbrahim. “Hasan Basrı̇ Çantay’ın Kur’an-ı Hakı̇m Ve Meâl-i Kerim’deki Tercüme Metodu”. EKEV Akademi Dergisi 13 (2002).
• Karslı, İbrahim H. “Çeviri Kuramları Açısından Muhammed Esed’in Çeviri Yöntemi ve Değerlendirilmesi”. İslâmî Araştırmalar 17/1 (2003).
• Karslı, İbrahim H. “Tefsirî (Anlam Merkezli) Tercüme açısından M. Hamdi Yazır’ın Meâl Tarzı”. Elmalılı Hamdi Yazır Sempozyumu. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 2015.
• Keleş, Ahmet. “Kuran Meâli-Hadis İlişkisinin Önemi: Mü’min:40/60 ve Furkan:25/77 Âyetleri Örneği”. Siyer Araştırmaları Dergisi 3 (2018).
• Keskioğlu, Osman. “Fatih Devrine Ait İki Kur’an-ı Kerim Tercümesi”. Vakıflar Dergisi 4 (1958).
• Koçak, Süleyman. “Açık ve Anlaşılır Bir Kur’an Çevirisinin Temel İlkeleri”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/1 (2008).
• Koçyiğit, Hikmet. “1980-2017 Arası Telif ve Tercüme Matbu Türkçe Kur’ân Meâlleri Bibliyografyası”. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14 (2018).
• Küçük, Murat. “Mehmet Ȃkif Ersoy’un Kur’an Meâlinin Dil Özellikleri”. Türkoloji Dergisi 26/1 (2022).
• Küçük, Salim. “Doğu Türkçesi Kur’an Tercümeleri ile Kur’an Tefsirlerinde ve Altay Dillerinde Akrabalık Adlarının Yapı Köken ve Anlam Özellikleri”. TEKE: Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi 11/2 (2022).
• Mermutlu, Bedri. “Mermutlu, Bedri Mehmet Akif’in Yazmış Olduğu Meâlin Sessiz Muhafızı : Mustafa Runyun”. Direnen Meâl Akif Meâli Uluslararası Sempozyum. ed. Recep Şentürk. İstanbul: Mahya Yayıncılık, 2016.
• Narol, Süleyman. “İnsan Kelimesinin Kur’an’daki Kullanımları Bağlamında Meâllere Eleştirel Bir Yaklaşım”. Bilimname 35 (2018).
• Önal, Recep. “Hasan Basri Çantay’ın İnanç Konularına Yaklaşımı:‘Kur’ân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm’ Üzerine Fenomeno-Teolojik Analizler”. Kelam Araştırmaları 13/1 (2015).
• Önen, Hacı. “Kıraat Farklılıklarının Meâllere Yansıması: Hasan Basrı̇ Çantay Ve Kur’an Yolu Meâllerı̇ Örneğı̇”. The Journal of Academic Social Science Studies 54 (2017).
• Özdaş, Hakim. “Kur’ân Tercümelerinde İltifât Sanatının Çeviri Sorunu”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İlahiyat Tetkikleri Dergisi (İLTED) 53 (2020).
• Özdaş, Haşim. “Kürtçe Meâl-Tefsir Gelişim Süreci (Kurmancî Örneği)”. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 8/15 (2016).
• Özel, Mustafa. “Elmalılı’nın Meâlinin Bazı Özellikleri”. Diyanet İlmi Dergi.
• Özgel, İshak. “Kur’ân’daki Olağanüstü Olayları Yorumlaması Ekseninde Muhammed Esed’in ‘âyet’ Kelimesi Çevirisi Üzerine”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19 (Şubat 2007).
• Özkan, Mustafa. “Eski Anadolu Türkçesi Döneminde Ortaya Konan Kur'an Tercümeleri Üzerine”. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi 39 (2008).
• Özkan, Mustafa. “Eski Anadolu Türkçesi Döneminde Yapılmış Kur’an Tercümeleri”. Tarihten Günümüze Kur’an’a Yaklaşımlar. ed. Bilal Gökkır vd. İstanbul: İlim Yayma Vakfı, 2010.
• Öztürk, Mustafa. “Kur’an Meâllerindeki Ciddi Hatalar Üzerine -Yunus Suresi Örneği-”. İslâmiyât 7/4 (2005).
• Öztürk, Mustafa. “Muhammed Esed’in ‘Meâl-Tefsir’inde Bâtınî Te’vil Olgusu”. İslâmî Araştırmalar 16/1 (2003).
• Pak, Zekeriya. “30. Cüzün Çevirisi ve Çeviri Üzerine Bazı Notlar”. KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 7 (2006).
• Palmer, Frank Robert. Semantik. çev. Ramazan Ertürk. Ankara: Fol, 2020.
• Sağol, Gülden. “Kur’an’ ın Türkçe Tercüme ve Tefsiri Üzerinde Yapılan Çalışmalar”. Türklük Araştırmaları Dergisi 8 (1997).
• Samet, Daniyar. “20. Asırda Hazırlanan Kazakça Meâllerde Müteşâbih İfadelerin Çevirisi Problemi”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 25/3 (2021).
