Siyaset/Toplum Felsefesi/Ahlakı Açısından Kâtip Çelebi’de Ulema ve Ümeranın Yeri

Yıl 2015, Sayı: 1, 83 - 100, 30.12.2015

Hasan Ocak

Öz

İslam düşüncesinin önemli konularından biri de hiç şüphesiz ahlaktır.

Bunun içindir ki, İslam düşünürleri gerek teorik gerekse pratik

alanda bu konuda büyük çabalar harcamışlardır. İslam ahlakçıları bu yönüyle

bakıldığında devletten aileye oradan da bireyin kendisine varana

kadar toplumun hemen her kesimini ve kurumunu ahlak felsefesinin

konusu yapmıştır. Bu açıdan bakıldığında İslam ahlak felsefesi siyasetle,

aileyle, psikolojiyle, tasavvufla, eğitimle ve hatta itikatla iç içe olmuştur.

Bu meselenin üzerine tüm hatlarıyla eğilen ve kendince var olan eksikliklere

çözüm getirmeye çalışan düşünülerimizden biri de Kâtip Çelebi’dir.

Bu çalışmada onun ümera ve ulema kavramları çerçevesinde siyaset ve

eğitim felsefesine bakışı ortaya konmaya çalışılacaktır. Ana tema ise bu

iki kurumda meydana gelen ahlaki bozulmalar ve çözüm yolları olacaktır

Anahtar Kelimeler

Ahlak

Kaynakça

• Arıcı, Mustakim. “İbn Kemmûne’nin Ahlâk ve Siyaset Düşüncesi”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 24 (2011): 41-78.
• Fahreddin er-Râzî. Şerhu Uyûni’l-hikme. Tahran: Müessesetü’s- Sâdık, 1415.
• Farabi. es-Siyasetü’l-Medeniyye, çev. Komisyon. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yay. 1980.
• Farabi. Fusulu’l-Münteze’a fi İlmi’l-Ahlak, neş. Fevzi en-Neccar. Beyrut: by. 1986.
• Farabi. İdeal Devlet (El-Medînetü’l-Fâzıla), çev. Ahmet Arslan. Ankara: Vadi Yayınları, 1997.
• Farabi. Kitabu’s-Siyasetü’l-Medeniyye, neş. Ali Ebu Muhlim. Beyrut: Daru’l-Mektebeti’l-Hilal, 1994.
• Farabi. Tahsilu’s-Saâde, nşr. Cafer Ali Yasin. Beyrut: by. 1983.
• Fındıkoğlu, Z. Fahri. “Türkiye’de İbn Haldunizm”, 60. Doğum Yılı Münasebetiyle Fuad Köprülü Armağanı. İstanbul: by. 1953.
• Gökyay, Orhan Saik. “Kâtip Çelebi”, MEB İslâm Ansiklopedisi, 5 (1955), İstanbul.
• Gökyay, Orhan Saik. Kâtip Çelebi, Ankara: by. 1981.
• Hamidullah, Muhammed. “Kâtip Çelebi’nin el-İlhâm’ul-Mukaddes Min’el-Feyz’il-Akdes’i [Metin neşri]”, İslâm Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, IV/3-4 (1971).
• İbn Sînâ, Kitâbü’ş-Şifâ/Mantığa Giriş (el-Medhal), çev. Ömer Türker. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2006.
• İbn Sînâ, Mantıku’l-Meşrikıyyîn. Kahire: by. 1910, 7-8.
• İbn-i Sina, El-Kânûn fî’t-Tıbb, Birinci Kitap, çev. Esin Kahya. Ankara: by. 1995.
• İnalcık, Halil. Osmanlı’da Devlet, Hukuk, Adalet. İstanbul: Eren Yay., 2000.
• Kâtip Çelebi, Düsturu’l-Amel. Süleymaniye Ktp., Lala İsmail, nr. 343.
• Kâtip Çelebi, Düstûrü’l-‘Amel li Islâhi’l-Halel, ‘Ayn-i ‘Alî Efendi’nin Kavânîn Risâlesi içinde. İstanbul: by. 1280.
• Kâtip Çelebi, Keşfu’z-Zunûn, mukaddime kısmı. İstanbul: MEB Yay., 1971.
• Kâtip Çelebi, Mîzânü’l-hakk fî ihtiyâri’l-ehakk. İstanbul: Matbaa-i Ebuzziyâ, h. 1306.
• Kâtip Çelebi. Takvimü’t-Tevarih, (Tıpkıbasım). Ankara: TTK Yay., 2009.
• Kâtip Çelebi. Tuhfetü’l-Kibar, (Tıpkıbasım), haz. İdris Bostan. Ankara: by. 2008.
• Kaya, M. Cüneyt. “Peygamberin Yasa Koyuculuğu: İbn Sînâ’nın Amelî Felsefe Tasavvuruna Bir Giriş Denemesi”, Dîvân: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, 27 (2009/2).
• Ülken, Hilmi Ziya. “Kâtip Çelebi ve Fikir Hayatımız”, Kâtip Çelebi, Hayatı ve Eserleri Hakkında incelemeler. Ankara: TTK Basımevi, 1991.
• Ülken, Hilmi Ziya. “Kâtip Çelebi ve Fikir Hayatımız”, Kâtip Çelebi, Hayatı ve Eserleri Hakkında İncelemeler. Ankara: TTK Basımevi,