Türk Heykelinde Mitolojik Yaklaşımlar

Year 2019, , 144 - 156, 29.01.2019

Derya Uzun Aydın

https://doi.org/10.33206/mjss.475554

Abstract

Türk
heykel sanatında özellikle de geç dönem düşünüldüğünde, mitoloji teması ile
ilgili çalışmaların incelenmeye çalışıldığı bu makalede, Türk heykeli ile
mitoloji teriminin yan yana geldiği örnekler oldukça nadirdir. Erken dönem
olarak da nitelendirilen Cumhuriyet dönemi öncesi heykel sanatımızda, ilk
heykeltıraşlarımızın mitolojik tema ile bütünleşen eser örnekleri ne kadar az
ise, bu durum, sonrasında da devam etmiştir.

Cumhuriyetle
gelişmeye başlayan heykel sanatı, çeşitli konularda örnekler verirken, bunlar
içerisinde ağırlıklı olarak anıt-heykel anlayışı oldukça önem az eder.
Cumhuriyetten sonraki çalışmalarda nü temasına daha sık rastlanıyor olması,
sanatçılarımızın Avrupa’ya giderek buradaki üsluplardan etkilendiklerini
düşündürmüştür.

1950’li
yıllar ve sonrasında çalışan heykel sanatçıları incelendiğinde, mitolojik
temalı örneklere rastlanmakta güçlük çekilse de, yapılan çalışmalar
doğrultusunda incelenmiş Türk sanatçılarının mitolojik temalı örnekleri
arasında; Kibele’den Şahmeran’a, Zümrüdüanka’dan diğer bazı hayvan motiflerine
veya simgesel ve düşsel unsurlara rastlanmaktadır. Bu doğrultuda çalışan heykel
sanatçılarımızın başında ise Ali Teoman Germaner gelmekte olup,  onu takip eden diğer sanatçılarımız arasında
özellikle  Bihrat Mavitan ve Mehmet Aksoy
yer almaktadır.

Keywords

Heykel, Türk, Mitoloji, Çağdaş

References

• Antmen, A. (2006). Bellek ve Ölçek, Modern Türk Heykelinin 15 Sanatçısı, 9 Kasım 2005. İstanbul Modern Sanat Müzesi Sergi Kataloğu. İstanbul: s. 135-136.
• Antmen, A. (2013). Kimlikli Bedenler, -Sanat, Kimlik, Cinsiyet. İstanbul: Sel Yayıncılık .Antmen, A. (2016). Aloşname- Bir Heykeltraşın Felsefe Taşı. İstanbul: Bozlu Sanat ve Yayıncılık.
• Battal, U. S.(2008). Çağdaş Türk Edebiyatında Şahmeran İmgesi: Arketipsel Bir Yaklaşım.
• Berk, Nurullah ve Gezer, H. (1973). 50 Yılın Türk Resim ve Heykeli. 2.baskı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Berksoy, F. (2012). Heykelde Beden İmgeleri-Türkiye’de Toplumsal Dönüşüm ve Sanat (1923-2007). İstanbul : MSGSÜ Yayınları.
• Çınar, (2006). Heykel ve Mitoloji. (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.). İstanbul.
• Engin, A. (2009). Heykel Oburu, “Mehmet Aksoy Kitabı”. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları .
• Günyaz, A. ve Özsen, F. Heykel Sanatı : s.4-5. 06.04.2018 tarihinde http://www.kitaptansanattan.com/wp-content/uploads/2017/12/Ferit-%C3%96z%C5%9Fen-Katalog-i%C3%A7in-t%C4%B1klay%C4%B1n.pdf tam adresinden erişildi.
• Günyaz, A. ve Özşen, F. Dönemlerden bir Seçki, (21 Aralık 2017-28 ocak 2018)-Sergi. Rh+Artproject, İstanbul .
• Mavitan, B. (2004). Heykel-anıt, (Tan’dan Mavitan’a Tane Tane Heykeller Sergi; 27 Ekim-5 Aralık 2004) Sergi Katoloğu, İstanbul.Mitolojiden Gelen Düş Gücü, 06.04.2018 tarihinde http://www.radikal.com.tr/kultur/zumrud-u-ankanin-izinde-alosun-fantastik-dunyasi-1348981/ tam adresinden erişildi.
• Şenyapılı, Ö. (2003). Otuz Bin Yıl Öncesinden Günümüze Heykel. Ankara: MetuPress.Teodik, (2009). Herkesin Salnamesi, “1915”. İstanbul: Agos Yayıncılık.
• Uzun Aydın, D. (2014). Türk Heykel Sanatı ve İlk Heykeltraşlar. Ankara: Gece Kitaplığı.
• Uzun Aydın, D. (2015). Basında Çıkan Haberlerle Sakıncalı Heykeller. Berlin: Türkiye Alim Kitapları Yılan Hikâyeleri, Mehmet Aksoy Heykel Sergisi 21 Ekim 2010, Perşembe - 4 Aralık 2010, Cumartesi. 06.04.2018 tarihinde http://www.evin-art.com/exhibitions/98-serpent-tales-mehmet-aksoy-sculpture-exhibition tam adresinden erişildi.
• 06.04.2018 tarihinde http://www.maroon.com.tr/ali-hadi-bara-5191 tam adresinden erişildi. http://www.edebiyatvesanatakademisi.com/turk-heykeltraslar/ali-teoman-germaner-hayati-ve-sanati-2106.aspx tam adresinden erişildi.
• http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR,80275/sanayi-i-nefiseden-cumhuriyete-turk-heykel-sanati.html. tam adresinden erişildi.
• http://www.arkitera.com/proje/1466/sureyya-pasa-konser-ve-opera-binasi tam adresinden erişildi.
• https://tr.pinterest.com/pin/315603886379086465/ tam adresinden erişildi.https://www.pictaram.org/hashtag/g%C3%BCzelsanatlarakademisi tam adresinden erişildi.
• http://yapraks.blogspot.com.tr/2014/05/biraz-daha-sanat-more-art.html tam adresinden erişildi.
• https://gezilmesigerekenyerler.com/istanbul/kadikoy-boga-heykeli-yapim-oykusu-istanbul.html tam adresinden erişildi.
• http://eceloveskart.blogspot.com.tr/2013/04/turkiye-den-heykel-ornekleri-barbaros.html tam adresinden erişildi.
• http://www.istanbulmodern.org/tr/sergiler/gecmis-sergiler/bellek-ve-olcek_80.html tam adresinden erişildi.http://ismek.ist/blog/icerik.aspx?p=62 tam adresinden erişildi.http://lebriz.com/pages/artist.aspx?artistID=619&section=130 tam adresinden erişildi.
• http://www.bozluartproject.com/ali-teoman-germaner-alos-desenler-resimler-heykeller. tam adresinden erişildi.
• http://merininaynasi.blogspot.com.tr/2017/04/sahmaranin-gozleri.html tam adresinden erişildi.
• http://www.milliyet.com.tr/mehmet-aksoy-un-heykeline-surgun--gundem-2175586/ tam adresinden erişildi.
• http://www.kitaptansanattan.com/etkinlikler/ferit-ozsen-donemlerden-bir-secki-ile-rhartprojectte/ tam adresinden erişildi.
• https://gallerymak.com/tr/sanatci/eti-behar/41/ tam adresinden erişildi.http://www.bihratmavitan.net/pPages/pArtist.aspx?paID=245&section=130&lang=TR&periodID=2040&bhcp=1&pageNo=0&exhID=0 tam adresinden erişildi.