• Sülün, Murat. “Kur’an Tercüme Teknikleri Açısından Akif’in Kur’an Meâli [İlk 9 Sure]”. ed. Recep Şentürk. İstanbul: Mahya Yayıncılık, 2016.
• Sümertaş, Burhan. “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitaplarında Kullanılan Âyet Çevirilerinin Anlaşılabilirlik Sorunu”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 11/1 (2011).
• Şeker, Mehmet. “İslâm Tarihinde Kur’an-ı Kerim’in Türkçe’ye İlk Çevirileri”. Kur’an Meâlleri Sempozyumu -Eleştiriler ve Öneriler- (24-26 Nisan 2003, İzmir). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.
• Şen, Ziya. “Hasan Basrı̇ Çantay’ın Hayatı ve ‘Kur’ân-ı Hakı̂m ve Meâl-i Kerı̂m’ Adlı Eserı̇nı̇n Genel Özellı̇klerı̇”. Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/1 (2016).
• Şimşek, Yaşar. “Türkçe İlk Kur’an Tercümeleri Üzerine Açıklamalı Bir Bibliyografya Denemesi”. Yeni Türkiye 24/99 (2018).
• Şimşek, Yaşar - Sertkaya, Osman Fikri. “Horezm Türkçesi ile Yapılan Kur’an Tercümelerinden Meşhed Nüshası Üzerine İlk Bilgiler -I”. TEKE: Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi 4/4 (2015).
• Togan, Zeki Velidi. “Londra ve Tahrandaki İslâmî Yazmalardan Bazılarına Dair”. İslâm Tetkikleri Enstitüsü Dergisi 3/1-2 (1960 1959).
• Topal, Erol. “Kırgız Türkçesi Kur’an-ı Kerim Tercümesinde Dini Terimler”. Türük: Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halk Bilimi Araştırmaları Dergisi 7/16 (2019).
• Topaloğlu, Ahmed. “Kur’an-ı Kerim’ in İlk Türkçe Tercümeleri ve Cevâhirü’l Asdâf”. Türk Dünyası Araştırmaları 27 (1983).
• Topyay, Yusuf - Ethem, Mürsel. “Son Çağrı Kur’an” İsimli Meâlin Çeviribilim Açısından Değerlendirilmesi”. Dinî Araştırmalar 23/59 (2020).
• Türcan, Selim. “Hûd Suresi 87. Âyette Geçen ‘Salât (Uke)’ Kelimesi Örneğinden Hareketle Genel Bir Çeviri Eleştirisi”. Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/7-8 (2005).
• Türcan, Talip. “Fıkhî Tartışmaların Kur’an Çevirilerine Etkisi -Muhsanât Kelimesine İlişkin Çeviriler Bağlamında Bir Örnekleme-”. Kur’an Meâlleri Sempozyumu -Eleştiriler ve Öneriler- II 24-26 2003 İzmir. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.
• Uçar, Zofie. “Kur’ân-ı Kerim’in Çekçe Meâlleri Üzerine Tespitler”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 7/29 (2014).
• Ünal, Mehmet. “Bir Mukâvele’nin serencâmı: Mehmed Akif’in Akîm Kalan Meâli Üzerine”. Diyanet İlmi Dergi 44/1 (2008).
• Ünlü, Suat. “Kur’an-ı Kerim’in Türkçe’ye Çevrilmesi ve İlk Türkçe Kur’an Tercümeleri”. Dinî Araştırmalar 9/27 (2007).
• Üşünmez, Emek. “Doğu Türkçesi ile Yapılmış Kur’an Tercümeleri Üzerine”. Birinci Uluslararası Dünya Dili Türkçe Bilgi Şöleni (Sempozyumu) 20-21 Kasım 2008. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2011.
• Yaşar, Yahya. “Nebe 78/33. Âyetin Çevirilerine Eleştirel Bir Yaklaşım”. The Journal of Academic Social Science Studies [JASSS] 85/14 (2021).
• Yazıcı, Gülgün. “Hasan Basri Çantay’dan Yaşar Nuri Öztürk’e Kur’an Meâllerinde Türkçenin Serüveni”. Kur’an Meâlleri Sempozyumu -Eleştiriler ve Öneriler- (II). ed. Ömer Dumlu vd. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.
• Yıldırım, İbrahim Kemal. “Anadolu Sahasına Ait Türkçe İlk Kur’an Tercümeleri Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi”. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature 5/4 (2019).
• Yıldız, Alim. “Prof. Dr. Nusret Çam’ın ‘Şiir Diliyle Kur’an-ı Kerim Meâli’ Münasebetiyle Kur’an’ın Şiirle Meâli Üzerine”. Kur’an Meâlleri Sempozyumu -Eleştiriler ve Öneriler- (24-26 Nisan 2003, İzmir). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.
• Yılmaz, Hasan. “Elmalılı ve Çantay’ın ‘Mukaddimeleri’ Özelinde ‘Çeviri Olgusu’ ve ‘Kur’an Meâllerine’ Dair”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 30 (2008).